Als je vanaf een paar duizend kilometer hoogte naar de Aarde kijkt, zie je geen geld. Je ziet wel ecologie: de manier waarop al het leven met elkaar verbonden is en samen functioneert. Als lector Betekeniseconomie pleit Kees Klomp daarom voor een fundamentele verschuiving in ons wereldbeeld: van economisch naar ecologisch. “De realiteit van het leven is de enige realiteit die we hebben.”
“De ecologische beginselen en principes van de Aarde bestaan al 3,8 miljard jaar. Daar zit een bedoeling achter. Toch doen wij mensen alsof we het beter weten, met als gevolg een enorme meta-crisis van ecologische, sociale en individuele problemen die elkaar versterken”, legt Kees Klomp uit. Om de degeneratie van de Aarde, de gemeenschap en ons welzijn te stoppen, moeten we voorbijgaan aan onze vrije markt illusies en het probleem in de kern aanpakken: “In plaats van te focussen op een ecologische economie, moeten we een economische ecologie creëren. Dat lijkt een soort van woordgrap, maar het is heel fundamenteel. Omdat het betekent dat je de menselijke focus loslaat.”
“In een economische ecologie doen we niet langer alsof we boven de natuur staan, maar stellen we de natuurlijke huisregels centraal”
“Wij mensen zijn niet wezenlijker of waardevoller dan pakweg een paddenstoel of een kwal. Dat vinden we zelf wel, maar in het grotere ecologische geheel is dat pertinente onzin”, weet Kees. “In een economische ecologie doen we niet langer alsof we boven de natuur staan, maar stellen we de natuurlijke huisregels centraal. Want de natuur moet zich niet aan ons aanpassen, wij moeten ons aanpassen aan de natuur. En dat begint bij het besef dat we natuur zijn.”
Op het moment dat je dit ervaart en je gaat je er ook naar gedragen, ontstaat zingeving, weet Kees. “Dat is wanneer je van betekenis bent. Wat mij betreft gaat de Betekeniseconomie dus niet langer over purpose, maar over de relatie tussen dé existentie – het levende systeem Aarde waar we allemaal een onderdeeltje van vormen – en onze eigen existentie: wat doe ik met mijn bestaan om een positieve bijdrage te leveren aan dat grotere geheel?”
Het economieonderwijs van de toekomst
Om onze economische basishouding – die overal in de samenleving is doorgesijpeld – te veranderen in ecologisch denken en doen, moeten we volgens Kees beginnen op de plek waar we de volgende generatie lostrekken van de realiteit van het leven: het economieonderwijs. “Grafieken, modellen en percentages creëren allemaal afstand. Maar als je in de materie duikt en het perspectief van de natuurlijke wereld aanneemt, word je onderdeel van hetgeen dat je bestudeert en ervaar je dat je daar zelf altijd een rol in te spelen hebt”, weet Kees uit zijn eigen lessen. “Economie zou dus niet het vak van de modellen en de berekeningen moeten zijn, maar moeten gaan over houding, bewustzijn en verbinding. Ga de straat op, kijk om je heen en vraag je af: wat kan ik bijdragen aan het collectief? Dat is economie.”
Sociale wezens
Als je door een ecologische bril naar de wereld kijkt, gebeurt er ook iets hoopvols met ons mensbeeld, en dat biedt perspectief. “Empathie, compassie en altruïsme zitten stuk voor stuk in onze genen. Het zijn letterlijk oer-kwaliteiten die we van onze jager-verzamelaar voorouders hebben meegekregen, omdat zij wisten: als eenling kan ik niet overleven, ik heb de groep nodig”, vertelt Kees. “Dus vergeet de homo economicus, we zijn sociale dieren. Zo zijn we geëvolueerd. En het mooie is: als we ons sociaal kunnen opstellen naar andere mensen, kunnen we dat ook naar andere wezens. Dan gaan we eindelijk voorbij aan ons korte termijn eigenbelang en lossen we de problemen samen op, als één Aarde-familie.”
Week van het Economieonderwijs
Kees is – gelukkig – lang niet de enige die zich inzet om het economieonderwijs inclusiever, duurzamer en toekomstbestendiger te maken. Van 14 tot en met 18 november 2022 vindt daarom de eerste landelijke Week van het Economieonderwijs plaats. Dit initiatief van Leren voor Morgen, Het Groene Brein en Our New Economy geeft een podium aan onderwijsprofessionals die zich inzetten voor duurzaam, inclusief en toekomstbestendig economieonderwijs binnen het vo, mbo, hbo en wo. Wil je in gesprek met andere onderwijsprofessionals die hiermee bezig zijn? Om jouw kennis en ervaring te delen, en van anderen te leren? Organiseer dan een activiteit tijdens de Week van het Economieonderwijs, óf schrijf je in voor een van de bestaande activiteiten. Een overzicht van alle activiteiten en de mogelijkheid tot inschrijven vind je op deze website.
Benieuwd naar Kees zijn diepste drijfveer om zich in te zetten voor een economische ecologie? Bekijk zijn videoportret:
Op zoek naar meer verhalen over ecologische en maatschappelijke dwarsdenkers en visionairs? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, dan mis je niks! En je krijgt er ook nog ons laatste e-magazine bij cadeau.
Oorspronkelijk gepubliceerd op 7 februari 2022. Laatste update: 14 september 2022
