Wonen kan anders. Deze woonpioniers laten zien hoe

De meesten van ons wonen in flats, appartementen of rijtjeshuizen. Wat deze woningen gemeen hebben is dat ze meestal niet heel duurzaam zijn, te duur en ver verwijderd van de natuur. En daar wordt niet iedereen even blij van. Gelukkig kan dat ook anders. Laat je inspireren door de mensen die alternatief wonen.

In Nederland hebben we te maken met een fors woningtekort. Dat niet alleen: bestaande woningen zijn duur. De prijzen van koop- en huurwoningen zijn de laatste paar jaar behoorlijk gestegen. Sommigen worden hierdoor slapend rijk, maar voor de meeste mensen is deze ontwikkeling niet gunstig. Sterker nog: het kabinet kondigt een nieuwe generatie werkende armen aan.

Geld is niet het enige waar onvrede over bestaat. De meesten van ons wonen in een huis, appartement of flat. In die wooneenheden hebben we allemaal onze eigen wasmachine, koelkast, oven en kaasschaaf. En daar brengen we op eigen houtje onze kinderen groot of slijten onze laatste jaren in ons eentje. Niet-duurzaam en best wel eenzaam. Dat niet alleen: we leven in beton, bakstenen en tussen tegels. De natuur is in parken, de tuin of een gazonnetje. Ver weg dus.

In deze context zijn mensen op zoek naar alternatieve woonvormen met een zachter prijsje, dichterbij de natuur en samen met mensen. Een plek waar niet je hele inkomen opgaat aan je woning, je in samenspraak met de natuur kunt leven en zowel spullen als levensfases met anderen kunt delen. Deze initiatieven laten zien hoe het ook kan!

Ecowijken: samen ecologisch

Ecowijken zijn in opkomst. Gezellig met elkaar leven en tegelijkertijd zo duurzaam als maar kan. Zoals deze ecowijk Groene Mient in Den Haag. In de gemeenschappelijke binnentuin ontmoeten mensen elkaar en kunnen de kinderen samen ravotten. Ze hebben geen tegels gelegd, zodat het water door de grond opgenomen kan worden. Dat zouden ze eigenlijk overal moeten doen, verklaart bewoner Suzanne van Dijk. Door de sponswerking van de grond blijft het grondwater op peil. En dat is niet het enige duurzame: de huizen zijn goed geïsoleerd en voorzien van zonnepanelen, zonneboilers en warmtepompen. Een leuke bijkomstigheid is dat de meeste gezinnen die in de ecowijk wonen niet meer dan € 100,- energiekosten betalen per jaar.

“Duurzaam en sociaal bouwen en wonen. Het kan wél!” Is de slogan van Strowijk Iewan. In Lent bouwden Initiatiefgroep Ecologisch Wonen Nijmegen in samenwerking met woningcorporatie Talis 24 sociale huurwoningen uit enkel milieuvriendelijke bouwmaterialen: stro, leem en hout. Een huisvesting voor 44 volwassenen en 7 kinderen. Hun kernwaarden: duurzaam, gemeenschap en educatie. Samen zorgen zij voor hun leefomgeving, delen zij ruimtes en voorzieningen en komen samen in de gemeenschappelijke ruimte De Kleine Wiel waar activiteiten worden georganiseerd. De permacultuurtuin houdt rekening met het ecosysteem en levert eetbare producten. Zo wordt alternatief wonen gezellig en duurzaam.

Een nieuwe toekomst: van het land naar de zee

Weinig plek op het land vraagt om alternatief wonen op water. In een zijkanaal van het IJ in Amsterdam wonen meer dan 105 mensen in de drijvende wijk Schoonschip. De bewoners hebben tien jaar lang samengewerkt om deze manier van wonen te realiseren. En dat loont. Het is allemaal op en top duurzaam, inclusief groene daken, een smartgrid waardoor elektriciteit slim wordt uitgewisseld tussen de huizen, zonnepanelen en warmteboilers. Op de drijvende tuin en op de collectieve gebruikersplek ontmoeten de bewoners elkaar. Om anderen te inspireren, leggen ze graag uit hoe je zelf een drijvende wijk kunt beginnen. Alle informatie die je nodig hebt staat online. Nu is de gemiddelde bewoner: jong, hoogopgeleid en wit. Om dit soort projecten niet alleen voor de happy few mogelijk te maken is het zaak dat sociale woningbouwcorporaties de beschikbaar gestelde informatie gebruiken.

Een andere drijvende alternatieve woonvorm is Oceanix. De Deense architect Bjarke Ingels bedacht een grootschalige drijvende stad. Hij gaat net een stapje verder dan Schoonschip: hij gaat de oceaan op. En dat zou weleens de oplossing kunnen zijn voor veel van onze problemen. Overbevolking, de stijgende zeespiegel en ontwrichte ecosystemen, kunnen allemaal gestabiliseerd worden door steden te verplaatsen naar de zee. Duurzame drijvende steden worden dat dan. De VN is momenteel bezig met onderzoeken of deze woonvorm grootschalig opgezet kan worden.

Van kantoor naar woning

Door heel Nederland staat 3,3 miljoen vierkante meter kantoorruimte leeg. Veel bedrijven voelen namelijk de behoefte om een nieuw pand te bouwen en te verhuizen. Terwijl de oude locatie nog in prima staat is. Laten we zeggen dat ieder mens voldoende heeft aan 40 vierkante meter woonruimte. Als je deze oppervlakte aanhoudt en kantoorruimten verbouwt tot huizen, dan kun je 82.500 alleenstaande woningen realiseren. In Nederland zijn er momenteel 315.000 woningen te weinig. Een klein deel van de woningzoekenden leeft op straat (40.000), een groter deel leeft in bungalowparken (70.000) en het overgrote deel slaapt bij vrienden of familie op de bank. Het burgerinitiatief Ruimte om te Wonen wil de 300.000 vierkante meter leegstaande kantoorpanden, kerken, buurthuizen en winkels in Amersfoort ombouwen tot sociale huurwoningen. Hierdoor zouden alle 5.000 mensen die in Amersfoort op zoek zijn naar een woning in één klap gehuisvest kunnen worden.

Wil je zelf aan de slag met een vergelijkbaar initiatief? Platform31 maakte een handleiding om kantoorpanden te transformeren tot wooneenheden. Succes!

Duurzame architecten

Steeds meer architecten verrijken Nederland met duurzame bouwvormen. Natrufied Architecture wil de transitie van beton naar hout bewerkstelligen. Want beton is slecht afbreekbaar en niet zo duurzaam (beton is verantwoordelijk voor minstens 5 procent van de CO₂-emissie wereldwijd). Hout daarentegen heeft het imago dat dat niet helemaal lekker blijft staan. Maar niks is minder waar, weet Natrufied. Hout houdt juist CO2 vast en wat betreft isolatie is het een top product. De duurzame effecten zijn talloos en daarom zouden we in onze bouwvorm massaal moeten overstappen, volgens Natrufied. Wel belangrijk: het hout moet afkomstig zijn uit duurzame bossen waar de gekapte bomen worden vervangen door nieuwe bomen. Dit herken je aan de keurmerken FSC en PEFC.

Wonen in het klein

We kennen inmiddels allemaal de Tiny House Movement. Marjolein woont in een tiny house. En oh, wat ziet dat er heerlijk uit. Ze woont dichtbij de natuur, leeft een minimalistisch leven en heeft een behoorlijk kleine voetafdruk. Ze helpt mensen op weg deze alternatieve woonvorm ook voor zichzelf te realiseren. Want veel mensen zijn gecharmeerd van deze manier van alternatief wonen. Een Tiny House bouwen of kopen is prima te doen, maar het is niet altijd even makkelijk om aan een plek te komen.

Tiny House Nederland heeft daarom een brief gestuurd aan de Tweede Kamer waarin zij de politiek oproepen meer ruimte te geven aan burgerinitiatieven op de woningmarkt. Want het wordt mensen nu vrij ingewikkeld gemaakt om hun eigen woonomgeving vorm te geven. Je mag niet met je caravan op een leeg stuk land bij een boer staan of je tuinhuis gebruiken als woning. En daar is Tiny House Nederland het niet mee eens:

“Anno 2020 kan het niet zo zijn dat alle (financiële) ruimte op de woningmarkt overgelaten wordt aan projectontwikkelaars en woningcorporaties alleen. Ruim 30 procent van de Nederlandse bevolking heeft interesse in het zelf vormgeven van de woonomgeving. Deze wensen staan dikwijls niet op een lijn met de belangen van de ontwikkelaars, waardoor er weinig diversiteit en maatwerk te bekennen is in het huidige woningaanbod. In deze zogeheten participatiemaatschappij lijkt het voor de hand liggend dat particulieren dan de mogelijkheid geboden wordt zelf hun huis te bouwen of laten bouwen, zij het individueel of samen met anderen. Of dat nu een Tiny House is of een groepje woningen op een boerenerf, een Knarrenhof of een ecowijk. Geef mensen de kans het zelf te bedenken uit te voeren. Dan zie je pas echt duurzame innovatie en de veelkleurigheid van de samenleving tot bloei komen.”

Minder regels

Daarom zou het goed zijn als er minder regels komen en mensen op een goedkope duurzame wijze hun eigen kleine huis kunnen realiseren. Deze woning-experts zien dat een versoepeling van de regels zorgt voor meer woningen: mensen worden creatiever, kunnen zelf hun woonomgeving creëren en een betaalbare woning voor zichzelf organiseren. “En dan maar accepteren dat omliggende wonenden het er misschien minder mee eens zijn. We hebben een woningen tekort en daar moet wat aan gebeuren,” vertelt Peter Boelhouwer (61), hoogleraar woningmarkt aan de TU Delft aan Volkskrant.

Door alternatieve woonvormen te omarmen gaan we een stijging aan werkende armen tegen en leven we ook nog eens in samenspraak met de natuur. Wat willen we nog meer?!

Wil je nog meer inspiratie?

• Kijk Mortgage Free Living op Netflix. Mensen ontdekken hele innovatieve manieren om hypotheekvrij alternatief te wonen.
• Exploring Alternatives op YouTube portretteert mensen die ervoor kiezen alternatief te wonen. Van mensen die op een boot wonen tot mensen die off-grid leven in een yurt, ze komen allemaal voorbij. Laat je inspireren!
• Mijn persoonlijke favoriet: een Earthship! Dit huis werkt op zo’n slimme manier samen met de natuur dat je bijna geen externe energie of water toevoer nodig hebt. En dat niet alleen: het huis is gemaakt van recyclede producten en biedt mogelijkheden om je eigen groente in huis te verbouwen.
• Dit stel bouwde in een maand een huis van 55 vierkante meter voor 5000 euro. Ze betalen 150 euro per maand aan vaste woonlasten. In Minitopia in Den Bosch staan nog meer van dit soort alternatieve woonvormen.

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blikverruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons nieuwste e-magazine. Inspiratie gegarandeerd.

Oorspronkelijk gepubliceerd op 24 juni 2020. Laatste update: 25 juli 2021