Tegen de stroom in: zo maakt Li An Phoa rivieren weer drinkbaar

Een paar generaties terug waren vrijwel alle rivieren nog drinkbaar. Inmiddels is het een unicum geworden, weet ecoloog en avonturier Li An Phoa. Met Drinkable Rivers komt ze daarom dagelijks op voor deze wonderschone maar tegelijkertijd o zo kwetsbare ecosystemen. “Water is net zo belangrijk voor het leven op Aarde als de zon. Het is de oorsprong van ons bestaan.”

Op haar vierentwintigste vertrekt Li An Phoa naar Canada om in een maand tijd de Rupert-rivier van bron tot zee af te kanoën. Tijdens de tocht hoeft ze haar drinkwater niet één keer te filteren. Met je handen uit de rivier drinken, dat was daar normaal. Li An: “Ik vulde iedere ochtend mijn flessen, maar eigenlijk had dat helemaal niet gehoeven. Als je dorst had, kon je je hoofd gewoon in het water steken.”

Drie jaar later keert Li An terug naar hetzelfde natuurgebied. Tot haar schrik komt ze erachter dat de rivier sinds haar vertrek sterk vervuild is geraakt. “De bouw van een mega-dam had de concentratie aan vervuiling veranderd en hierdoor had onder andere kwik van de zilvermijnbouw de rivier ondrinkbaar gemaakt”, vertelt ze. “Vele bewoners van het gebied – wiens families al duizenden jaren in harmonie met hun natuurlijke omgeving leefden – waren in één klap hun belangrijkste bron van leven kwijt.”

Rivier-families

Li An realiseert zich op dat moment dat stroomgebieden van rivieren niet alleen een van de mooiste, maar ook een van de kwetsbaarste ecosystemen zijn. Het vergt immers maar één handeling van één persoon om een rivier te vervuilen, maar we hebben iedereen en alle handelingen nodig om een stroomgebied schoon en gezond te houden. Daarom loopt Li An sinds 2015 hele rivieren af, van bron tot zee. Al lopende mobiliseert ze zogenaamde ‘rivier-families’: de burgers, boeren, bestuurders en burgemeesters die in hetzelfde stroomgebied wonen.

“Van de manier waarop je voedsel verbouwt tot aan de shampoo die je gebruikt: al deze dagelijkse acties doen ertoe”

Zodra iedereen zich achter hetzelfde doel heeft geschaard, is het tijd voor actie. “Het begint allemaal bij het weer stromend maken van de rivier”, legt Li An uit. “Want als de rivier de zee niet kan bereiken – wat in steeds meer landen het geval is – kunnen vissen niet migreren en droogt de normaal zo vruchtbare bodem rondom de rivier vanwege een gebrek aan tijdelijke overstromingen uit.”

Verbinding met de natuur

De tweede en de derde stap zijn respectievelijk het weer beloopbaar en zwem- en vis-veilig maken van de rivier. “Doordat je langs grote delen van rivieren niet meer kunt wandelen, laat staan kunt zwemmen of vissen, zijn mensen het contact met de rivier kwijtgeraakt”, ziet Li An. “Als we willen dat rivier-families zich verantwoordelijk gaan voelen voor de gezondheid van een stroomgebied, moeten we dat contact herstellen.”

De vierde en laatste stap is het weer drinkbaar maken van de rivier – iets dat heel wat voeten in de aarde heeft. Volgens Li An gaat het echter vooral om de aantrekkingskracht van de stip op de horizon. “Zodra mensen naar drinkbare rivieren verlangen, zijn ze bereid om stappen te zetten om daar te komen. Want van de manier waarop je voedsel verbouwt tot aan de shampoo die je gebruikt: al deze dagelijkse acties doen ertoe.”

Vitaal water voor een vitaal lijf

Naast de positieve gevolgen voor de biodiversiteit in en rondom een rivier, is het drinkbaar maken van rivieren volgens Li An tevens veel beter voor de gezondheid van de mens. “Er is een groot verschil tussen drinkwater en drinkbare rivieren. Wanneer we water drink-veilig maken, filteren we ongeveer tachtig procent van de vervuiling eruit. Maar tijdens dit proces gaan ook heel veel goede stoffen verloren. Een rivier leeft. Kraanwater doet dat niet of nauwelijks.”

“Een schone en gezonde rivier vind je alleen daar waar de mens in harmonie met haar omgeving samenleeft”

Om te voorkomen dat economische belangen de gezondheid van rivieren in gevaar blijven brengen, stelt Li An een wezenlijke omslag in ons denken over maatschappelijk succes voor. “Eigenlijk zou niet het bruto nationaal product, maar de kwaliteit van het rivierwater de graadmeter voor het welbevinden van een samenleving moeten zijn. Want een schone en gezonde rivier, die vind je alleen daar waar balans is, waar de mens in harmonie met haar omgeving samenleeft. ”

Meer weten over Li An Phoa en Drinkable Rivers? Bekijk haar videoportret:

Video door: Jeppe van Pruissen & Rozemarijn Weyers

Meer lezen over pioniers die in actie komen voor een gezonde Aarde? Schrijf je in voor onze wekelijkse nieuwsbrief. Dan mis je niks én je krijgt ons laatste e-magazine cadeau.

Oorspronkelijk gepubliceerd op 3 juli 2019. Laatste update: 24 januari 2024.