Meer weten over discriminatie en racisme? Ga op kleurles!
Vorig jaar werden er belangrijke resultaten geboekt op het gebied van racisme en discriminatie. Maar er is nog een lange weg te gaan. Omdat ik benieuwd was naar wat er speelt – bij mij en bij anderen – volgde ik Kleurles van Live Your Story.
Hoogzwanger was ik toen vorig jaar vele Instagram-pagina’s zwart kleurden op Blackout Tuesday. Ik was onder de indruk van de impact die de dood van George Floyd wereldwijd had. En ik vond het tijd dat ik mij ook eens in dit onderwerp ging verdiepen. Hoe racistisch ben ik eigenlijk zelf? En wat betekent wit privilege voor mij, als universitair opgeleide witte vrouw met diep in Nederland gewortelde roots? Ik koos voor een manier die paste bij mijn grote buik: genesteld op de bank struinde ik Netflix en NPO Plus af om mijn ‘witte huiswerk’ te doen. Misschien was het de makkelijkste weg, maar ik vond het leerzaam en interessant. En raadde laagdrempelige docu’s als ‘Wit is ook een kleur’ en ‘Zwart als roet’ (beide van Sunny Bergman) aan anderen aan. Mijn kijklijst werd steeds langer maar steeds minder vinkte ik ervan af.
Dus was het krap een jaar later hoog tijd voor een opfriscursus. Ik werd door Live Your Story uitgenodigd om hun voorstelling ‘Kleurles’ over racisme en sociale uitsluiting online bij te wonen. Live Your Story maakt workshops en voorstellingen in de vorm van theater. Dit doen ze voor organisaties van alle soorten en maten; van onderwijsinstellingen tot de KNVB. Kleurles, kreeg ik dus.
Discriminatie in Nederland
Kleurles is hard nodig. Ook (of misschien wel juist) in Nederland. In 2018 (meest recente cijfer van het Sociaal en Cultureel Planbureau) ervaarde ruim een kwart van de Nederlanders discriminatie. Dat was voornamelijk in het onderwijs. De meeste mensen kregen te maken met leeftijdsdiscriminatie, gevolgd door discriminatie op basis van geslacht, etnische achtergrond en huidskleur. Hoe diep institutioneel racisme in onze samenleving geworteld is blijkt wel uit cijfers van de toeslagenaffaire: de Belastingdienst controleerde ouders met een tweede nationaliteit strenger en beboette hen onterecht. En anno 2021 heb je met een niet-westerse achternaam nog steeds minder kans om uitgenodigd te worden voor een sollicitatiegesprek dan wanneer je Janssen of De Vries heet. Racisme vindt ook plaats op de woningmarkt, studenten met een (niet-westerse) migratieachtergrond zijn langer op zoek naar een stageplaats en de politie controleert Nederlanders met een migratieachtergrond vaker.
Kortom: racisme is overal.
De eerste stap naar een inclusieve samenleving is bewustwording van het probleem. Kleurles is een voorstelling op ‘instapniveau’, gericht op jongeren om ze bekend te maken met discriminatie en racisme. De online voorstelling die ik bijwoonde had een gemengd publiek. Zo waren er mensen uit ministeries en het onderwijs, maar ook activisten en studenten.
Bedoeld en onbedoeld racisme
In Kleurles wordt onderscheid gemaakt tussen bedoeld en onbedoeld racisme. Bewust racisme is iemand bewust kwetsen op basis van aannames, bijvoorbeeld: alle Surinamers zijn agressief, alle Nederlanders hebben geen humor, alle Turken hebben een bom. Onbewust racisme zijn opmerkingen die als grap of compliment bedoeld zijn, maar juist kwetsend overkomen. Zoals: Je bent op tijd voor een Surinamer. Je kan goed Nederlands voor een Turk. Je kan goed koken voor een Hollander.
Bedoeld of onbedoeld, het gaat het niet om de intentie van de zender (dus of het een grapje was of niet), maar om hoe iets bij de ontvanger binnenkomt. En dat we daarmee rekening moeten houden. Het doel van de voorstelling is om dat leidend te maken. Inleven, verbinden en soms gewoon even je mond houden, kijken en luisteren. En pas daarna in gesprek gaan.
Kleurles
Tijdens Kleurles ontmoette ik drie acteurs die alle drie op hun eigen manier worstelen met racisme. Loes, met haar Nederlandse moeder en Surinaamse vader, ziet zichzelf als nazaat van zowel slavendrijvers als slaven. Umut is derde generatie Turk en voelt dat hij er in Nederland niet helemaal bij hoort, maar in Turkije ook niet. En dan hebben we de witte Victor, die uit angst iemand te kwetsen niet meer weet wat hij nu wel of niet moet zeggen. Voor iedereen is er wel iemand om je mee te identificeren, en iemand om van te leren. Vraag bijvoorbeeld niet waar iemand vandaan komt, maar waar iemand zich thuis voelt.
Meer ga ik niet verklappen. Want ik wil je juist aanmoedigen om zelf eens kleurles te nemen. De voorstelling van Live Your Story laat op duidelijke en tegelijkertijd humoristische wijze zien dat we allemaal iets kunnen doen ten behoeve van een inclusieve samenleving. Bekijk de mogelijkheden op Live Your Story.
Iedere week een flinke dosis positiviteit en blikverruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons nieuwste e-magazine. Inspiratie gegarandeerd.
