Coronakans: betekent deze crisis het einde van fast fashion?

De coronacrisis mept onze oogkleppen voor misstanden en weeffouten in de maatschappij bruut af. Zaken die toch al niet zo verstandig of duurzaam waren, worden genadeloos blootgelegd. Dat nodigt uit tot bezinning. En als we onze kans grijpen, tot reorganiseren. Een van de sectoren die keihard geraakt worden door corona is de fast fashion industrie.  Waarom? En voor welk scenario kiezen we straks?

Er is amper een industrie die niet geraakt wordt door het coronavirus. En hoewel de negatieve gevolgen op individuele en mondiale schaal gigantisch zijn, brengt de crisis ons ook goede dingen. Juist nu krijgen we de tijd, ruimte en inspiratie om ons economische systeem eens goed onder de loep te nemen, te (her)ontdekken hoe we onze verstoorde relatie met Moeder Aarde kunnen herstellen, en welke lessen uit deze tijd we kunnen gebruiken voor het onderwijs. Eén voor één legt de crisis de goede en de slechte kanten van onze inrichting van de maatschappij bloot.

Never waste a good crisis, roepen we bij MaatschapWij vaak. Met zoveel nieuwe inzichten en kennis is dit hét moment om het roer om te gooien. Dat geldt voor bijna ieder persoon, elk bedrijf en elke industrie. Zo ook voor de mode-industrie, die tijdens deze crisis absoluut niet buiten schot blijft. Met name de fast fashion industrie wordt bijzonder hard geraakt.

Fast fashion

Voor wie het even kwijt is; fast fashion is kleding die op hoge snelheid geproduceerd wordt voor snelle consumptie. Een proces waarin alles gericht is op zo snel én zo goedkoop mogelijk. Ultieme voorbeelden zijn H&M, Primark en Zara. Iets wat je in deze modeketens hebt gekocht kan twee weken geleden slechts een tekening zijn geweest. Hoge omloopsnelheden en snelle wisselingen van het assortiment zorgen ervoor dat de consument blijft kopen. Hierdoor draagt fast fashion op grote schaal bij aan milieuvervuiling, waterverspilling, CO2 uitstoot en de afvalberg.

Niet alle webshops vieren hoogtij

Hoewel de coronacrisis de hele kledingindustrie raakt, heeft vooral de fast fashion industrie het zwaar te verduren. Want ons online shopgedrag is dan wel in sneltreinvaart toegenomen, kleding shoppen staat niet bepaald hoog op onze prioriteitenlijst. Logisch, waarom zou je seizoensgebonden kleding kopen als je toch aan huis gebonden bent? Dat bleek ook uit een onderzoek naar het aantal pintransacties van 6 tot en met 20 april, uitgevoerd door ING. Het aantal pintransacties in de categorie ‘uiterlijk’ met daarin kleding, schoenen, accessoires, sieraden (-64 procent), en persoonlijke verzorging (-90 procent) daalde ten opzichte van vorig jaar met maar liefst 71 procent.

Het is aanpoten geblazen bij de pakketbezorgdienst. Maar dat betekent niet dat we gigantisch meer zijn gaan consumeren, het betekent vooral een verschuiving van offline naar online.

Dat de vraag naar fast fashion van de een op de andere dag stil is komen te liggen heeft catastrofale gevolgen voor de fabrieken in kledingproducerende landen. Veel merken annuleren orders, zelfs als die al zijn geproduceerd. Of ze vragen om hoge kortingen waardoor de producent alsnog in de problemen komt. Erg ethisch is dat niet. Door de kleine marges op fast fashion zijn er niet veel reserves. Het wegvallen van de inkomsten van producenten heeft ervoor gezorgd dat veel fabriekswerknemers nu ineens op straat staan.

Volgens een rapport van Human Right Watch raakten in Bangladesh meer dan een miljoen mensen hun baan kwijt. In Myanmar waren dat er zo’n twintigduizend en in Cambodja zo’n tienduizend.

Vraag én aanbod

Maar er is meer aan de hand in fast fashion land. Want al voordat de winkels in Europa de deuren sloten, heerste er complete chaos in China. Met name in Wuhan, waar veel fast fashion fabrieken staan. Toen daar de machines werden stilgelegd, daalde de productie van de fast fashion ketens enorm, óók die van producenten in andere landen als Bangladesh en Myanmar. Want veel schakels aan het begin van de lange en ingewikkelde keten bevinden zich in Wuhan of andere delen van China. De toevoer van stoffen en andere cruciale onderdelen kwam dus stil te liggen. Het laat zien dat de keten, met daarin enorm veel schakels die van elkaar afhankelijk zijn, zeer kwetsbaar is.

Korte houdbaarheid

Een ander probleem dat de crisis blootlegt is de constante stroom van nieuwe collecties en seizoensgebonden kleding. Op de croptops die momenteel in de winkels liggen zit nu niemand te wachten. Straks trouwens ook niet, want dan zijn ze alweer uit de mode. De vluchtigheid van fast fashion, die de industrie zelf heeft gecreëerd, wordt haar nu fataal. Als de trends elkaar niet zo snel zouden opvolgen, dan was het nu niet zo’n ramp dat er even minder verkocht wordt. Daarbij komt dat veel kledingmerken om kosten te besparen ook nog eens grote hoeveelheden bestellen. Wanneer er een order wegvalt gaat dat dus om enorme getallen.

Op verschillende plekken in de keten leidt de coronacrisis dus tot serieuze problemen. En daardoor zien we precies hoe krakkemikkig die keten in elkaar zit.

Corona en fast fashion: van crisis naar kans

Nu de industrie op haar gat ligt staan we voor twee mogelijke scenario’s: óf we gaan straks door met hoe het was, óf we zien de crisis als een harde reset en we richten de kledingindustrie anders in. Trendforecaster Lidewij Edelkoort voorspelt dat laatste. Volgens haar zal de snelheid van het modesysteem afnemen en de manier waarop we produceren, consumeren en ons kleden volledig verbeteren. Daarvoor hebben we iedereen nodig: bedrijven, overheden, fabrikanten en consumenten. Als we al die krachten bundelen zou de kledingindustrie er een stuk mens- en milieuvriendelijker uit kunnen zien. Bijvoorbeeld zo:

• In de winkels hangt kleding die past bij het seizoen. Dus in de zomer wordt zomerkleding verkocht, in de winter winterkleding. Dat je je bikini al in maart moet kopen was natuurlijk sowieso vreemd. De kleding die we kopen is minder trendgevoelig. Doordat er minder verschillende collecties worden aangeboden, ontstaat er weer tijd en aandacht voor een kledingstuk.
• Minder uitverkoop. De waarde van nieuwe kleding zou niet moeten dalen met het verstrijken van alleen maar tijd, maar toch is dat nu wel het geval. Als kleding minder trendgevoelig is, is er (nog) minder reden voor uitverkoop.
• Meer duurzaam, meer lokaal. Nu we door de crisis inzicht hebben verkregen in hoe de fast fashion industrie in elkaar zit, zijn we meer geneigd om duurzamer en lokaler (want kortere, minder kwetsbare ketens en beter voor het milieu) te consumeren.

Blik op de toekomst

Een aantal duurzame pioniers had geen coronacrisis nodig om tot deze inzichten te komen. Wij brachten de verhalen van Bert van Son (MUD Jeans) en Peter Schuitema (Kuyichi) al eerder in beeld. Zeker nu zijn deze videoportretten het (her)kijken waard. Wil je direct een bijdrage leveren aan een betere modewereld? Met de Sustainable Fashion Gift Card geef je jezelf of een ander een mooi en duurzaam cadeau.

Laten we het post-corona tijdperk inrichten als het tijdperk waarin niet welvaart maar welzijn het summum is. Voor alles en iedereen op deze planeet. Oók voor onze medemens in Bangladesh, óók voor onze aarde. Want als de crisis íets laat zien, is het wel dat we allemaal van elkaar afhankelijk, en met elkaar verbonden zijn.

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blikverruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons nieuwste e-magazine. Inspiratie gegarandeerd.