Go slow. Want fast fashion, dat zit niet lekker

In de fast fashion-industrie wordt kleding in sneltreinvaart gemaakt, verscheept, verkocht en … weggegooid. Om dat proces zo snel en goedkoop mogelijk te houden wordt niets en niemand bespaard. Fast fashion heeft daardoor nogal een impact op onze wereld – met name op een deel ervan dat kopers zelf niet zien. Het goede nieuws is: jij hoeft daar niet aan bij te dragen. Maar daarvoor moet je wel een beetje moeite doen.

Fast fashion is kleding die zo goedkoop en zo snel mogelijk in de winkels ligt. Door de hoge omloopsnelheden en snelle wisselingen van het assortiment blijven klanten komen en kopen. Binnen twee weken kan een kledingstuk van de tekentafel in de winkel liggen. Niet de kwaliteit, maar de kwantiteit doet ertoe, dus lekker veel lekker goedkoop produceren. Zo kun je blijven shoppen zonder er veel geld aan uit te geven. Maar je kunt vast wel raden dat er iemand anders wél voor jouw H&M’etje betaalt.

Snel weg met fast fashion

Omdat kleding steeds sneller en goedkoper gemaakt wordt, is het ook steeds aantrekkelijker om het te kopen. In vergelijking met vijftien jaar geleden kopen mensen nu zo’n zestig procent meer kledingstukken. Door de opkomst van fast fashion is mode een wegwerpartikel geworden. Dat terwijl de mode-industrie een van de meest vervuilende en mensonvriendelijke bedrijfstakken is – alleen de olie-industrie is erger. Als we streven naar een wereld waarin we respectvol met elkaar en de Aarde omgaan, zijn we wat kleding betreft niet echt op de goede weg. De industrie draagt namelijk bij aan:

• Milieuvervuiling: katoenproductie neemt 16 procent van het wereldwijde insecticide- en zes procent van het wereldwijde pesticideverbruik in beslag. Veel van deze chemicaliën worden in rivieren, meren en zeeën geloosd. En dat vormt een ernstige bedreiging voor ons kwetsbare ecosysteem én voor de gezondheid van de mens.
• Waterverspilling: katoen is een natuurlijk materiaal maar vooral een dorstig plantje. Voor de productie van een spijkerbroek is 7.000 tot 15.000 liter water nodig. Daarvan kan een mens veertig (!) jaar drinken.
• CO2-uitstoot: textiel is goed voor 10 procent van de wereldwijde CO2–uitstoot.
• Afvalberg: alleen al in Nederland gooien we jaarlijks zo’n 135 miljoen kilo textiel weg.

En laten we vooral de arbeidsomstandigheden van mensen in lagelonenlanden als India of Bangladesh niet vergeten, waar mensen werken onder extreme omstandigheden en kinderarbeid aan de orde van de dag is. Of Oezbekistan, waar katoenpluk veelal onder dwang gebeurt. Deze mensen betalen een hele hoge prijs voor jouw koopje van Zara.

Waarom we fast fashion kopen

Ondanks dat we allemaal beseffen dat wanneer iets vijf euro kost, iemand anders daar de prijs voor betaalt, blijven we massaal shoppen bij fast fashion ketens als Zara, H&M en Primark. Waarom doen we dat toch? Het heeft drie oorzaken:

• Wat er in de fabrieken gebeurt blijft voor ons onzichtbaar en onvoorstelbaar. Paul McCartney’s uitspraak ‘Als slachthuizen glazen wanden hadden, zou iedereen vegetarisch zijn…’ geldt zeker niet alleen voor de vleesindustrie. Helaas hebben zowel de fabrieken als de slachthuizen geen glazen wanden.
• In onze hersenen wordt iets getriggerd waardoor we simpelweg gelukkig worden als we een koopje scoren. We lijken daardoor te vergeten hoe dat koopje zo goedkoop is geworden.
• Door de opkomst van fast fashion-ketens kennen we de eerlijke prijzen voor kleding niet meer. We vinden honderd euro voor een spijkerbroek veel. Terwijl als we beseffen hoeveel mensen aan zo’n broek hebben gewerkt, dat een veel normalere prijs is dan dertig euro.

Slow fashion

De tegenbeweging van fast fashion is slow fashion. Slow fashion is de overkoepelende term voor kleding die eerlijk, groen, ecologisch, biologisch en duurzaam is. Ondanks dat de naam anders doet vermoeden is slow fashion niet per se op tijd gebaseerd; het staat voor kwaliteit en voor ontwerpers, inkopers, retailers en consumenten die zich bewust zijn van de impact van hun beslissingen op mens en milieu. Eerlijke kleding herkennen is niet altijd makkelijk. Bij een shirtje van vijf euro gaan natuurlijk allerlei belletjes rinkelen, maar een shirt van veertig euro kan onder dezelfde omstandigheden gemaakt zijn. Gelukkig kun je letten op een aantal keurmerken:

Eerlijke kleding kopen

Ook kun je items kopen van merken die kleding produceren op een eerlijke manier. Denk aan Kuyichi of MUD Jeans. Of stap Floortje Dessings Nukihiva binnen. Rankabrand en Project Cece geven ook een goed beeld van hoe duurzaam een merk is. En met de Sustainable Fashion Gift Card maak je niet alleen de wereld, maar ook een ander blij. Of: koop gewoon helemaal niets nieuws, zoals Elisah Pals al jarenlang doet, en shop dus alleen tweedehands, bijvoorbeeld via Vinted of ReShare Store.

Meer weten over duurzame mode? Op het Rokin in Amsterdam vind je het Fashion for Good museum dat zich helemaal richt op innovaties in de kledingindustrie. En wil je altijd op de hoogte blijven van wat jij kunt doen voor een socialer, duurzamer en vitaler Nederland? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief. Dan mis je niks en krijg je ons laatste e-magazine ook nog eens cadeau. 

Oorspronkelijk gepubliceerd op 17 januari 2019. Laatste update: 30 mei 2022