Elisah Pals kocht zeven jaar lang niets nieuws: “Ik voel me vrijer dan ooit”

Toen Elisah Pals aan haar afvalvrije levensstijl begon, realiseerde ze zich al snel dat zero waste leven veel verder gaat dan plastic verpakkingen. Het gaat over nul ‘verspilling’, dus ook over water, voedsel, energie en materialen. Om deze reden besloot ze zes jaar geleden te stoppen met het kopen van nieuwe spullen. En dat is haar beter bevallen dan ze ooit had kunnen denken. Voor MaatschapWij schreef ze er een gastblog over, inclusief tips om zelf aan de slag te gaan.

Wil jij ook minder nieuwe spullen kopen? Doe mee met de Koop Niks Nieuws Challenge en koop samen met duizenden anderen een jaar lang niks nieuws. Meer over de challenge lees je hier, of sluit je aan bij de speciale Facebookgroep. 

Als alle fabrieken ter wereld vandaag zouden stoppen met produceren, zijn er nog genoeg spullen om iedereen de komende tien jaar te voorzien. Alles wat ik ooit in mijn leven nodig zal hebben, bestaat dus al. Kringloopwinkels puilen uit en de huizen van mensen raken steeds voller. We omringen onszelf met spullen en onze leefruimte verandert langzaamaan in opslagruimte. En ondertussen consumeren we vrolijk door. We zijn geen mens meer, maar doelgroep, afzetmarkt en consument. Wil ik dat? Wil ik zo leven? Wil ik enkel ‘consument’ zijn?

Minder spullen, meer vrijheid

Zeven jaar geleden – toen ik op het punt stond om mezelf een éénjarige ‘niets nieuws kopen’-challenge op te leggen – dacht ik terug aan de momenten waarop ik me het gelukkigst voelde. Mijn kampeeravonturen met m’n tentje en alleen de basics bij de hand. En mijn reizen met alleen de inhoud van mijn rugzak tot mijn beschikking. Daarbij gold ook: hoe minder ik tijdens kamperen of rondreizen bij me had, hoe beter. Wat ik nodig had kon ik gemakkelijker vinden. En overtollige spullen hoefde ik niet te dragen. Je beweegt je gemakkelijker als je minder bij je hebt. Je bent vrijer.

Terug in Nederland realiseerde ik me dat dit thuis hetzelfde werkt. Minder spullen betekent: minder opruimen, minder schoonmaken, minder afleiding, minder onrust, minder zoeken en kwijt zijn. Én minder geld uitgeven.

De spelregels

Oké, ik had dus besloten: als ik op 1 januari 2016 zero waste ga leven, dan mag ik ook niets nieuws meer kopen. Ik wilde het in eerste instantie een jaar proberen. Dit lijkt een duidelijke afspraak, maar er was ruimte voor interpretatie. Wat doe je met verbruiksgoederen, dingen die opgaan of verslijten? Sokken? Make-up? Ik besloot dat boodschappen en schoonmaakproducten wel mochten, zolang ze niet in plastic verpakt waren.

Al het andere probeerde ik te vermijden, creatief op te lossen, te lenen, te repareren, tweedehands te kopen, maar vooral: “Make do with what you have”. Gebruiken en waarderen van wat ik al had stond centraal. Spullen die stuk gingen, of versleten raakten, verving ik niet. Ik probeerde eerst zonder dat item verder te gaan. Alleen als iets uiterst essentieel bleek, mocht ik het vervangen. Maar wel op een duurzame manier: tweedehands óf onverslijtbaar nieuw.

Innerlijke rust

Gaandeweg ontdekte ik hoe gemakkelijk het eigenlijk was. Ik besteedde nagenoeg geen tijd meer in de winkelstraat. Want ik had er niets te zoeken. Mijn huis bleef gemakkelijker op orde. Ik koesterde mijn eigen spulletjes en ging er beter voor zorgen. Ik leerde repareren, kreeg een oude naaimachine van mijn moeder, ontdekte het Repair Café en werd vaste klant bij de schoenlapper.

Ook voelde ik me in mijn hoofd rustiger worden. Ik hoefde minder te vechten tegen de wanorde in mijn huis. Ik wist namelijk precies wat ik had en waar het stond. Overtollige spullen deed ik weg. Hierdoor kwam er steeds meer overzicht. Met ieder item dat verdween, voelde ik me een stukje lichter.

Tenslotte gebeurde er iets in mijn financiële huishouding. Hoe verder het jaar vorderde, hoe meer geld ik overhield. Stoppen met consumeren, was een zegen voor mijn bankrekening. Het liep al snel op tot duizenden euro’s besparing.

Na een jaar was het voor mij duidelijk. Dit was geen probeersel, maar mijn nieuwe leefstijl. Geen weg terug.

Zeven jaar later

De spelregels die ik mezelf het eerste jaar had meegegeven waren streng. Erg streng. En sommige regels bleken voor de langere termijn niet houdbaar. Eén jaar zonder nieuwe onderbroeken en sokken, zonder nieuw telefoonkabeltje en zonder nieuwe afwasborstel was nog haalbaar. Maar ik wilde er ook voor waken dat ik mezelf een armoedige look en onhygiënische leefstijl zou aanmeten. De regels moesten dus iets worden verruimd om ook op de lange termijn houdbaar te zijn.

Ook sprak ik met mezelf af dat ik een aantal items mocht kopen, met een zeer lange levensduur, die me zouden helpen bij mijn zero waste leefstijl. En die me zouden helpen om anderen daarover goed advies te kunnen geven. Het kopen ervan leidde hierom niet tot een toename van de ‘spullenberg’ en daarmee ‘afvalberg’, maar juist tot een verkleining ervan.

Het lijkt me tijd om te vertellen wat ik in de afgelopen zeven jaar wel en niet gekocht heb, en of ik gesmokkeld heb.

Wat kocht ik níet nieuw

Het meest trots ben ik op de dingen die ik niet gekocht heb, die bijna iedereen vrijwel automatisch direct nieuw zou kopen. Ik vertel je graag wat ik niet nieuw kocht, en hoe ik het oploste.

Matras

Begin 2019 kreeg ik te maken met een persoonlijke ramp: de waterleiding in de douche bij de bovenburen knapte en toen ik aan het einde van de dag thuiskwam, stond mijn hele appartement blank. De grootste waterstroom liep zó mijn matras in. Het bleek onmogelijk het matras op tijd droog te krijgen voordat het zou gaan schimmelen en stinken. Ik moest het wegdoen. Maar hoe vervang je een matras als je geen nieuwe wilt kopen? We besloten tijdelijk op een luchtbed te slapen, terwijl ik intussen Marktplaats afstruinde voor een matras met de juiste maten en hardheid. Na een paar weken met toenemend slechte nachten besloten we over te gaan tot een andere tactiek.

We bezochten meerdere beddenwinkels, en zochten daar tussen de matrassen die teruggebracht waren na een proefperiode. Ons oog viel al snel op een Nederlands matrasmerk, met OEKO-TEX certificatie en grotendeels natuurlijke materialen. Ook zij bleken een proefperiode te hanteren. Dat betekent dus dat er een retourstroom is van matrassen die na die periode worden teruggestuurd. Na even zoeken kwamen we bij de refurbished retailer uit en kochten daar een getest matras: gereinigd en met alleen een nieuwe hoes, voor de helft van de prijs. Missie geslaagd!

Beddengoed

Tweedehands beddengoed een no-go? Op Marktplaats vonden we prachtig duurzaam beddengoed, dat slechts uit de verpakking was gehaald, maar niet gebruikt. Het bleek namelijk niet helemaal de gewenste kleur voor de slaapkamer van de verkoopster. Een mooie vondst! Zoek je beddengoed van een specifiek merk, stel gewoon een alert in op je Marktplaats zoekfunctie of neem een kijkje op de website van Circular Dreams. Wie weet vind je het sneller dan je denkt.

Keukenspullen en huisraad

Van servies tot keukengereedschap en snijplanken: de kringloopwinkel ligt er vol mee. Niets is zo vies dat een sopje, of desnoods wat baking soda het niet schoon krijgt. Ook eetkamerstoelen, spullen voor het creëren van een thuiswerkplek, en decoratie vond ik allemaal tweedehands.

Cadeaus

Intussen weten mijn vrienden en familie dat ik alleen cadeaus geef die op kunnen gaan (zoals thee, koffie, wijn en ander lekkers) of die tweedehands zijn (zoals houten speelgoed of een voorleesboek uit de kringloop). Ze weten ook waarom ik dat doe. Niet om geld te besparen, maar omdat ik het belangrijk vind om iets duurzaams te geven. Dat waarderen ze meestal. Bij uitzondering geef ik iets nieuws, maar alleen als dat bijdraagt aan een afvalvrije leefstijl, zoals de RVS waterfles die ik mijn broer gaf.

Kleding

In zeven jaar tijd kocht ik bijna geen nieuwe kledingstukken. Van nette jurken en blazers tot warme truien, hemdjes, en spijkerbroeken: alles vond ik niet-nieuw. Met die kledingstukken zou je zelf misschien ook niet zo’n moeite hebben. Maar ik ging verder. Ik vond dat niets meer taboe mocht zijn. Taboes leiden zelden tot iets goeds en ik wilde me open opstellen. Zo kwam het dat ik ook bij kringloopwinkels, Marktplaats en Facebook-groepen terecht kwam voor kledingstukken als schoenen, sportkleding, panty’s, sokken en bh’s. Een enkele keer vond ik ook onderbroeken in de juiste maat.

Bij kledingstukken stel ik altijd een aantal eisen: niet al te versleten, geen geuren of vlekken, en bij voorkeur van natuurlijke materialen (zoals katoen, wol en linnen). De panty’s, sokken en onderbroeken die ik in de kringloop vond waren allemaal nieuw, met de labels eraan. Vooral met de onderbroeken vond ik dat van belang. Maar tweedehands bh’s kopen was nieuw voor me. Een eye-opener en money saver! Een nieuwe bh kost al gauw vijftien tot dertig euro. Tweedehands maar één of twee. Ook hier let ik natuurlijk goed op weinig slijtage en geur en ik koop iets alléén als ik me er goed bij voel.

Wat kocht ik wél nieuw?

Het is me niet gelukt om de afgelopen helemaal niks nieuws te kopen. Dit zijn de dingen waarvoor ik heb moeten ‘smokkelen’:

Telefoonkabeltje

Zoals iedereen weet gaan de kabeltjes van telefoonopladers veel te snel stuk. In eerste instantie repareerde ik de mijne nog met Sugru. Helaas bleef dat niet lang goed gaan. Na een tijdje moest ik toch een nieuwe kopen.

Schoonmaak

Na verloop van tijd raakten er wat schoonmaakspullen versleten. Microvezel-doekjes verving ik door katoenen vaatdoekjes, er kwam een houten afwasborstel en een plastic-vrije toiletborstel. Deze spullen bleken toch wel essentieel te zijn.

RVS items

Om Zero Waste te kunnen leven én om anderen daarin te kunnen adviseren, wilde ik investeren in een aantal roestvrijstalen items, met een zeer lange levensduur. De RVS-items waren: waterfles, lunchbox, festival-beker, spork, theezeef, safety razor, tongschraper, trechter en koffiepot. Ook kocht ik twee groente-netjes van biokatoen. Ik ben nog altijd blij met de aanschaf hiervan. Het zijn spullen die jaren meegaan en die me dagelijks helpen om minder afval te creëren.

Meer weten over een zero waste? Jessie Kroon vertelde ons er alles over:

Boeken en tekenmateriaal

Aan het begin van de coronacrisis begon ik me steeds meer te verdiepen in dingen als de eetbare natuur, herstellende landbouw, en vogelkennis. Een aantal boeken kon ik niet tweedehands vinden. Na weken zoeken besloot ik ze uiteindelijk nieuw te kopen. Ik redeneerde dat deze kennis zou bijdragen aan een duurzamere wereld. Ditzelfde gold voor de aanschaf van de stiften die ik kocht voor het ontwerpen van mijn voedselbos. Met de stiften had ik meer moeite, vooral omdat het materiaal moeilijker te recyclen is.

Tandenborstel

Van iemand die helemaal into zero waste is zou je verwachten dat ze een bamboe tandenborstel heeft. Helaas is dat niet zo. Ik heb meerdere merken geprobeerd, maar het bleek voor mij niet te werken. Ik heb erg gevoelig tandvlees dat snel stuk gaat. Daar werd mijn tandarts niet blij van. Ze raadde me daarom aan een zachte tandenborstel van een specifiek merk te gebruiken. Het is jammer, het is niet afvalvrij, maar het is voor mij acceptabel dat dit een niet-perfect stukje is in mijn afvalvrije leefstijl.

Kleding

Huh, kleding hadden we toch al benoemd? Klopt. Bijna alles van kleding kocht ik tweedehands, behalve een paar dingen. Die twee onderbroeken die ik tweedehands vond waren natuurlijk niet genoeg in zes jaar tijd. Ik kocht er een paar nieuw. Ook sokken. Sokken zijn bijna niet te vinden tweedehands. Bovendien ben ik een enorme koukleum en het enige dat helpt tegen mijn steenkoude voeten zijn wollen sokken. De natuurlijke kledingwinkel Natur-El is mijn vaste adres.

Mislukt … of toch niet?

Tenslotte moet ik bekennen dat ik op de valreep nog één ‘fout’ heb begaan. Toen ik in het najaar bij Natur-El was, stapte ik impulsief binnen bij het winkeltje ernaast. Een vintage winkeltje, van een kleine ondernemer, rasecht Rotterdams. Ze hebben er van alles uit de jaren dertig tot zestig. Er hingen wat originele vintage items, maar het meeste was toch echt nieuw, naar decennia oude patronen gemaakt. Dat weekend zou ik de burgemeester van Breda gaan ontmoeten en … ik kon me niet bedwingen en kocht voor die gelegenheid een stijlvolle jurk. Een prachtige jurk wel te verstaan, van een eerlijk merk, volledig gemaakt van biokatoen, die heerlijk aanvoelt en me ook nog eens prachtig staat. En had ik al gezegd dat hij was afgeprijsd van 120 voor 45 euro? Ik zwichtte.

Achteraf voelde ik me even schuldig. Had ik het niet moeten doen? Was deze jurk het waard de afspraak met mezelf te negeren? En had ik nu gefaald?

Durf imperfect te zijn

Uiteindelijk kwam ik tot de conclusie dat dat niet het geval was. Zoals te vaak gebeurt in de maatschappij, en zeker ook in de zero waste gemeenschap, zijn we erg goed geworden in elkaar te wijzen op wat beter kan. Op wat we nog niet goed doen. Ik wees met een beschuldigend vingertje naar mezelf. Maar was dat eerlijk? Vervolgens keek ik naar alles wat ik allemaal níet nieuw had gekocht, wat een ander allang besteld had, en vast nog in drie maten ook. Ik bedacht me dat ik niet zomaar fast fashion had gekocht, maar een eerlijk merk, van duurzame stof, en van een kleine ondernemer. En ik bedacht me hoe ik me erop verheugde om de jurk te dragen.

Kortom: het opstellen van regels heeft me geholpen om duurzame keuzes te maken, mijn eigen grenzen te verleggen en op een fantastisch tweedehands avontuur te gaan. Maar deze regels moeten geen wurggreep worden. Als nieuwe regel voeg ik daarom toe: veroordeel jezelf niet, geniet, en wees … imperfect.

Wil jij ook minder nieuwe spullen kopen? Doe mee met de Koop Niks Nieuws Challenge en ga samen met duizenden anderen de uitdaging aan! Meer over de challenge lees je hier, of sluit je aan bij de speciale Facebook-groep. 

Ben je ondernemer en kunnen mensen bij jou terecht met hun eigen herbruikbare zakken, bakjes en bekers? Bestel dan deze raamsticker van Zero Waste Nederland!

Oorspronkelijk gepubliceerd op 5 januari 2021. Laatste update: 24 april 2023