Radicale verandering begint heel zacht. Luisteren en voelen dus

Wat hebben klimaat, zorg, energie, onderwijs en de arbeidsmarkt met elkaar gemeen? Juist: er moeten fundamentele veranderingen doorgevoerd worden. Maar hoe? De uitdagingen zijn zo groot en complex dat de moed ons al snel in de schoenen zinkt. Toch kán het wel, stelt Dieter van den Broeck. “Grote en echt radicale verandering komt alleen als we ons gevoel aanzetten en van daaruit een verlangen laten spreken.”

Dieter van den Broeck is Design Strategist & Facilitator bij Commonland. In zijn missie om landschappen te herstellen en een regeneratieve economie te creëren heeft hij te maken met complexe transities. Transities met veel verschillende belangen die niet (meer) samen kunnen komen met technologie en data. Om tot collectieve actie te komen werkt hij met de methode Theory U, naar het gelijknamige boek van Otto Scharmer. Met succes, al tien jaar lang. Dieter vertelt waarom deze methode zo waardevol is.

Van hoofd naar hart

“Onze wereld wordt gedomineerd door hoofd en mannelijke energie. We proberen mensen te overtuigen met nog meer data. Dat werkt helemaal niet. We moeten van ons hoofd naar ons hart”, stelt Dieter. Want: “grote en echte radicale verandering komt alleen als we ons gevoel aanzetten en van daaruit een verlangen laten spreken. Ja, wij willen een economie die niet meer ten koste gaat van medemens en planeet. Of ja, wij willen een voedselsysteem dat voor iedereen gezond is. Of ja, wij willen een zorgsysteem waarin de menselijke maat voorop staat.”

Complexe vraagstukken oplossen

Theory U is eigenlijk helemaal geen theorie. Het is ‘een procesmodel voor vernieuwing en transformatie van mens en organisatie.’ De methodiek biedt handvatten voor het ontwikkelen van persoonlijk leiderschap, het bouwen van lerende teams en het samen zoeken naar oplossingen voor complexe vraagstukken. Vraagstukken die andere antwoorden verlangen dan ‘meer van hetzelfde in een andere kleur’, en waarin echte verbetering alleen mogelijk is door samenwerking buiten de grenzen van de eigen organisatie of het eigen belang. Ofwel: alle grote issues van deze tijd.

“Hoe meet je of je verliefd bent, en hoeveel je van je vrouw en kinderen houdt?”

Dieter ziet dat áls we in het bedrijfsleven beslissingen vanuit het hart maken, we direct daarna gaan rationaliseren. Want een gevoel, dat is niet meetbaar. En als iets niet meetbaar is, bestaat het dan wel? En zo’n gevoel uitspreken, hoe doe je dat – als je je hele leven geleerd hebt om vanuit je hoofd te handelen? Volgens Dieter zit de kracht in écht luisteren en voelen.

Met Theory U écht leren luisteren

Theory U onderscheidt vier niveaus van luisteren. Met beleefd en oppervlakkig luisteren (Theory U noemt dit downloaden), of luisteren naar de feiten (het zogenaamde factional listening) komen we er niet. We komen verder als we empathisch luisteren, ons verplaatsen in een ander en op zoek gaan naar diens motieven en argumenten. Pas dan kunnen we begrijpen waarom iemand iets wil en doet. En vanuit daar komen mensen bijeen en ontstaat er compassie. Zodat je samen het systeem kunt veranderen.

Sensing en learning journey 

De focus ligt op het écht begrijpen van iemands beweegredenen. En dat begrip ontstaat vaak niet in kleine kamertjes. Daarom staan sensing en learning journey centraal. Ga eens op ontdekking. Wat beweegt iemand? We maken vaak beslissingen over mensen en zaken die we van dichtbij helemaal niet hebben meegemaakt. Zonder enig gevoel of beleving van de echte situatie. “Als ik eenmaal met een boer heb gesproken en ik loop over z’n land en ik ruik en ik voel het, ben ik er anders bij betrokken dan wanneer ik drie dagen ergens anders over diezelfde boer heb gepraat”, illustreert Dieter. Dat is de essentie van learning journey, dat je veel tijd neemt om het te sensen, te voelen. Je kan en mag het dan alsnog met elkaar oneens zijn, maar je weet wel van elkaar wat erachter zit en dat is een nieuw vertrekpunt.

“We zeggen altijd dat we ideeën bedenken onder de douche, maar wat doen wij? We creëren ruimte om in een workshop met elkaar in het hoofd gaan zitten”

Geen transitie te gek

Dat Theory U hét metaframework voor transitie is, staat voor Dieter buiten kijf. Hij is zeker niet de enige die de methode omarmt. Zo kwam de strategie van Triodos Bank Nederland tot stand door Theory U toe te passen, en bundelden Coca-Cola, Ambev en Pepsi krachten om een wet in te dienen die de verkoop van frisdrank aan kinderen onder twaalf jaar verbiedt in schoolkantines. En natuurlijk past Commonland het succesvol toe. Wil je meer weten over Theory U, op de website van The Presencing Institute vind je alles wat je zoekt.

Benieuwd wat Dieter van den Broeck nog meer vertelt over Theory U? Bekijk het videoportret:

Video door: Jeppe van Pruissen

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blikverruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons nieuwste e-magazine. Inspiratie gegarandeerd.

Oorspronkelijk gepubliceerd op 30 januari 2019. Laatste update: 22 januari 2022