Ieder schoolcurriculum zou doordrenkt moeten zijn van revolutionaire verandering

Wij mensen hebben – net als plantenzaadjes – de potentie om tot bloei te komen. Maar daar zijn wel de juiste randvoorwaarden voor nodig. Daarin speelt het onderwijs een cruciale rol, stelt schrijver Janine Schimmelpenninck: “De wereld heeft behoefte aan veel dingen, maar bovenal aan meer wijsheid”. 

“The stakes could not be higher, but we have everything we need to get it right.” – Sir Ken Robinson

Begin 2022 is het laatste werk van de beroemde wijlen Sir Ken Robinson in samenwerking met zijn dochter Kate Robinson uitgebracht. Het boek draagt de titel “Imagine If – creating a future for us all” en is een diepe hartenkreet om in actie te komen voor een gezonde en gelukkige toekomst. Creativiteit, menselijk talent en menselijk vermogen zijn — zo benadrukt Sir Ken in zijn boek — natuurlijke fenomenen waarvoor alleen de randvoorwaarden geschapen hoeven te worden. Net als plantenzaadjes kunnen wij uitgroeien tot gezonde bloeiende volwassenen wanneer wordt voldaan aan de juiste natuurlijke voorwaarden. Maar hier wringt de schoen! En niet zo’n beetje ook. Maar al te vaak wordt niet aan deze randvoorwaarden voldaan en raken we ergens het spoor bijster. De grote milieuvragen die op ons afkomen en de toename in psychologisch leed — waaronder burn-outs en depressies —  zijn allemaal voorbeelden van deze ontsporing.

We zijn groter dan we denken

Sir Ken was er vurig van overtuigd dat ieder kind (mens) daadwerkelijk iets groots in zich draagt, iets dat maar al te vaak in de kiem wordt gesmoord door de manier waarop we ons onderwijs en samenleving hebben ingericht. Hij komt tot de conclusie dat dat niet alleen een ramp is voor het individu zelf, de gehele samenleving lijdt hieronder. Omdat het zich vertaalt naar een chronische onderbenutting van creativiteit — ons innovatief denkvermogen — en maatschappelijk welbevinden. Factoren die juist van groot belang zijn om de problemen waar we tegenaan lopen het hoofd te kunnen bieden. Creatief denkvermogen wordt niet voor niets veelvuldig door het World Economic Forum genoemd als een van de meest essentiële kwaliteiten van de wereldburger van morgen.

Crisis binnen en buiten

We hebben volgens Sir Ken met twee belangrijke crises in de wereld te maken. Beide crises zijn een weerspiegeling van onze vervreemding van de natuur. Zo hebben we te maken met een crisis in de buitenwereld — de crisis van de ecologie en onze planeet — en met een crisis in de binnenwereld —  de crisis van ‘het niet tot wasdom laten komen van ons menselijk potentieel’ en ons psychologisch welbevinden. Onderwijs is het antwoord op beide crises. 

Een terugkeer naar een goede relatie met de natuur is onlosmakelijk verbonden met een terugkeer naar onze humaniteit. Humaniteit is in feite niets anders dan in volle verbinding staan met ons menselijk potentieel — een potentieel dat getuigt van een veelvoud van kwaliteiten en het daarmee gepaard gaande oplossingsvermogen. Het uit zich als nieuwsgierigheid, creativiteit, kritisch denkvermogen, samenwerking, compassie, communicatie, kalmte en burgerschap. Dit zijn de acht kerncompetenties, waarvan  — volgens Sir Ken — ieder schoolcurriculum doordrenkt zou moeten zijn om een revolutionaire verandering in de wereld teweeg te kunnen brengen. 

Kernwaarden in het onderwijs

We kunnen deze kerncompetenties alleen goed ontwikkelen door deze ook expliciet onze kernwaarden te maken. Alleen als we deze acht kernwaarden daadwerkelijk waarderen en zinvol achten, zullen we er ook echt iets mee gaan doen. En dan zal het ook vanzelfsprekend zijn om in het onderwijs structureel aandacht te gaan besteden aan het mentale reilen en zeilen van de mens. Want dat is waar al deze kerncompetenties elkaar raken: in het functioneren van de menselijke geest. Onderwijs over hoe we als mens geestelijk functioneren is geen overbodige luxe, maar zou eerder een vanzelfsprekendheid moeten zijn. Neem communicatie, het is een kunst om goed te kunnen luisteren en een luxe om gehoord te worden. Niemand zal dit tegenspreken. Maar communicatie wordt niet structureel onderwezen op school. Waarom niet? Die vraag zullen we onszelf moeten stellen. Want wat we echt belangrijk vinden zullen we vanzelf gaan onderrichten. Wat is ons afwegingskader voor wat wel of niet belangrijk is op school? Ongeletterdheid erkennen we als een probleem. Daarom is leren lezen en schrijven een structureel en standaard onderdeel van ons onderwijs. Maar hoe zit dat met kundig om weten te gaan met negatieve emoties? Emoties van jezelf, maar ook die van anderen? Wordt het niet tijd voor een breder humaan curriculum op school?

Wijsheid

De wereld heeft behoefte aan veel dingen maar bovenal aan meer wijsheid. Deze wijsheid dragen we als mens al van binnen. Het enige dat we hoeven te doen is deze te waarderen en onderwijs speelt daarin een sleutelrol. Sir Ken haalt in zijn boek niet voor niets de beroemde uitspraak van H.G. Wells aan: “Human history becomes more and more a race between education and catastrophe.”

De hartenkreet van Sir Ken Robinson — waarmee hij iedereen oproept zich te verenigen — is onlangs  prachtig weergegeven in een kersverse animatie van Andrew Park. Het boek “Imagine If – creating a future for us all” is verkrijgbaar bij iedere boekhandel.

Tekst door: Janine Schimmelpenninck

Janine Schimmelpenninck is auteur en grondlegger van de Natural Skills psychologie. In haar nieuwste boek Natural Skills – een natuurlijke kijk op de psychologie laat zij zien hoe mentaal welzijn het natuurlijke gevolg is van meebewegen met je psychologische natuur. Naast haar schrijfwerk geeft Janine meerdere trainingen over het thema waaronder de Leergang Natural Skills.

Op zoek naar meer verhalen over onderwijsvernieuwing? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, dan mis je niks en krijg je ons laatste e-magazine cadeau.