Samen voedsel verbouwen, onderwijs zonder klaslokaal en de opmars van betekenisvol werk: dít waren beste verhalen van 2023

Bij de redactie van MaatschapWij kijken we meestal vooruit: naar een groene, gezonde en verbonden toekomst. Maar om daar te komen is het net zo belangrijk af en toe terug te kijken. Aan het einde van het jaar doen we dat dan ook traditiegetrouw met een overzicht van de verhalen die door jullie het meest gelezen, gedeeld en besproken werden. We zien dit jaar veel verhalen over lokaal en gifvrij voedsel, maar ook onderwijs, consuminderen en mentaal welzijn waren populair. (Her)lees ze voor hoop en inspiratie dat het anders kan en dat we samen het verschil kunnen maken.

#1 Lokaal én gifvrij: doe je boodschappen bij deze natuurboerderijen

Groenten, fruit, maar ook brood, eieren en zelfs thee, bier of quinoa: Nederland barst van de ecologische voedselproducenten. Bij de tientallen pluktuinen, CSA-tuinderijen, voedselbossen en andere natuurboerderijen in dit artikel kun je terecht voor (hyper)lokaal voedsel dat goed is voor boer, burger en bodem.

#2 Wouter van Noort stapte tijdelijk uit ‘het systeem’. Dit is wat hij leerde

Bij NRC schreef hij onder andere over ‘systeemverlaters’: mensen die buiten de gebaande paden treden en anders werken, wonen en leven dan het gros van de Nederlanders. Zelf werd Wouter van Noort er onlangs zelf één, weliswaar tijdelijk. Zijn conclusie? “Het voelde tegennatuurlijk. Ik denk toch dat we binnen het systeem moeten veranderen.”

#3 Gifvrij, lokaal en betaalbaar voedsel? Word lid van een CSA-boerderij

In plaats van anoniem geteelde groenten, kiezen steeds meer boeren en burgers voor gezond, smaakvol en betaalbaar voedsel dat ze samen verbouwen. ‘Community Supported Agriculture’ boerderijen, waarbij je lid wordt van een boerderij in ruil voor een deel van de oogst, vind je door het hele land. We zetten meer dan 30 aanraders voor je op een rijtje.

#4 Van alleen naar samen: it takes a village to do everything

Eenzaamheid, depressies, burn-out klachten, het is overduidelijk: ‘Ieder voor zich’ is onhoudbaar. Hoe nemen we afscheid van het doorgeslagen individualisme en vinden we de weg terug naar het collectief?

#5 Consuminderen in je kledingkast: zo maak je een capsule garderobe

Een capsule garderobe is een kleine collectie kleding, schoenen en accessoires. Dat is overzichtelijk, goed voor het milieu en voorkomt spijt-aankopen. Hoe stel je zo’n selectie samen? Deze tips helpen je op weg.

#6 Waarom we véél meer boeren nodig hebben (en hoe we dat voor elkaar krijgen)

Momenteel is nog geen half procent van de bevolking boer. Als het aan boerin Anne van Leeuwen ligt komt daar rigoureus verandering in. De mede-initiatiefnemer van Bodemzicht ziet een voedselsysteem voor zich met veel meer boeren, die regeneratief en lokaal te werk gaan en hun gemeenschap van mensen, dieren en insecten voeden. “We zien op Bodemzicht elke dag dat het kan.”

#7 Huisarts Machteld Huber: “Landbouw zou om gezondheid moeten draaien”

Huisarts Machteld Huber deed bijna dertig jaar lang onderzoek naar de gezondheidseffecten van reguliere versus biologische landbouw. De uitkomst dat biologisch gezonder is zal niet verrassen. De vraag die overblijft: hoe schakelen we om naar een lokaal, gifvrij en verbonden voedselsysteem?

#8 Jongeren gaan ten onder aan maatschappelijke druk. Tijd dat we naar hén gaan luisteren

“Niet goed genoeg”. Dat is het sentiment wat bij jongeren overheerst. Hoe hard je ook studeert, werkt of sport, er is altijd iemand die het – volgens de idealen van de maatschappij – beter doet. Hoe voorkomen we dat een complete generatie ten onder gaat aan onhaalbare eisen?

#9 Waarom we verlangen naar een betekenisvolle baan. En waarom we de stap dan toch níet zetten

Niet de juiste achtergrond of ervaring? Het verkeerde moment? Te jong? Te oud? Geen idee wat je dan wel zou willen? Wie op zoek is naar betekenisvol werk komt veel drempels tegen. Marieke Jacobs van BetekenisBaan laat zien dat we die meestal zelf neerleggen én hoe we er overheen stappen.

#10 Goed voor de boer, bodem én burger: waarom lokaal voedsel de toekomst heeft

Hoe ziet de landbouw er in 2040 uit? Als het aan Geert van der Veer en Bregje Hamelynck ligt is de landbouw dan lokaal, verbonden en gifvrij. En nemen we afscheid van megastallen, woekerwinsten in supermarkten en pesticiden. Bregje: “We moeten de zeggenschap over ons voedsel teruggeven aan de gemeenschap.”

#11 Geen school, geen klaslokaal, geen leerkracht. Bij ‘natuurlijk leren’ is het leven zelf de leerschool

De twee kinderen van Petra en Robbert gaan niet naar school. Daarmee gaat het gezin dwars tegen de stroom van de samenleving in, maar mee met een andere stroom: die van het leven, aldus Petra. “Het leven zelf biedt genoeg om van te leren.”

#12 Waarom iedereen wint als we concurrentie afschaffen

Zonder concurrentie zouden we geen motivatie hebben om dingen slimmer, handiger en beter aan te pakken. Toch? Schrijver en voormalig toproeier Raymundo Resink denkt daar anders over. En hij is niet de enige…

#13 Een ecologische samenleving: deze 23 vrouwen stellen de Aarde centraal

Eigenlijk is dit niet één verhaal, maar zijn het er 23. Over 23 vrouwen die in actie komen voor een samenleving die draait om ecologie. Want van onderwijs tot landbouw en van wonen tot ons rechtssysteem: in elk aspect van ons leven kunnen we heel veel leren van de natuur.

#14 Wat ‘anderwijs’ met kinderen doet. En met grote mensen

Scholen zijn een soort gehoorzaamheidsfabrieken geworden waar je jezelf op zestienjarige leeftijd een ‘strategisch vakkenpakket’ laat aanpraten. Het is tijd voor ‘anderwijs’, waar het niet draait om punten scoren en diploma’s halen, maar om het creëren van een plek waar leerlingen, leraren en ouders tot bloei kunnen komen en hun leervreugde kunnen (her)ontdekken.

#15 De wereld heeft inheems leiderschap nodig. En ‘inheems leiden’ kunnen we allemaal

Voor inheemse leiders zijn status, macht en winst niet belangrijk. Het individu is ondergeschikt aan het collectief en alles draait om het in stand houden van het ecosysteem (waar mensen slechts een onderdeeltje van zijn). In tijden van afscheiding, individualisme en massale vernietiging van de natuur is deze vorm van leiderschap van levensbelang. En iedereen, waar ook ter wereld, kan zo’n leider zijn (of worden).

#16 Meer biodiversiteit in je tuin? Creëer je eigen minibos in 6 stappen

Meer groen in je tuin trekt vogels, vlinders en bijen aan, vermindert hittestress en wateroverlast én je wordt er gelukkiger van. Veel ruimte heb je niet nodig: een paar vierkante meter is al genoeg. Daan Bleichrodt toverde zijn kale voortuin om tot een heus minibos en legt uit hoe jij dat – in slechts 6 stappen – ook kunt doen.

#17 Met deze 6 tips van een interieurontwerper wordt jouw huis een duurzaam paradijs

In Europa gooien we ieder jaar 11 miljard kilo meubels weg. Een groot deel daarvan belandt in de verbrandingsoven. Zonde en onnodig, stelt interieurontwerper Jantien Broere. Met deze tips richt je je huis mooi in zonder dat het ten koste gaat van de planeet.

#18 Waarom veranderen zo moeilijk is (en hoe het wél lukt)

“Ik wil niet meer onzeker zijn” of “Ik wil stoppen met zo gehaast te leven”. We denken vaak dat veranderen een kwestie is van een knop omzetten. Niks is minder waar. Veranderen gaat niet alleen over andere keuzes maken, maar ook over verlies en over afscheid nemen van iets waaraan we gewend en gehecht waren. En dat is niet iets wat je ‘gewoon doet’.

#19 Zullen we stoppen met cadeaus die niet uit ons hart komen?

Zowel het geven als het krijgen van cadeaus kan ongemakkelijk zijn. Wat geef je iemand die je niet goed kent? En hoe reageer je als je een cadeau krijgt dat vast goedbedoeld is, maar wat je liever niet had ontvangen? In tijden die vragen om consuminderen doen we onszelf – en de Aarde – een groot plezier door niet langer lege cadeaus te geven, maar zinvolle geschenken. Zo doe je dat.

#20 Een burn-out omdat je de Aarde wilt redden, het overkwam Bernice Kamphuis: “Nu weet ik dat heling vanbinnen begint”

Planten redden van de sloop bij renovatie of nieuwbouw. Dat was de missie van Bernice Kamphuis toen ze in 2018 Struikroven startte. Het initiatief was (en is) een succes, maar het ging ten koste van haar eigen gezondheid. Wat doet het met je, als je goed voor de wereld zorgt, maar niet meer goed voor jezelf?

#21 Deze docent vindt het economieonderwijs te eenzijdig: “Het marktmodel is maar één werkelijkheid”

Waarom leggen we leerlingen uit hoe ze een conjunctuur moeten dempen, maar niet dat de planeet ecologische grenzen heeft? Economiedocent Bastiaan van der Broek windt er geen doekjes om: het economieonderwijs moet op de schop. In zijn eigen klas neemt hij alvast het voortouw en laat hij zien dat er alternatieven zijn voor het – in zijn ogen – te dominante marktmodel.

#22 Weg met de autoritaire manager. Echte leiders zetten hun ego opzij

Nog altijd regeert in veel vergaderruimtes of kantoortuinen het ego van de manager. En dat is funest voor een fijne toekomst, pleit Vincent Deinum. Wat we wél nodig hebben zijn egoloze leiders, die er in rust en kalmte kunnen zijn voor de omgeving.

#23 De natuur als klaslokaal: deze scholen doen het (en zijn voor iedereen toegankelijk)

In de natuur kunnen kinderen hun lichaam en geest de vrije loop laten. Ze zijn gezonder, hebben minder stress en nemen lesstof beter op. Dat buitenonderwijs steeds populairder wordt is dus niet verwonderlijk. Deze publieke – en dus betaalbare – scholen maken onderwijs in de natuur toegankelijk voor alle kinderen.