6 redenen waarom het tijd is voor een zelfbouwrevolutie

Of je nu in harmonie met de natuur of anderen wilt wonen, een dure hypotheek niet ziet zitten of simpelweg geen woning kunt krijgen: een zelfbouwrevolutie kan voor héél veel mensen een uitkomst bieden. Ontdek de voordelen (en de mensen die al aan de slag zijn).

De Britse regering investeert 150 miljoen pond (omgerekend zo’n 170 miljoen euro) in het ontketenen van een heuse zelfbouwrevolutie. Om het voor mensen makkelijker en toegankelijker te maken om zelf een huis te bouwen, of een huis te laten bouwen. En zo een heleboel mensen die nu tussen wal en schip vallen aan een thuis te helpen. Daarnaast komt er budget om bewoners meer inspraak te geven in hoe zij hun gemeenschappen vorm willen geven. Zij zijn immers degenen die het beste weten wat hun omgeving nodig heeft.

Naast het verlichten van de woningcrisis, zal de investering een steeds groter wordende groep mensen in staat stellen om hun sociale en duurzame woonwensen te laten uitkomen. Met meer sociale cohesie, kleinere ecologische voetafdrukken, minder druk op de zorg, gelukkigere bewoners en een grotere verbondenheid tussen mens en natuur als gevolg.

Een zelfbouwrevolutie in Nederland

“Ook in Nederland willen steeds meer mensen op een alternatieve manier wonen. Zo heeft één op de vijf huurders interesse in een tiny house”, vertelt woonpionier Marjolein Jonker. “En dan zijn er nog talloze andere woonvormen zoals eco-dorpen, earthships en gemeenschappen waar meerdere generaties samenleven die steeds populairder worden.” Toch is het ondanks alle maatschappelijke voordelen van dit soort projecten nog niet zo gemakkelijk om een plekje voor je alternatieve woning te veroveren. Bouwgrond is schaars en wat beschikbaar is wordt snel opgekocht door projectontwikkelaars (die er vervolgens woningen bouwen die voor slechts een kleine groep betaalbaar zijn). “Als particulier kom je er hierdoor lastig tussen”, legt Marjolein uit. “Door zelfbouw en particulier opdrachtgeverschap makkelijker én betaalbaarder te maken, bijvoorbeeld door een overheidsinvestering zoals in het Verenigd Koninkrijk, kunnen we een ware maatschappelijke transitie op gang brengen.”

Volgens Marjolein zou een zelfbouwrevolutie namelijk tot heel veel voordelen leiden:

1. Minder ongelijkheid: Er zouden snel betaalbare huizen bijkomen. Dit biedt een uitkomst voor een grote groep mensen die nu tevergeefs een woning probeert te vinden op de schaarse en dure woningmarkt
2. Natuurinclusief bouwen: Het zou een impuls geven aan duurzaamheidsdoelstellingen, omdat steeds meer mensen liever een woning kiezen of bouwen die ecologisch verantwoord is
3. Passende woningen bij verschillende woonwensen: Er zou meer gebouwd worden naar behoefte, in plaats van met winstmaximalisatie als ultiem doel. Hierdoor zou de diversiteit in het woningaanbod enorm toenemen. Ook zou het doorstroming bevorderen, omdat mensen eindelijk kunnen doorstromen naar een huis dat bij ze past
4. Blije bewoners: Een groter woonplezier doordat mensen de keuzevrijheid hebben te bouwen zoals ze willen wonen en leven
5. Draagvlak: De landelijke overheid zou door te investeren een signaal afgeven dat zelfbouw en particulier opdrachtgeverschap volwaardige bouwstromen zijn. Dat is belangrijk, omdat ook gemeenten hier welwillend tegenover moeten staan wil het echt van de grond komen
6. Een impuls voor de commons: Het geeft gemeenschappen de kans delen van hun omgeving zelf vorm te geven, wat zorgt voor een sense of belonging voor alle bewoners. En die betrokkenheid komt de hele gemeenschap ten goede

Grond

Natuurlijk valt of staat dit alles met de beschikbaarheid van grond. Maar wist je dat de vee-industrie in Nederland bijna de helft van alle grond in beslag neemt? Door minder dierlijke producten te consumeren en te exporteren, helpen we dus niet alleen de dieren en de planeet een handje, maar creëren we ook letterlijk ruimte om te ademen én te vernieuwen op een verstikkende woningmarkt.

Deze woonpioniers laten zien dat het kan

Kortom: het zou fantastisch zijn als de Nederlandse overheid het voorbeeld van de Britten volgt. Toch kun je ook nu al met alternatief wonen aan de slag, zo bewijzen deze (en vele andere) woonpioniers:

• Een earthship is een eco-woning die zichzelf verwarmt en verkoelt, water opvangt en zuivert, duurzame energie creëert, voedsel produceert en grotendeels uit ‘afval’ bestaat. Je vindt ze inmiddels overal ter wereld, ook in Nederland. In Olst staat een eco-dorp met 24 aardehuizen, allemaal geïnspireerd op de originele earthships. “Wonen in een aardehuis is honderd keer comfortabeler dan wonen in een normaal huis”, vertelt Annemieke van Dongen, die haar eigen aardehuis bouwde en onderdeel is van het Overijsselse eco-dorp. “Door de natuurlijke materialen is het altijd behaaglijk en voel je je ook binnen verbonden met buiten. Maar je hoeft echt geen hippie te zijn om in een aardehuis te wonen. Ook wij hebben gewoon Wi-Fi.”
• De tiny house beweging is wereldwijd mateloos populair. Gelukkig mag je in Nederland op steeds meer plekken permanent een klein huisje neerzetten. Dat neemt een belangrijke drempel weg voor mensen die kleiner willen wonen.
• ‘Duurzaam en sociaal bouwen en wonen. Het kan wél!’, is de slogan van Strowijk Iewan. In Lent bouwde Initiatiefgroep Ecologisch Wonen Nijmegen 24 sociale huurwoningen uit stro, leem en hout. Alleen milieuvriendelijke bouwmaterialen dus. Een huisvesting voor 44 volwassenen en zeven kinderen. Hun kernwaarden: duurzaam, gemeenschap en educatie. Samen zorgen zij voor hun leefomgeving, ze delen ruimtes en voorzieningen en komen samen in de gemeenschappelijke ruimte waar activiteiten worden georganiseerd. De permacultuurtuin houdt rekening met het ecosysteem en levert eetbare producten. Zo wordt alternatief wonen gezellig en duurzaam.

Meer inspiratie over duurzaam en sociaal wonen en leven? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons laatste e-magazine!

Oorspronkelijk gepubliceerd op 13 mei 2021. Laatste update: 25 februari 2023