Katherine Trebeck: “Nu is dé tijd om welzijn centraal te stellen in onze economie.”

Het huidige door groei geobsedeerde economische systeem wordt steeds gevaarlijker voor mens en planeet. Gelukkig is er een alternatief: de Welzijnseconomie. Katherine Trebeck: “Door welzijn centraal te stellen in onze economie, kunnen we een harmonieuze wereld creëren voor alles dat leeft.”

Ooit zorgde de groei van het bruto nationaal product (bnp) daadwerkelijk voor sociale vooruitgang. Na de Tweede Wereldoorlog werd groei geïnvesteerd in collectieve instituties zoals de gezondheidszorg en het onderwijs. Belastingen waren progressief en welvaart kwam ten gunste van de mensen die het echt nodig hadden.

Helaas duurde deze zogenaamde ‘Gouden Eeuw van het kapitalisme’ niet lang. Binnen enkele decennia slaagden we erin om een economisch systeem te creëren dat volledig in de ban is van de markt. “We hebben onze collectieve instituties uitgekleed, belastingtarieven zijn gedaald voor de allerrijksten en wetenschappers waarschuwen ons steeds luidruchtiger voor ecologische rampspoed”, legt schrijver en welzijnseconoom Katherine Trebeck uit. “Waar vroeger economische groei automatisch tot vooruitgang leidde, is het tegenwoordig een bedreiging voor onze kwaliteit van leven geworden.”

Katherine geeft een voorbeeld: “Als je door een bnp-bril naar de wereld kijkt, wat zie je dan? Dan zie je grote landen die er niet in slagen om de primaire behoeftes van hun burgers te vervullen. Kijk naar de Verenigde Staten; daar leven mensen steeds ongezonder en daalt de levensverwachting. En in landen zoals het Verenigd Koninkrijk (en ook Nederland) zijn elk jaar meer mensen afhankelijk van de voedselbank.”

Perverse prikkel

Naast deze kloof tussen groei en welzijn, zit het bnp vol perverse prikkels. “Wanneer mensen in hun gemeenschap een veilig, gezond en gelukkig leven leiden, zie je dit niet terug in het bnp, omdat ze daar niks voor hoeven te consumeren”, vertelt Katherine. “Terwijl je het wél terugziet als mensen in het ziekenhuis terechtkomen, hun auto in de prak rijden of schade hebben aan hun huis na een klimaatverandering-gerelateerde storm. Gaat er iets kapot, dan moeten mensen geld uitgeven, hetgeen wordt meegenomen in het bnp. Bnp beloont ons dus wanneer dingen fout gaan.”

“Uiteindelijk komt het creëren van de Welzijnseconomie allemaal neer op een mind-set verschuiving. We moeten ons beseffen dat we niet langer op economische groei kunnen rekenen om onze sociale problemen op te lossen én dat geld geen doel, maar een middel is.”

Een compleet nieuwe wereld

Zodra we niet welvaart, maar welzijn centraal stellen in ons economisch systeem, verandert alles. Katherine: “Mensen werken dan minder en hebben vaker betekenisvolle banen. Daarmee verdienen we genoeg om rond te kunnen komen. Steden veranderen mee en worden niet langer ontworpen voor auto’s en consumptie, maar voor gemeenschappen. Bedrijven gebruiken hun commerciële succes om sociale en ecologische vooruitgang te creëren. Meer mensen wonen in ecologische gemeenschappen en wandelen naar hun werk omdat er genoeg stoepen zijn. En we regenereren de natuurlijke wereld, in plaats van haar uit te putten.”

Op naar de Welzijnseconomie

Om deze nieuwe economie te creëren, moet er nog een heleboel gebeuren. “We hebben overheden nodig die focussen op de lange termijn en nieuwe maatstaven voor maatschappelijk succes creëren”, legt Katherine uit. “Regeringen moeten de allerrijksten en vervuiling belasten in plaats van de individuele werknemer. En bedrijven aansporen om welzijn in plaats van welvaart voorop te stellen.”

“Door de verandering die je wilt zien te belichamen, inspireer je anderen én geef je jezelf het gevoel dat je nuttig bezig bent. Dat is enorm belangrijk, vooral in turbulente tijden als deze.”

Ook het economieonderwijs moet op de schop. Om inspiratie te bieden over hoe we binnen het economievak ruimte kunnen creëren voor verschillende economische denkkaders – zoals de welzijnseconomie van Katherine Trebeck vindt van 20 tot en met 24 november 2023 de Week van het Economieonderwijs plaats: dé landelijke week voor toekomstbestendig economieonderwijs in Nederland voor vo, mbo, hbo en wo. Het inhoudelijke programma van de Week van het Economieonderwijs wordt ontwikkeld voor en door onderwijsprofessionals. Bekijk de complete agenda hier en meld je aan..

Kortom: een Welzijnseconomie komt er alleen als we erin slagen om aan meerdere knoppen tegelijkertijd te draaien. Ondanks de complexiteit en grootte van deze uitdaging is Katherine optimistisch over de toekomst. “Er is een groeiende beweging van mensen die zich verdiepen in nieuwe businessmodellen en revolutionaire projecten op poten zetten. Overal ter wereld ontstaan kleine bubbels van verandering. Dit zijn de pioniers die ons laten zien dat het nu al mogelijk is om een alternatief systeem te creëren.”

Globale gemeenschap

Om de impact van deze initiatieven te vergroten hebben Katherine en haar collega’s de Wellbeing Economy Alliance en de Wellbeing Economy Governments Partnership gelanceerd. Deze twee organisaties verenigen burgers, bedrijven en overheden die een verschil maken. “Ik vergelijk het altijd met stenen in een rivier; als ze van elkaar gescheiden zijn, kan het water van business as usual er gewoon langs stromen. Maar als we ze verbinden en op elkaar stapelen, kunnen we het tij keren.”

Wat jij kunt doen

Volgens Katherine hoef je geen politicus of ondernemer te zijn om bij te dragen aan de groeiende golf van verandering. “We kunnen allemaal een collega, vriend of familielid aanmoedigen om zich af te vragen; is dit alles? Het moet toch beter kunnen? Internationale organisaties, onderwijsinstituten en politici hebben ons namelijk jarenlang verteld dat er geen alternatief is. Dus een van de meest krachtige dingen die je kunt doen is elkaar het gevoel te geven dat het wél kan.”

Daarnaast kun je zowel politiek als economisch gezien stemmen op verandering. “Als mensen het geluk hebben dat ze kunnen kiezen hoe ze hun geld uitgeven, kun je nadenken over welk type bedrijf je wil steunen. Lokaal of een corporate? Sociaal en ecologisch verantwoord, of niet?”, zegt Katherine. “En natuurlijk kunnen we allemaal verandering eisen middels ons stemrecht. Motiveer politici om het avontuur aan te gaan en de uitdagingen van dit moment serieus te nemen.”

Meer lezen van MaatschapWij? Schrijf je in voor onze wekelijkse nieuwsbrief. Inspiratie gegarandeerd!

Foto header door: Robert Ormerod

Oorspronkelijk gepubliceerd op 11 november 2020. Laatste update: 29 oktober 2023