Niets ter wereld kan eindeloos groeien. Dus ook de economie niet
Zolang de economie groeit, gaat het de goede kant op. Volgens Hans Stegeman van Triodos Investment Management houdt deze overtuiging een onhoudbaar economisch systeem in stand. Hij pleit daarom voor een radicaal andere economie, waarin welzijn van zowel de mens als de Aarde centraal staat. “Het begint door terug te gaan naar wat belangrijk is. En dat is niet nog meer materiële welvaart.”
Groei en winst. Dat is waar onze economie volgens de meeste economen, beleidsmakers en mensen uit het bedrijfsleven om draait. Zelfs de financiële crisis die in 2007 ontstond veranderde hier niks aan. Toch wordt volgens Hans Stegeman steeds duidelijker dat eindeloze economische groei niet houdbaar is. “We zijn er in het Westen misschien welvarender door geworden, maar de negatieve gevolgen worden steeds zichtbaarder.”
Grenzen van het systeem
“Neem de groeiende materiële ongelijkheid”, vertelt Hans. “De rijken worden steeds rijker en de rest blijft achter. Bovendien vernietigt de huidige economie de Aarde waar we zo afhankelijk van zijn. We halen grondstoffen uit de Aarde om er spullen van te maken die we na gebruik weer weggooien.” Door de eenzijdige focus op economische groei stijgen de maatschappelijke en ecologische kosten sneller dan de economische baten. En het huidige economische systeem biedt hier geen oplossingen voor.
“Niets ter wereld kan eindeloos groeien. Dus ook een economie niet”
Groei(stop)
Sterker nog, ons economische systeem is verslaafd aan die groei. Hans: “Mensen die verbonden zijn aan de financiële sector zeggen: ‘We hebben economische groei nodig, want anders stort het systeem in.’ Logisch, omdat het hele systeem hiervan afhankelijk is. Daarom zie ik maar één uitweg: een ander systeem creëren.”
Volgens Hans begint dit door opnieuw te definiëren wat de basis is voor ons welzijn en dat van onze Aarde. En vervolgens daar onze economie en samenleving naar in te richten. Hoe dan? Door naast financiële waarde ook waarde toe te kennen aan ecologische en sociale impact, zoals huisvesting, milieu, onderwijs en gelijkheid. Zo ontstaat een evenwicht waarin we zonder de Aarde te vernietigen iedereen in zijn, haar of hen behoeften kunnen voorzien.
“Materiële groei loslaten betekent niet dat we erop achteruitgaan. Het betekent juist dat ons welzijn erop vooruit kan gaan”
Circulair systeem
Nieuwe ideeën en praktijken voor dit radicaal andere systeem krijgen al aardig vorm. “We zien bijvoorbeeld steeds meer businessmodellen die niet volledig afhankelijk zijn van het gebruik van grondstoffen”, aldus Hans. “Circulaire modellen waarin inkomstenstromen ontstaan door diensten waarmee we spullen langer kunnen gebruiken, vaker kunnen delen en meer kunnen hergebruiken.” Hans staat ook stil bij de hoeveelheid reclame. “Het zou mooi zijn als er minder reclame is, zodat we niet steeds geprikkeld worden om spullen te kopen die we eigenlijk niet nodig hebben.”
Regeneratief systeem
Ook is er een opkomst van regeneratieve businessmodellen. Deze diensten en producten zijn niet minder slecht voor de wereld, maar maken juist een positieve impact. Hierbij kun je denken aan bio-plastic producten gemaakt van zeewier dat vervuiling uit het water zuivert. Of boeren die met de natuur meewerken, in plaats van de bodem uitputten.
“Ik geloof echt dat de economie oplossingen kan bieden voor de grote problemen van deze tijd.”
Overheid
Volgens Hans is er een belangrijke rol voor de overheid weggelegd in deze nieuwe economie. “We hebben overheden nodig die niet bang zijn om dingen te veranderen en die hun inwoners begeleiden naar een duurzame levensstijl. In Nieuw-Zeeland, Schotland en IJsland zijn ze bezig met het ontwikkelen van een economisch model waarbij welzijn centraal staat, in plaats van productie en consumptie. Hopelijk inspireert dit andere overheden om ook stappen te zetten.”
Triodos Investment Management
Als hoofd Research & Investment Strategy bij de Triodos Investment Management zit Hans zelf ook niet stil. “Bij Triodos investeren we enkel in sociale en duurzame verandering,” vertelt hij. “Met het geld dat mensen ons toevertrouwen verstrekken we via onze fondsen leningen aan vernieuwende ondernemers en projecten of investeren we in bedrijven die slimme, duurzame oplossingen bieden.”
“We vinden dat de financiële sector moet bijdragen aan het nieuwe economische systeem”, gaat Hans verder. “Bij Triodos geloven we dat geld positieve veranderkracht heeft. Elke handeling, hoe klein ook, zet iets in beweging. En samen maken we van het kleins iets groots.”
Week van het Economieonderwijs
Als we ons beeld over het doel van de economie en de (on)mogelijkheden van economische groei willen veranderen, zal ook het economieonderwijs op de schop moeten. Dat is immers de plek waar we leren over wat de economie nu eigenlijk is. Om inspiratie te bieden over hoe we binnen het economievak ruimte kunnen creëren voor verschillende economische denkkaders vindt van 20 tot en met 24 november 2023 de Week van het Economieonderwijs plaats: dé landelijke week voor toekomstbestendig economieonderwijs in Nederland voor vo, mbo, hbo en wo. Het inhoudelijke programma van de Week van het Economieonderwijs wordt ontwikkeld voor en door onderwijsprofessionals. Wil jij laten zien hoe jij dit in jouw lespraktijk doet? Organiseer dan een activiteit tijdens de Week van het Economieonderwijs. Inschrijven kan via deze link.
Meer weten over Hans Stegeman en Triodos Investment Management? Bekijk het videoportret:
Video door: Jeppe van Pruissen
Iedere week een flinke dosis positiviteit en blik-verruimende kennis in je mailbox? Schrijf je nu in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons nieuwste e-magazine. Inspiratie gegarandeerd!
Oorspronkelijk gepubliceerd op 18 maart 2020. Laatste update: 23 september 2023
