Je gezond voelen, is dagelijks functioneren de heilige graal?

Je kunt dan wel vrij zijn van gezondheidskwaaltjes, als je om een andere reden alsnog niet de regie over je eigen leven en gezondheid in de hand hebt, kan dat een enorme (negatieve) impact hebben op je perceptie van gezondheid. Bijvoorbeeld als je niet voor jezelf kunt zorgen, moeite hebt met omgaan met geld of niet weet hoe je jezelf gezond kunt houden. Dagelijks functioneren is letterlijk van levensbelang. Voor jou én voor onze samenleving. 

Dagelijks functioneren

Het concept van Machteld Huber, Positieve Gezondheid, bekijkt gezondheid als een grote samenhang van factoren die een invloed hebben op hoe gezond je je voelt. Deze samenhang wordt weergegeven in een spinnenweb. De laatste pijler van dit web is ‘dagelijks functioneren’. Dit omvat alle dingen die mensen moeten kunnen doen om zelfstandig te kunnen leven. Denk aan voor jezelf kunnen zorgen, omgaan met je tijd en geld, je grenzen kennen én bewaken en hulp vragen wanneer dat nodig is. En zogenaamde gezondheidsvaardigheden, ofwel de vaardigheden die iemand nodig heeft om informatie over gezondheid en leefstijlen zelfstandig op te zoeken, dit te verwerken, te begrijpen en te gebruiken bij het maken van keuzes omtrent de eigen gezondheid.

Gezondheidsvaardigheden

Gezondheidsvaardigheden worden door de WHO beschouwd als een grote beïnvloedende factor van gezondheidsachterstanden. Beperkte gezondheidsvaardigheden worden gelinkt aan verhoogd zorggebruik en het zelf minder goed kunnen managen van gezondheid en ziekte. Ook hangen beperkte gezondheidsvaardigheden negatief samen met roken, overgewicht, bewegen, diabetes en depressie. In Nederland heeft ruim een derde van alle volwassenen beperkte gezondheidsvaardigheden. En bijna de helft van de Nederlanders heeft moeite met het voeren van regie over de eigen gezondheid en ziekte. Gezien de duidelijke samenhang tussen beperkte gezondheidsvaardigheden en slechtere gezondheid is dat een aanzienlijk probleem voor de samenleving.

Het terugdringen van gezondheidsachterstanden in Nederland kan enerzijds door het verbeteren van die vaardigheden van mensen, anderzijds door het afstemmen van het aanbod van zorg en preventie op mensen met lage gezondheidsvaardigheden. In beide gevallen is daar dus hulp van een (zorg)professional voor nodig.

Zelfredzaamheid is van levensbelang

Uit onderzoek blijkt dat mensen met minder gezondheidsvaardigheden zich minder gezond voelen en meer moeite hebben met zelfmanagement, ofwel de regie over hun eigen leven en zorg. En deze zelfredzaamheid is belangrijk, want mensen voelen zich, zelfs als ze ziek zijn, een stuk gezonder als ze geen problemen ervaren in hun dagelijkse functioneren. Ter illustratie: bij mensen die MS hebben is de impact van de gevolgen die hun ziekte op hun dagelijks functioneren heeft soms wel vier keer zo groot als de ziekte zelf. Dus hoewel steeds meer mensen een chronische aandoening hebben, is het vanuit het oogpunt van de volksgezondheid niet de exacte aandoening zelf waar de focus op moet liggen, maar op de gevolgen van die aandoening op hun zelfredzaamheid.

De Kernkwadranten van Daniel Ofman geven je inzicht in je kwaliteiten en valkuilen

Het heft in eigen hand

Voor jezelf leren zorgen is niet zo moeilijk. (Tenzij je dat natuurlijk door ernstige beperkingen niet kan.) We doen het alleen niet altijd even bedachtzaam en stellen het vaak uit. Maar het fijne van voor jezelf zorgen – in plaats van voor iemand anders – is dat je zelf als geen ander weet wat je nodig hebt. Als je er maar even bij stilstaat. Goed eten, genoeg slapen en voldoende bewegen is natuurlijk de basis, maar het volgende helpt je vast ook op weg:

• Sta eens stil bij waar je je tijd aan besteedt en waar je energie van krijgt (en waarvan niet). Laad je op van sociale avondjes of juist van alleen zijn? Van de sauna of van een feestje? Hoeveel uur per week of per dag besteed je waar aan, en werkt dat voor jou?
• Maak een overzicht van je uitgavepatroon. Hoeveel geld besteed je waar aan? Kun je ergens op bezuinigen of wil je juist ergens meer geld aan uitgeven, bijvoorbeeld een maandelijks verwendagje? Onderstaande video helpt je op weg, of download de Jaarbegroting als excel-sheet (beide van Nibud).
• Vraag dagelijks aan jezelf ‘Wat heb ik nu nodig?’ Vaak is dat iets anders dan Netflix, een avondje doorhalen of een bord patat. (Maar soms ook niet.)
• Wees je bewust van je eigen valkuilen. Ontdek ze bijvoorbeeld met het Kernkwadrantenspel van Daniel Ofman.
• Leer nee zeggen en voorkom dat anderen over jouw grenzen heen gaan.

Meer uit deze serie over Positieve Gezondheid:

• Eet, slaap en beweeg je fit. Want een gezonde maatschappij begint bij jezelf
• Mentaal fit blijven in turbulente tijden, zo doe je dat
• Waarom je eens wat vaker zou moeten nadenken over de zin van het leven
• Weg met die donkere bril; positiviteit is gezond (én besmettelijk)
• Waarom het zo belangrijk is om niet in je uppie langs de zijlijn te staan

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blikverruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief. Inspiratie gegarandeerd.