Bestrijdingsmiddelen op je groente en fruit: dit zijn de dirty dozen (en de clean fifteen)

Het gebruik van giftige chemicaliën in de landbouw is natuurlijk niet meer van deze tijd. Toch gebruiken verreweg de meeste telers chemische bestrijdingsmiddelen met als doel hun gewassen te beschermen tegen ziekten, plagen en onkruid. Welke groenten en fruit bevatten het meeste landbouwgif en hoe zorg je ervoor dat je deze niet binnenkrijgt? De Dirty Dozen (en biologisch eten) helpt. 

De resten van bestrijdingsmiddelen mogen niet schadelijk zijn voor mensen. Daarom zijn er limieten vastgesteld voor de hoeveelheid gif die er nog op groente en fruit mag zitten als mensen het eten. Maar de bestrijdingsmiddelen die worden gebruikt voldoen aan een toetsingsmethode uit de jaren ’80. Daarbij wordt tijdens onderzoek naar residu-levels op ons voedsel slechts gekeken naar de effecten van één chemische component – en dus geen rekening gehouden met de werking van de stoffen in combinatie met andere stoffen. Terwijl we inmiddels allang weten dat een mix het bestrijdingsmiddel vaak veel giftiger maakt. Wat we helaas ook zien, is dat zodra een stof verboden wordt, deze vaak vervangen wordt door een andere nog schadelijkere stof. En dat we onschuldige middelen zoals melk, bier en knoflook niet mogen inzetten als gewasbescherming. (In dit stuk over pesticiden, kunstmest, de bodem en onze gezondheid lees je over dit alles meer.) Wist je trouwens dat pesticiden zich tot wel vier kilometer van de akker waarop ze gespoten zijn verspreiden?

Hoewel het gebruik van landbouwgif onverminderd doorgaat, blijkt uit steeds meer onderzoek dat het binnenkrijgen van bestrijdingsmiddelen wel degelijk een invloed kan hebben op je gezondheid. Glyfosaat bijvoorbeeld, een van de meest gebruikte stoffen, wordt onder andere in verband gebracht met Parkinson, tekorten aan serotine en dopamine, een grotere kans op angsten en depressies en nog veel meer.

Biologisch eten en bestrijdingsmiddelen

Bestrijdingsmiddelen vind je in niet-biologisch voedsel, niet-biologische katoen en in de lucht, de bodem en in ons water. Als je biologisch eet skip je er een heleboel. Want biologische landbouw verbiedt onder meer het gebruik van synthetisch landbouwgif. Dat is trouwens niet alleen een win voor jouw gezondheid maar ook een enorme voor de gezondheid van de Aarde. Bestrijdingsmiddelen zijn namelijk funest voor de gezondheid van de bodem, biodiversiteit en nog veel meer.

Als je – om welke reden dan ook – niet biologisch eet, is het goed om te weten welke voedingsmiddelen veel landbouwgif bevatten. De Environmental Working Group publiceert daarom ieder jaar de Dirty Dozen: een lijst met daarop het groente en fruit gerangschikt op hoeveel bestrijdingsmiddelen ze erop vonden. De onderste vijftien voedingsmiddelen van deze lijst worden de clean fifteen genoemd, de bovenste de dirty dozen: daarop werden de meeste bestrijdingsmiddelen gevonden.

Dirty Dozen 2022

1. Aardbeien
2. Spinazie
3. Boerenkool
4. Nectarines
5. Appels
6. Druiven
7. Paprika’s
8. Kersen
9. Perziken
10. Peren
11. Bleekselderij
12. Tomaten
13. Aardappelen
14. Bosbessen
15. Cherry tomaten
16. Winterpompoen
17. Sla
18. Komkommers
19. Mandarijnen
20. Sperziebonen
21. Pruimen
22. Broccoli
23. Aubergine
24. Frambozen
25. Zomerpompoen
26. Grapefruit
27. Sugarsnaps
28. Sinaasappels
29. Wortelen
30. Bananen
31. Bloemkool
32. Zoete aardappelen
33. Watermeloen
34. Mango’s
35. Cantaloupe
36. Champignons
37. Kool
38. Kiwi
39. Honingmeloen
40. Asperges
41. Erwten (diepvries)
42. Papaja
43. Uien
44. Ananas
45. Maïs
46. Avocado

Nederlandse Dirty Dozen

Misschien nog wel relevanter dan de Amerikaanse Dirty Dozen: Ook in Nederland werd een paar jaar geleden (in opdracht van Trouw) onderzoek gedaan naar restanten van bestrijdingsmiddelen op ons eten. De conclusie: groenten en fruit zijn vaak vervuild met hormoongif.

Producten met de meeste hormoonverstorende stoffen zijn nectarines, perziken, druiven, courgettes, pruimen en wortels. Voor uit Nederland afkomstige producten zijn kersen, pepers en komkommers de probleemproducten. De meeste producten met hormoonverstorende stoffen komen uit Spanje. Vooral de Spaanse nectarines (67 procent), tafeldruiven (60 procent) en perziken (47 procent) zijn vaak vervuild. In ongeveer de helft van Spaanse nectarines, druiven en perziken in Nederlandse winkels zitten stoffen die de hormoonhuishouding kunnen verstoren. Deze lijst wordt aangevoerd door:

1. Nectarines uit Spanje
2. Tafeldruiven uit Spanje
3. Tafeldruiven uit India
4. Tafeldruiven uit Chili
5. Perziken uit Spanje
6. Tafeldruiven uit Peru
7. Kersen uit Nederland
8. Chinese broccoli uit Hongkong
9. Pruimen uit Zuid Afrika
10. Meloenen uit Honduras
11. Courgette uit Spanje
12. Aardbeien uit Spanje

Zie hier de complete lijst met restanten van bestrijdingsmiddelen op groente en fruit gegeten in Nederland.

Het is zorgwekkend dat op zoveel groente en fruit hormoonverstorende stoffen zijn gevonden. Want de chemische stoffen kunnen de hormoonbalans in het lichaam aantasten en worden in verband gebracht met onvruchtbaarheid, aangeboren afwijkingen, overgewicht, diabetes, ADHD en autisme. Vooral zwangere vrouwen en baby’s zijn kwetsbaar. Sinds 2009 is in de Europese Unie een verordening van kracht waarin is bepaald dat consumenten uit voorzorg niet blootgesteld mogen worden aan hormoonverstorende stoffen. Maar die regel wordt niet nageleefd, zo blijkt.

Chemische bestrijdingsmiddelen vermijden

Wil je geen bestrijdingsmiddelen binnenkrijgen, eet bovenstaande voedingsmiddelen dan óf niet óf biologisch. Landbouwgif zit vaak door de hele plant, maar er is een manier om het deel dat op je groente en fruit zit grotendeels te verwijderen. Onder de kraan gaat je dat niet lukken, want de meeste pesticiden zijn niet in water oplosbaar. Dan moet de boer na elke regenbui opnieuw sproeien. De meest effectieve manier is om groente en fruit twaalf tot vijftien minuten te weken in een mix van water en baking soda (zuiveringszout). Voor 1,5 liter water gebruik je 1 eetlepel baking soda. Daarna goed afspoelen.

Voor je eigen gezondheid en die van de Aarde is biologisch (en lokaal) eten trouwens altijd een goede investering. Kiezen voor lokaal en regeneratief voedsel is zelfs één van de belangrijkste hefbomen die je hebt als individu, aldus bestseller auteur Paul Hawken (je weet wel, van Drawdown en Regeneration). En als je voor biologisch of regeneratief kiest, steun je boeren die op die manier telen. Hoe meer we dat doen, hoe schoner en gezonder onze leefomgeving wordt. Dat is belangrijk, want er ligt inmiddels een deken van landbouwgif over Nederland.

Wil je verder weten wat je kunt doen om bestrijdingsmiddelen te vermijden? Daarover vertelt Rineke Dijkina in dit stuk meer.

Meer lezen over een schone, vitale en duurzame leefomgeving? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief. Dan ontvang je onze beste verhalen iedere zondag in je inbox. Ons laatste e-magazine krijg je er gratis bij.