Lodewijk Hoekstra: "Dit is dé kans om natuurinclusief bouwen tot norm te verheffen"

Veel mensen kennen hem als tv-tuinman. Maar het grootste deel van de tijd zet Lodewijk Hoekstra zich in om van natuurinclusief bouwen het nieuwe normaal te maken. Bijvoorbeeld door duurzaamheids-paspoorten voor materialen, tuinen en hele gebieden te ontwikkelen. Lodewijk: “De ecologische uitdagingen zijn gigantisch. Maar het is nooit te laat om alles geprobeerd te hebben.”

Van kleins af aan voelt Lodewijk Hoekstra zich intens verbonden met de natuur. Hij groeit op in het dorpje Eemnes, tussen het groen, de ezels en de kippen. “Wat je nu bio-based en circulair zou noemen, zo leefden wij toen al”, vertelt Lodewijk. “Inmiddels is vrijwel de helft van alle insecten verdwenen en bevinden we ons middenin een klimaatcrisis. En dat allemaal door hoe we omgaan met ons eigen habitat.”

“We lijden in Nederland aan een collectief netheidscomplex, waardoor we vervreemd zijn geraakt van de natuur”

Goed groen

Je zou zeggen dat je als tuinman goed zit als het op duurzaamheid aankomt. Het woord groensector draagt immers een zekere ecologische belofte in zich. Niets is minder waar, ontdekte Lodewijk. “Het gaat te vaak over schoffelen, bestraten en besproeien. Terwijl je met ‘goed groen’ de wereld beter, het klimaat minder grillig en mensen gezonder kunt maken. Maar dat vraagt wel om een andere manier van kijken én doen.”

Een eye-opener voor Lodewijk was zijn deelname aan het programma Expeditie Robinson. “De illusie werd gewekt dat we in de ongerepte natuur waren, maar iedere ochtend haalde de productie het aangespoelde plastic van het strand. Alleen maar omdat dat leuker is voor het verhaaltje.”

Van tuintegelparadijs naar mini natuurgebiedje

Dat het anders moet, is zeker. Maar waar begin je? En wat is nu écht groen? Om mensen handelingsperspectief te bieden, maakte Lodewijk het televisieprogramma Lodewijks Groene Geluk. Ook schreef hij een boek waarin hij uitlegt hoe je thuis en in je eigen achtertuin een positieve impact kunt maken. “Als je bijvoorbeeld je regenpijp afsnijdt en het hemelwater je tuin in laat lopen, scheelt dat al snel veertig- tot vijftigduizend liter per jaar. Dit verhoogt de grondwaterstand, waardoor bossen minder snel doodgaan en het riool minder snel overbelast raakt. Hetzelfde geldt voor composteren: als je dat doet, krijg je een gezondere bodem die water beter vasthoudt, waardoor de grond beter gaat sponzen en de planten het beter gaan doen. Kortom: ecologisch bezig zijn is belangrijk, het is leuk en je kunt met iets kleins al een verschil maken.”

“Goed groen heeft een meervoudig rendement: je wordt er gezonder van, het is goed voor de waarde van vastgoed en het gaat de gevolgen van klimaatverandering tegen”

Alles begint bij een gezonde bodem. Foto door: Green World Media

Duurzaamheidspaspoorten

Alhoewel mensen in staat stellen om duurzamer te leven op zichzelf al zoden aan de dijk zet (zeker als je een beroemde tv-tuinman bent), stopt Lodewijk daar niet. Met NL Greenlabel ontwikkelde hij samen met Nico Wissing een systeem van duurzaamheidspaspoorten voor materialen, planten, tuinen en hele gebieden. Om zo systemische verandering op gang te brengen. “Iedereen kent het energielabel voor huizen, waarbij je op basis van energiezuinigheid een A tot G scoort. Om duurzaamheid inzichtelijk en concreet te maken, hebben we eenzelfde soort duurzaamheidslabel ontwikkeld voor producten, materialen, planten, tuinen en gebieden zoals woonwijken of sportparken”, legt Lodewijk uit. “Maar we kijken daarbij niet alleen naar energie. Er wordt integraal gekeken naar alle relevante aspecten als het gaat om klimaat, waterverbruik, verpakking en biodiversiteit. Aan de hand van de score die je krijgt weet je precies op welk aspect je kunt verbeteren.”

“We zouden het niet alleen over landbouw of stikstof moeten hebben, maar ook over onze eigen steden, buurten en tuinen”

Natuurinclusief bouwen

Met de duurzaamheidspaspoorten helpt NL Greenlabel overheden en projectontwikkelaars om duurzaamheid kwantificeerbaar te maken. Hierdoor weten ze bijvoorbeeld precies hoe ze een bestaande buurt kunnen vergroenen of hoe ze een nieuwe natuurinclusieve woonwijk kunnen bouwen. “De huidige discussie spitst zich vaak toe op stikstof of landbouw, maar eigenlijk is het heel gek dat onze leefomgeving daarin niet wordt meegenomen. Zo zijn alle tuinen in Nederland even groot als de provincie Utrecht, dus daar alleen al zit een enorme potentiële impact”, vertelt Lodewijk. “Daarom hebben we drie ministers namens een brede maatschappelijke coalitie een brief gestuurd met daarin de oproep om natuurinclusief bouwen tot norm te verheffen. En dat is zeer positief ontvangen.”

“Er zijn op dit moment een miljoen nieuwe woningen nodig. Dit is dé kans om natuurinclusief bouwen tot norm te verheffen”

“Tegelijkertijd ervaren we ook weerstand, want je gaat tegen de stroom in. We bekijken dingen integraal, waardoor sommige mensen bang zijn dat we ons met ‘hun gebiedje’ gaan bemoeien. Maar dat is inherent aan pionieren.” Toch hebben Lodewijk en zijn collega’s al een heleboel bereikt: “Zo doet bouwbedrijf Heijmans alle gebiedsontwikkelingen met onze duurzaamheidspaspoorten en werken we samen met grote provincies en de gemeente Amsterdam.”

Naast het feit dat natuurinclusief bouwen in steden en wijken voor meer biodiversiteit, welzijn en leefbaarheid zorgt, biedt het ook kansen voor het verduurzamen van de landbouw. “Natuurinclusief bouwen doe je met natuurinclusieve materialen: materialen die een bewezen positieve impact hebben op biodiversiteit en uit het omringende landschap komen. Dus als we boeren zouden kunnen bewegen om middels land- en bosbouw natuurinclusieve materialen voor de woningbouw te produceren, krijg je een mega transitie.”

Het groene vuur

“Steeds meer mensen hebben mentale problemen of kampen met een burn-out. Ik denk dat veel daarvan te maken heeft met de manier waarop we leven”, vertelt Lodewijk. “We zijn altijd maar druk, hebben nauwelijks groen om ons heen en onze kinderen zijn niet meer weerbaar, want ze mogen niet langer boomklimmen en vallen. Door de natuur weer dichterbij te halen, trappen we op de rem. Want buiten geniet je in het nu.”

Ondanks dat Lodewijk het gevoel heeft dat het glas niet half vol, maar nog maar voor een kwart vol zit, weigert hij om pessimistisch in een hoekje te gaan zitten. “We hebben met z’n allen enorm veel vergooid. Maar het is nooit te laat om alles geprobeerd te hebben. En er zijn zoveel mensen met mij die het anders willen. Ik heb daarom sterk het gevoel dat we aan de vooravond van een tipping point staan. Van een vloedgolf aan duurzaamheid. Nu ben ik misschien nog een pionier en roep ik dingen die niet iedereen altijd begrijpt, maar over vijf jaar zal dat heel anders zijn. Daar ben ik van overtuigd.”

Meer weten over de missie en visie van Lodewijk Hoekstra? Bekijk zijn videoportret:

Meer verhalen lezen van ecologische pioniers? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, dan mis je niks. En je krijgt ons laatste e-magazine cadeau!

Oorspronkelijk gepubliceerd op 3 maart 2021. Laatste update: 8 augustus 2022.