Mentaal fit blijven in turbulente tijden, zo doe je dat

Je mentale gezondheid is cruciaal voor je eigen toekomst én voor die van ons allemaal. Want geestelijke veerkracht is een onmisbare eigenschap om in de huidige maatschappij overeind te blijven. Wat kun je zelf doen om te zorgen dat je mentaal fit blijft? En waarom is wat er in jouw hoofd gebeurt zo belangrijk voor de planeet? 

“Mens sana in corpore sano”. De Romeinen wisten het al: de mens moet streven naar een gezonde geest in een gezond lichaam. Dat geestelijke en lichamelijke gezondheid nauw met elkaar verbonden zijn is geen nieuws. Want pas als je lichamelijk én mentaal in evenwicht bent, voel je je goed en veerkrachtig. Mensen die mentaal fit zijn, lopen minder risico op psychische én lichamelijke klachten en stoornissen. Dat kan best lastig zijn in onze snelle prestatiemaatschappij. Toch zijn er genoeg dingen die je zelf kunt doen om je mentale gezondheid op peil te houden. Maar eerst: wat verstaan we eigenlijk precies onder ‘mentale gezondheid?’

Wat is mentale gezondheid?

Volgens de WHO is er geen officiële definitie van termen als mentaal welbevinden of geestelijke of mentale gezondheid. Door culturele verschillen, subjectieve evaluaties en concurrerende professionele theorieën is het moeilijk om er één sticker op te plakken. Volgens Machteld Huber -voormalig huisarts en grondlegger van Positieve Gezondheid- is het een van de zes factoren die bepaalt hoe gezond jij je voelt. Laten we haar spinnenweb van Positieve Gezondheid erbij pakken. Onder mentaal welbevinden valt: onthouden, concentreren, communiceren, vrolijk zijn, jezelf accepteren, omgaan met veranderingen, gevoel van controle. Als je mentaal fit bent, zit je lekker in je vel, sta je positiever in het leven, heb je minder last van stress en kun je problemen beter de baas.

Een samenleving in transitie

Volgens Joep Verburgt, voorzitter van de Raad van Bestuur van GGzE en auteur van ‘Pleidooi voor een mentaal offensief’ zijn we gek bezig. “Er zijn heel veel maatschappelijke ontwikkelingen gaande en een deel daarvan brengt risico’s met zich mee voor de collectieve, mentale gezondheid.” Hij stelt dat het op veel fronten met veel mensen beter gaat, maar dat voor een klein máár groeiend deel van de bevolking het tegenovergestelde geldt. “Er is amper of hele eenzijdige aandacht voor mentale gezondheid. Om de samenleving gezonder te maken, moet mentale gezondheid minstens zo belangrijk worden als lichamelijke gezondheid!”

“Als samenleving betalen we uiteindelijk de prijs voor hoe we met elkaar omgaan.”

Joep Verburgt

Think big. Samen aan de slag voor een mentaal gezonde maatschappij

Verburgt stelt dat we met z’n allen verantwoordelijk zijn voor onze collectieve geestelijke gezondheid. “Dat domein moet niet voorbehouden blijven aan de GGZ of andere gezondheidsprofessionals. Nee, we moeten daar samen voor aan de slag. Samen beter voor onze mentale gezondheid zorgen, voor die van onszelf en die van elkaar.” Een paar van zijn voorstellen:

• een verplichte ‘mentale gymles’ in het basisonderwijs.
• het faciliteren van mindfulness tijdens werk- en onderwijstijd.
• de mentale schijf van 5, een landelijk preventieprogramma met als ingrediënten:

1. Meer positieve emoties ervaren
2. Intrinsiek gemotiveerd, enthousiast en betrokken zijn bij wat we doen
3. Sociale contacten en relaties van goede kwaliteit aangaan en onderhouden
4. Betekenisvol bezig zijn
5. Gezond presteren

“Mentale fitheid voorwaarde voor een duurzame toekomst”

Dat de gevolgen van een steeds grotere groep Nederlanders die zich mentaal niet fit voelt verder reiken dan het persoonlijke vlak, vermoed ook Nupur Kohli, jeugdarts, adviseur voor de gezondheidszorg en DJ100’er. “Als je niet lekker in je vel zit, is het moeilijker samen te werken met anderen. En als we niet samen ergens de schouders onder kunnen zetten heeft dit een negatieve invloed op het functioneren van mens, dier én planeet.

Zo blijf je mentaal fit

Concentratie en geheugen

Concentratie- en geheugenproblemen kunnen een gevolg zijn van verminderde geestelijke conditie. Over het algemeen worden problemen als het moeilijk vinden om gesprekken te voeren, snel afgeleid zijn en nieuwe informatie vergeten erger als je veel aan je hoofd hebt.

In onze maatschappij zijn zo enorm veel prikkels dat het lastig kan zijn om mentaal scherp te blijven. Deze prikkels en andere soorten afleiding, bijvoorbeeld het steeds checken van je telefoon, zijn niet bepaald bevorderlijk voor onze aandachtspanne. En verminderde cognitieve functies kunnen zorgen voor frustratie. Gelukkig kun je dat trainen. Om geestelijk actief te blijven kun je je hersenen dagelijks aan het werk zetten, ofwel ‘hersenjoggen’, bijvoorbeeld door het oplossen van puzzels of het doen van braingames. Maar er is meer dat je kunt doen om de bovenkamer scherp te houden, bijvoorbeeld:

• Elke dag ademhalingsoefeningen doen. Zo voorzie je je hersenen van meer zuurstof.
• Zorgen voor een goede nachtrust. Daarmee zorg je voor fysiek en mentaal herstel.
• Gezond eten. Vermijd allergenen als gluten, melkproducten en gewone suiker, en ga voor groene bladgroenten, avocado, walnoten en bosbessen, vette vis (Omega 3 vetzuren) vitamine B6, B12, E en C.
• Bewegen en sporten. Sporten heeft een positieve invloed op je focus en concentratie en kan zorgen voor een beter humeur. Een dagelijkse yogasessie kan stress- en angstklachten verminderen en cardio- en krachttraining helpt bij het behandelen van depressiesymptomen.

Vrolijk zijn en jezelf accepteren

Geluk is als een spier die je kunt trainen. Dat is geen tegelwijsheid maar gewoon de waarheid. Door te werken aan persoonlijke groei en een betere lijfstijl kunnen we onze innerlijke staat van geluk verhogen. Essentieel voor het verhogen van geluk zijn verhoging van zelfvertrouwen, zelfwaardering en communicatieve vaardigheden. Daarbij laat onderzoek zien dat het versterken van positieve kwaliteiten, zoals dankbaarheid en optimisme, niet alleen leidt tot een afname van psychische problematiek maar ook onze veerkracht vergroot. Mentaal welbevinden heeft een positief effect op lichamelijk functioneren en herstel na een ziekte.

Met de cursus van Psyfit kun je je mentale conditie trainen. De oefeningen, filmpjes, test en tips helpen met het bevorderen van welbevinden en geluk en vermindering van somberheid en angstige gevoelens. Geen zin om een hele cursus te doen? Met deze tips van Psyfit kom je ook een heel eind:

• Kijk elke dag terug op wat je hebt meegemaakt. Schrijf op wat er goed ging en wat je een fijn gevoel gaf.
• Hou controle over je eigen tijd. Door prioriteiten te stellen ben je meer in control. Daardoor voel je je fijner en hou je je energiebalans op pijl.
• Reserveer tijd voor leuke dingen en beleef die bewust. Da’s eens wat anders dan alles op de automatische piloot doen.
• Pieker je (te) veel? Hou elke dag een ‘piekerkwartier’, daarmee voorkom je dat piekergedachtes de hele dag in je hoofd rondspoken.

Meer uit deze serie over Positieve Gezondheid:

• • Eet, slaap en beweeg je fit. Want een gezonde maatschappij begint bij jezelf
  • Waarom je eens wat vaker zou moeten nadenken over de zin van het leven
  • Weg met die donkere bril; positiviteit is gezond (én besmettelijk)
  • Waarom het zo belangrijk is om niet in je uppie langs de zijlijn te staan
  • Je gezond voelen, is dagelijks functioneren de heilige graal?

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blikverruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief. Inspiratie gegarandeerd.