Waarom het zo belangrijk is om niet in je uppie langs de zijlijn te staan

Het gevoel ergens bij te horen of juist niet, kan een mens maken of breken. Voel je je onderdeel van een groter sociaal netwerk, dan heeft dit een positief effect op je gezondheid. Niet zo gek, want we zijn en blijven sociale dieren. Toch geeft 43 procent van de volwassen bevolking (19 jaar en ouder) aan eenzaam te zijn. Dat is dus slecht voor onze gezondheid, zowel individueel als collectief. Hoe komt dat en wat kunnen we eraan doen?

We willen graag meedoen

Een van de zes aspecten die Machteld Huber toekent aan de ervaring van gezondheid is ‘meedoen’. Dat houdt in dat iemand sociale contacten heeft waar diegene leuke dingen mee doet, maar ook steun krijgt wanneer nodig. Daarnaast is het belangrijk dat iemand zich interesseert in de maatschappij en het gevoel heeft zinvolle dingen te doen, lees ‘een bijdrage leveren’.

Wat dat laatste betreft lijkt het best goed te gaan. De naweeën van de economische crisis lijken ten einde, de werkgelegenheid stijgt en de werkloosheid neemt af. Het percentage werklozen is gedaald van 6,1 procent naar 4,4 procent en volgens onderzoek van Volksgezondheid en Zorg heeft zesenzestig procent van de beroepsbevolking (15-75) betaald werk. Daarnaast doet bijna de helft van de bevolking vrijwilligerswerk en is veertien procent mantelzorger. Ook qua maatschappelijke participatie lijkt Nederland het dus goed te doen.

Veertig procent voelt zich eenzaam

Toch voelt veertig procent van de Nederlanders zich sociaal of emotioneel eenzaam. Sociale eenzaamheid houdt in dat iemand weinig of geen relaties heeft, terwijl iemand die emotionele eenzaamheid ervaart deze relaties wel heeft, maar een hechte band mist met zijn/haar naasten. Veertig procent! daar schokken wij wel een beetje van. 

Schermtijd vs sociale contacten

Ondanks onze ogenschijnlijke hoge mate van maatschappelijke betrokkenheid, heeft dus niet iedereen het gevoel ‘erbij te horen’ en daadwerkelijk mee te doen aan de samenleving. Dit zou te maken kunnen hebben met onze tijdsbesteding. In de tijd dat we niet bezig zijn met werk, besteden we doorgaans 8,2 uur in de week aan sociale contacten. In vergelijking met de 19,6 uur die opgaat aan mediagebruik, lijkt de tijd die we fysiek met onze naasten doorbrengen dus wel bitter weinig.

Participeer je gezond!

Een vijfenzeventig-jaar-durend Harvard-onderzoek heeft uitgewezen dat betekenisvolle relaties met vrienden, familie en geliefden zorgt voor een langer en gezonder leven. De mensen met een sterk sociaal vangnet kunnen zich beter aanpassen aan moeilijke situaties en zo depressies en lichamelijke klachten voorkomen. Het belangrijkste is dat de relaties een gevoel van ondersteuning bieden. Dat vrienden en familie er zullen zijn tijdens de moeilijke momenten. Onderzoeker Robert Waldinger vertelt erover in deze geweldige TED- Talk: 

Gezondheidsproblemen

Ook naar de gevolgen van eenzaamheid is onderzoek gedaan. Daaruit blijkt glashelder dat eenzame mensen meer risico lopen op gezondheidsproblemen. Eenzaamheid heeft namelijk een negatieve uitwerking op het immuunsysteem. Het zorgt daarnaast voor depressies en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, de ziekte van alzheimer en overgewicht. Vroegtijdig overlijden ligt daarmee op de loer.

De grillige werkelijkheid

Voor mensen die ‘minder meedoen’ is het moeilijk om uit de vicieuze cirkel van eenzaamheid te komen. Door weinig sociale contacten, kan iemand het idee krijgen niet leuk genoeg te zijn om mee om te gaan en daardoor sociale contacten uit de weg gaan. Een gevoel van eenzaamheid leidt dus vaak tot echte eenzaamheid en zo kom je in een negatieve spiraal terecht, waarin je steeds verder geïsoleerd raakt van de wereld om je heen. 

Zo kun je meer meedoen

Ontsnappen uit de uit de vicieuze cirkel van eenzaamheid is extra moeilijk omdat je niet in je eentje kunt. Gelukkig zijn er talloze initiatieven die daarbij helpen. We zetten er een paar op een rij:

• Heb je behoefte aan een luisterend oor? Dag en nacht kan je bellen, chatten en mailen met de luisterlijn voor een vertrouwelijk gesprek. Bij de 1200 opgeleide vrijwilligers kan je je ei kwijt.
• Liever een-op-een contact? Humanitas Maatjes helpt bij behoefte aan meer contact met mensen. Samen met een maatje wordt het makkelijker om erop uit te gaan en krijgen eenzame mensen het vertrouwen dat ze kunnen meedoen.  
• Wil je meer vaardigheden leren om te mee kunnen doen? Het Rode Kruis biedt de cursus ‘sterk door je netwerk’ aan. Hierin leren de deelnemers hoe ze contacten in de buurt kunnen leggen en hoe zij hulp kunnen vragen aan de mensen om hen heen.

Wil je mensen op weg helpen om meer mee te doen? Check dan de volgende tips:

• Kijk in openbare ruimtes een keer niet alleen maar naar je mobiel, maar om je heen. Begin een praatje met iemand waarvan jij denkt dat hij of zij wel wat aandacht zou kunnen gebruiken. 
• Ken je iemand (een oude kennis, buurvrouw/man of familielid) waarvan je denkt dat zij of hij eenzame gevoelens heeft? Bedenkt wat je voor hem of haar zou kunnen betekenen en zoek contact. 
• Of: wordt vrijwilliger/maatje bij een van de mooi initiatieven hierboven. 

Meer uit deze serie over Positieve Gezondheid:

• Eet, slaap en beweeg je fit. Want een gezonde maatschappij begint bij jezelf
• Mentaal fit blijven in turbulente tijden, zo doe je dat
• Waarom je eens wat vaker zou moeten nadenken over de zin van het leven
• Weg met die donkere bril; positiviteit is gezond (én besmettelijk)
• Je gezond voelen, is dagelijks functioneren de heilige graal?

Wil jij graag iemand bedanken omdat hij of zij met hart, hoofd en handen zich inzet voor een socialer en duurzamer Nederland? Vraag dan hier een Maatschapwij-speldje aan en wij zorgen dat het speldje zo snel mogelijk naar je toekomt.