Regeneratieve landbouw hoeft niet kleinschalig te zijn. Zo maken grote akkerbouwers de overstap

Stel je voor dat alle akkerbouwbedrijven in Nederland nog vóór 2030 de transitie richting regeneratieve landbouw hebben ingezet… Volgens bodemkundige Ties Temmink is dit geen utopie, maar een realistisch toekomstplan. Door slim gebruik te maken van compost en bladbemesting wil hij regeneratieve landbouw toegankelijk maken voor boeren met honderden hectaren. Ties: “Daar moeten we beginnen.”

Na een periode van klimaatactivisme is Ties Temmink op zoek naar een verhaal van hoop. Hij volgt een permacultuur-opleiding en duikt in de wereld van regeneratieve landbouw. “Dat was fantastisch, maar ik dacht steeds: wat heeft boer André met driehonderd hectaren eraan dat hij een voedselbos zou kunnen beginnen? Die stap is veel te groot.” Bij toeval stuit hij op het werk van de Amerikaanse bodemwetenschapper Elaine Ingham: “Zij laat zien hoe conventionele boeren die jarenlang gespoten hebben de bodembiologie weer centraal kunnen stellen, zonder financieel in te leveren. Toen wist ik: haar methode wil ik naar Nederland halen.”

Een gezonde bodem kent allerlei voordelen, zoals koolstofopslag, meer biodiversiteit en voedingsrijke gewassen. Ties: “Het probleem is dat we op een chemische manier naar de bodem zijn gaan kijken, waardoor we de ecologische intelligentie van de bodem uit het oog zijn verloren. We doen alsof kunstmest en pesticiden de heilige graal zijn, terwijl die er juist voor zorgen dat de bodem nooit haar volwassen, veerkrachtige fase kan bereiken.”

“Met compost en bladbemesting kunnen boeren zonder extra kosten onafhankelijk worden van kunstmest en pesticiden”

Dat zit zo: een jong bodemecosysteem bevindt zich in de zogenaamde pioniersfase. Tijdens deze fase zijn gewassen kwetsbaarder voor plagen en ziektes. Ook zit de bodem vol onkruid: pioniersplanten. Als je de bodem met rust laat, ontgroeit ze deze fase vanzelf en ontstaat een ecosysteem dat alsmaar levendiger, veerkrachtiger en productiever wordt. “Maar door het gebruik van chemische middelen en intensieve grondbewerking, krijgt de bodem nooit de kans deze volwassen fase te behalen”, legt Ties uit. “Daardoor ben en blijf je als boer afhankelijk van kunstmatige inputs om te kunnen produceren.”

Tussenoplossing

Met regeneratieve landbouwtechnieken kunnen we deze negatieve feedback loop doorbreken. Maar: dat kost tijd, en die speelruimte hebben akkerbouwers met hoge lasten vaak niet. Voor hen stelt Ties een tussenoplossing voor: “In plaats van kunstmest en pesticiden, gebruiken ze (vloeibare) compost en bladbemesting tot hun bodemecologie weer op orde is. Allemaal natuurlijke middelen die het bodemleven versneld herstellen. Zo kun je als boer de bodem weer opbouwen en je bedrijf zonder extra kosten onafhankelijk maken van kunstmest en pesticiden.”

Ties Temmink en zijn compagnons Benthe, Jonathan en Kirsten. Foto door: Gabriela Hengeveld voor We Are the Regeneration

In Goede Aarde

Onder de vlag van stichting In Goede Aarde testen Ties en zijn compagnons Jonathan, Benthe en Kirsten de combinatiemethode van compost en bladbemesting uit op vier akkerbouwbedrijven. Met de pilot willen ze laten zien dat het niet alleen ecologisch aantrekkelijk is om over te stappen op regeneratief, maar ook economisch. Ties: “Voor zover we nu weten hoef je geen grote investeringen te doen en bespaar je kosten omdat natuurlijke middelen goedkoper zijn dan chemische inputs. Bovendien zie je veel voorbeelden waar de productie niet afneemt, maar toeneemt, omdat je bodem steeds gezonder wordt.”

Hierdoor raken boeren vanzelf geprikkeld om verdere stappen te zetten, verwacht Ties: “Wie weet eindigt die akkerbouwer met driehonderd hectaren dan uiteindelijk alsnog met een voedselbos. Maar de weg ernaartoe is financieel én ecologisch winstgevend, dat hebben we nodig.”

We Are the Regeneration

Dit is een ingekorte en aangepaste versie van dit verhaal. De originele versie vind je op We Are the Regeneration: hét platform over regeneratieve landbouw. Op hun website vind je onder andere verhalen over regeneratieve pioniers en inspirerende evenementen.

Headerbeeld door: Gabriela Hengeveld voor We Are the Regeneration