Uit je hoofd, in je lijf: zo leef je meer ‘geaard’

We leven in een denkcultuur, waarin het verstand een hoger aanzien heeft dan onze lichamelijkheid. Dat geeft ons onterecht het gevoel dat we controle hebben. Want doordat we zoveel in ons hoofd bivakkeren verliezen we juist grip, stelt psycholoog Lenie van Schie. Door weer met ons lichaam te verbinden, komen we nader tot onszelf, de natuur en elkaar. Met de oefeningen die Lenie in deze gastblog deelt maak je een start met een geaard leven.

Samen met een groep van zo’n twaalf mensen lig ik op een matrasje op de grond. Met onze aandacht gaan we langs ons lichaam, beginnend bij de voeten. Op elke uitademing stellen we ons voor dat het betreffende lichaamsdeel zich dieper met de grond verbindt. Deze aandachts- en ontspanningsoefening, die ik voor het eerst in de jaren zestig van de vorige eeuw deed, is tegenwoordig onderdeel van mindfulness-training en heeft een naam gekregen: de bodyscan.

Het is al bijna een eeuw geleden dat er meer aandacht kwam voor de relatie tussen onze psyche en het lichaam. Wilhelm Reich, de grondlegger van de lichaamsgerichte therapie en tijdgenoot van Freud, zag hoe psychische problematiek zichtbaar was in specifieke lichaamshoudingen, verkrampte spieren en ingehouden adem. Hij ontwikkelde methoden om de geblokkeerde levensenergie te bevrijden en zijn werk vormt de basis voor verschillende lichaamsgerichte therapieën en traumawerk.

“De spanning stijgt en we zoeken met ons hoofd naar oplossingen om de stress te verminderen. We vergeten ons lichaam te bewonen”

Denkcultuur

Het ‘ik-denk-dus-ik-besta’ van Descartes werpt zijn schaduw echter nog steeds vooruit. De meeste mensen leven vooral in hun hoofd. Denken en het verstand worden gezien als verheven boven onze lichamelijkheid: het zou ons controle geven over het leven. Hierdoor vertoeven we vooral in onze gedachten, die gevoed worden door ideeën over wat we willen bereiken. Door plannen voor straks, morgen, volgende week, over twee jaar. We moeten ‘het’ voor elkaar zien te krijgen, de eerste zijn, gezien worden. Ondertussen gaat het leven aan ons voorbij.

Denken zou ons controle geven over het leven, maar het lijkt er meer op dat we de grip juist verliezen. Steeds duidelijker wordt hoe we lijden aan de druk die we onszelf op deze manier opleggen: de burn-outs nemen alsmaar toe, ook onder jongeren.

Stress

Spanning, druk en stress in combinatie met de onzekerheid en angst dat ‘het’ ons niet lukt, ervaren we meestal in ons bovenlijf, in onze borstkas en het middenrif. De spanning stijgt, we zoeken naar oplossingen om de stress te verminderen en ook dat doen we meestal met ons hoofd. We vergeten ons lichaam te bewonen, een lichaam dat ademt, voedsel opneemt en verteert, bloed rond pompt, een functionerend lichaam dat ons is gegeven. We vergeten dat er grond is onder ons lijf, aarde onder onze voeten.

Als we onze aandacht daar brengen, naar de verbinding van ons lichaam met de grond, gaan we iets nieuws ontdekken. We ervaren zwaartekracht, ontdekken dat er onder ons zich iets bevindt dat ons steunt en voortdurend draagt, op elk moment van de dag. Grond geeft steun, en die steun helpt ons bij het reguleren van spanning en emoties.

Bijna altijd begin ik in mijn werk als psycholoog met mijn cliënten met gronden en zitten. Hieronder deel ik twee van die oefeningen met jullie. De eerste brengt je in contact met je bekken. Ons bekkenbodem is de namelijk de plek waar we het contact met de aarde direct kunnen voelen. De tweede oefening helpt je steun te ervaren en verder in je lichaam af te dalen.

Oefening 1: In contact met je bekken

Ga vooraan op een rechte stoel zitten. Je rug is vrij van de rugleuning, je voeten staan vlak op de grond. Kantel je bekken naar voren en naar achteren over je zitbotjes. Wat doet die beweging met je?

Focus nu op je ademhaling: op de inademing kantel je de onderkant van je bekken naar achteren en maak je een holle rug. Op de uitademing laat je je bekken naar voren kantelen. Je rug wordt bol. Herhaal deze beweging op je ademhaling. Pauzeer en ga na wat deze beweging met je doet. Zijn er lichaamssensaties? Voel je stroming, prikkeling, rust, opwinding … of iets heel anders?

Variatie: je kunt het tempo variëren door de beweging sneller of langzamer te maken, met zachte ademhaling of met hardere, fellere ademhaling. Pauzeer tussendoor en neem tijd om te ervaren wat de bewegingen met je doen.

“We zijn vergeten dat we het nooit alleen kunnen, dat we altijd verbonden zijn: met anderen, met de planten- en dierenwereld, met de Aarde zelf, het is een inter-zijn”

Oefening 2: Bewust steun voelen

Ga goed zitten en vind de juiste houding. Voel je hoe je zitbotjes contact maken met de zitting van de stoel? Voel ook dat deel van je benen dat contact heeft met de stoelzitting. Hoe voelt dit directe contact?

Breng dan je aandacht naar je ademhaling en stel je voor dat je bij elke uitademing dieper in de stoelzitting zakt. Voel je verbinding daar. Kun je voelen hoe je zakt? Hoe je meer landt in het zitten?

Focus je aandacht vervolgens op je rug. Voel je ook de rugleuning van de stoel? Hoe is het contact tussen je rug en de stoelleuning? Kijk of je je kunt laten steunen. Zit je dan nog steeds rechtop? Als dat niet het geval is, stop dan een kussen in de holte in je rug. Voel de steun bewust. Wat doet het met je als je voelt dat er steun is?

De kracht van verbinding

Wanneer we ons met deze oefeningen meer verbinden met ons lichaam, komen we dichterbij onszelf en ervaren we onze verbondenheid met de natuur. Velen van ons hebben geleerd dat we het allemaal zelf moeten doen en ‘zelf’ is vaak identiek aan ‘alleen’. We zijn vergeten dat we het nooit alleen kunnen, dat we altijd verbonden zijn: met anderen, met de planten- en dierenwereld, met de Aarde zelf, het is een inter-zijn. Vanuit ons lichaam, vanuit onze basis, voelen we ons meer gegrond, gesteund en gedragen en kunnen we het leven gemakkelijker het hoofd bieden. Zo helpen we met deze innerlijke transformatie niet alleen onszelf, maar ook Moeder Aarde.

Tekst door: Lenie van Schie.

Lenie van Schie is auteur, spiritueel coach en GZ-psycholoog. Haar nieuwste boek Langs de weg van het hart kwam recent uit bij uitgeverij Samsara. Eerder schreef Lenie een gastblog over waarom we voor verandering in de samenleving niet alleen actie in onze buitenwereld, maar ook in onze binnenwereld nodig hebben. 

Op zoek naar meer blikverruimende verhalen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, dan mis je niks. Je krijgt ons laatste e-magazine erbij cadeau.