Sociale media, groepsdruk en angst voor uitsluiting: Hoe blijf je bij je authentieke zelf? 

Als groepsdieren hebben we behoefte aan verbinding met onze medemensen. Maar we verlangen ook naar een autonoom en authentiek leven. Hoe vinden we een balans? Psycholoog Doeschka Anschutz van Lab of Life helpt ons op weg. 

Heb jij het gevoel dat alles in je leven goed past bij wie jij echt bent? Dat je woning, je werk, je vrienden en je partner aansluiten bij wat jij belangrijk vindt in het leven? Deze vragen brengen complexe authenticiteit kwesties met zich mee, want wat vind ik dan eigenlijk belangrijk? En wie ben ik? Ze zijn niet makkelijk te beantwoorden, maar wel heilzaam om bij stil te staan. 

Authenticiteit is de mate waarin iemand trouw is aan zijn eigen persoonlijkheid, geest, of karakter, ondanks externe krachten en invloeden

Uit onderzoek blijkt dat hoe meer je het gevoel hebt authentiek te (kunnen) zijn, hoe beter je in je vel zit. Is er geen goede match tussen jezelf en je omgeving dan daalt je motivatie en kun je meer last hebben van stressklachten. 

Maar authenticiteit staat in deze tijd onder druk. Sociale invloeden worden steeds massaler en indringender door sociale media platformen. En onze levens worden gestuurd door data. Tegelijkertijd voelen we de druk om onszelf als een ‘merk’ te profileren en daarin uniek en onderscheidend te zijn, zodat we wel genoeg opvallen tussen al die andere mooie, leuke en grappige berichten. Hoe blijven we in deze tijd bij wat we zelf belangrijk vinden? 

Waarom zou je eigenlijk níet doen wat je wilt doen? 

Als mens moeten we simpelweg overleven. Ons hele systeem is hiervoor geprogrammeerd. Onze overlevingskansen zijn groter in een groep dan in ons eentje. Daarom is het van belang ons aan te passen aan een groep en niet teveel buiten de boot te vallen. Want dat zou tot afwijzing, of nog erger, verstoting kunnen leiden. Maar dat aanpassen kan ten koste gaan van wat we eigenlijk diep van binnen zelf zouden willen. 

We houden er niet van als iemand anders bepaalt wat wij doen

Verbondenheid is – volgens onderzoekers Edward Deci en Richard Ryan van de Zelf-determinatie theorie – daarom de sterkste behoefte van de mens. Het gaat hierbij om je relationeel of sociaal verbonden voelen met anderen. Als we die verbondenheid niet voelen, gaat ons welzijn achteruit. Dus een goede band met familieleden, vrienden en collega’s is belangrijk. 

De mate van authenticiteit die we in dit contact ervaren is afhankelijk van wie we om ons heen hebben. Moet je veel compromissen sluiten voor je naasten, dan kan dit ten koste gaan van je authenticiteit. Heb je jezelf omringd met mensen die goed bij je passen dan kan dit je authentieke zelf en welzijn juist versterken. 

Autonomie

Maar dat is natuurlijk niet het hele verhaal. We leven niet meer als jagers-verzamelaars en behalve ons evolutionair gedreven groepsgevoel hebben we ook andere behoeften. Zoals autonomie: de vrijheid om zelfstandige beslissingen te kunnen nemen. We houden er niet van als iemand anders bepaalt wat wij doen. Uit onderzoek is zelfs gebleken dat wanneer we autonome doelen hebben, we meer geluk ervaren en minder stress. Als je je eigen keuzes maakt, dan heb je waarschijnlijk ook eerder het gevoel dat wat je doet ook goed bij jou past. Maar, zoals we net hebben gelezen is het ook niet verstandig om zó autonoom te zijn dat je uit de groep wordt geknikkerd. 

Hier komt dus een dilemma om de hoek kijken. En dat is precies waar veel mensen tegenaan lopen. Ga je vrij nemen van je werk om bij de housewarming te zijn van een vriend waarvan je het idee hebt dat jullie een beetje uit elkaar groeien (en diens vriendin je helemaal niet mag), maar die wel in de vriendengroep zit die je belangrijk vindt? Ga je van Instagram af omdat je er onzeker van wordt of ben je bang dat je dan te veel mist en er niet meer bij hoort? En zo moeten we bijna elke dag keuzes maken die niet alleen onze agenda maar ook ons welzijn flink bepalen. 

Sport je omdat je dat écht wil of omdat je eruit wil zien als de fit girls en boys op Instagram?

Wat past nou echt bij mij?

Intrinsieke motivatie komt van binnenuit, je bent dan gemotiveerd vanuit persoonlijke interesse of plezier. Wanneer je extern gemotiveerd bent komt de motivatie meer van buitenaf, je doet dan bijvoorbeeld iets omdat een ander dat wil, of puur vanwege de uitkomst of een beloning.

Soms is het duidelijk waar je motivatie vandaan komt. Bijvoorbeeld als je een schilderij aan de muur hangt dat jij mooi vindt, waarbij je geen rekening houdt met de mening van een ander. Maar als je een bijbaan hebt als vakkenvuller terwijl je een opleiding volgt om dierenarts te worden, ben je vermoedelijk extrinsiek gemotiveerd voor deze bijbaan. 

Vaker is het niet zo duidelijk of je nou intrinsiek of extrinsiek gemotiveerd bent. Sport je omdat je dat écht wil of omdat je eruit wil zien als de fit girls en boys op Instagram? En werk je voor het geld of omdat je het echt leuk vindt? En waarom zit je eigenlijk op Facebook? 

Heb je een voldaan gevoel en zou je iets vaker willen doen?

Niet alles hoeft intrinsiek gemotiveerd te zijn, we hebben ook extrinsieke motivatie nodig voor sommige dingen. Maar wat als je onderbuikgevoel steeds meer begint op te spelen en zegt dat iets eigenlijk niet bij je past? Dan wordt het tijd om deze activiteiten eens goed onder de loep te nemen. 

Je energiepeil is de graadmeter  

Extern gereguleerd gedrag kost veel meer energie dan intern gedreven gedrag. Iets wat je echt persoonlijk belangrijk of leuk vindt gaat je makkelijker af. Heb je een voldaan gevoel en zou je iets vaker willen doen? Word je er enthousiast van en deel je dat ook zo met anderen? Of ben je blij dat het achter de rug is en merk je dat je er achteraf negatieve gedachten over hebt? 

Een andere manier om authentieker te worden is om dingen te doen die echt betekenisvol voor jou zijn. Als je iets doet omdat het past bij je persoonlijke waarden, dan ligt dit in lijn met jouw authentieke zelf. Je kunt bijvoorbeeld vrijwilligerswerk doen vanuit jouw waarde om anderen te helpen. Of je bezoekt regelmatig familie, niet omdat je er altijd zin in hebt, maar omdat je het belangrijk vindt om een goede band met familie te hebben. Misschien vind je creativiteit wel een belangrijke waarde en schilder je daarom graag in je vrije tijd. Terwijl een avondje Netflix minder voldoening geeft.

Je houdt het langer vol als je het daadwerkelijk leuk vindt

Kleine stappen naar meer authenticiteit

Je hebt dus een beetje zelfonderzoek nodig om te weten wat je belangrijk, leuk of betekenisvol vindt en wat echt bij jou past. Zoek iets wat je echt aan het hart gaat. Want dát is voor iedereen anders. Je houdt het langer vol als je het daadwerkelijk leuk vindt.

Maak het ook niet te moeilijk voor jezelf door direct vraagtekens te zetten bij de ‘grote dingen’ in je dagelijks leven. Begin klein, door bijvoorbeeld iets meer activiteiten in je agenda te plannen waarvan je geconstateerd hebt dat je er echt energie van krijgt. En iets te schrappen waarvan je eigenlijk ook wel weet dat je het niet leuk vindt. Praat erover met anderen, dikke kans dat zij dezelfde worsteling meemaken. Zo kun je leven vanuit je authentieke zelf zonder de verbinding met anderen te verliezen. Want dat is natuurlijk wat we uiteindelijk allemaal willen. 

Wat reflectievragen voor een authentiek leven:

• Waarin pas jij je aan, zodat je veilig binnen de groep blijft? 
• Ben jij volledig jezelf bij je vrienden, familie en collega’s? 
• Hoe vaak doe jij sociale dingen om een schuldgevoel of gedoe te vermijden? 
• Kun jij een voorbeeld bedenken van iets wat jij vanuit intrinsieke motivatie doet, en iets waarvoor je extrinsiek gemotiveerd bent? 
• Kost datgene wat je doet je energie of levert het energie op?
• Wat zijn belangrijke waarden voor jou? En hoe kun je dit vertalen in activiteiten in jouw dagelijks leven? 

Tekst door: Doeschka Anschutz

In 2015 richtte Doeschka Anschutz (psycholoog en universitair docent) samen met andere gedragswetenschappers en bedrijfskundigen The Lab of Life op. The Lab of Life richt zich op het verbeteren van de werk/school-privé balans van jongeren en volwassenen met de nadruk op authentieke verandering. The Lab of Life methodiek helpt je te ontdekken waar jij energie van krijgt en de stap naar doen te zetten. Zodat je genoeg energie en motivatie hebt voor de belangrijke dingen in het leven. 

Op zoek naar meer blikverruimende verhalen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, dan mis je niks. Je krijgt ons laatste e-magazine erbij cadeau.