Waarom ik stopte met het zoeken naar mijn passie (en wat me dat opleverde)

Wie in onze samenleving geen allesomvattende passie heeft, moet vooral blijven zoeken, is het idee. Ook ik zocht me jarenlang suf. Mijn zoektocht eindigde onverwacht tijdens het schrijven van dit artikel. Niet omdat ik erin slaagde die ene passie te vinden, maar omdat ik tot inzicht kwam: het gangbare beeld van passie klopt niet.

“Kijk Naatje, dáár logeerde hij.” Mijn blik volgt de enthousiaste stem en uitgestoken vinger van mijn vader. Hij wijst naar een verrotte voordeur, die zich hangend aan slechts één schroef in balans probeert te houden, als een aap aan een liaan. Mijn vader staart naar het vervallen huisje alsof het een verguld paleis is. Ik voel hoe mijn t-shirt aan mijn rug plakt onder de brandende Toscaanse zon. Mijn gedachten dwalen af naar de écht belangrijke dingen in het leven van een tienjarige tijdens de zomervakantie: vriendinnetjes die gierend van de lol in het verfrissende zwembad duiken, waarom een lunch best uit gelato kan bestaan en of het me vanavond wél zal lukken mijn zus tijdens een potje jeu de boules te verslaan.

Als een Tinderende vrijgezel op zoek naar de perfecte partner deed ik de afgelopen jaren verwoede pogingen om haar te vinden: mijn passie

De ‘hij’ uit mijn jeugdherinnering is Lord Byron. Een romantische dichter en schrijver uit de achttiende eeuw, die zijn faam net zoveel te danken heeft aan zijn schrijfwerken als aan zijn excentrieke levensstijl. Waarom mijn vader zo idolaat was van deze flamboyante persoonlijkheid, heb ik nooit geweten. Maar de twinkeling in zijn ogen bij het bezoeken van plekken waar de Engelse Lord vertoefde staat me 25 jaar later nog steeds bij. Mijn vader had ontegenzeggelijk een passie voor Lord Byron.

Op zoek naar passie

Het hebben van een passie werd door filosofen als Kierkegaard al gezien als de sleutel tot een gelukkig en vervuld leven. De moderne maatschappij speelt daar gretig op in. Een rondje Ecosia levert me een oneindige rits aan boeken, stappenplannen en coachingsprogramma’s op die me beloven dat ook ík mijn passie kan vinden. De overheersende gedachte is immers: iedereen heeft een passie, en wie maar lang genoeg zoekt, vindt haar.

Hoe meer ik zocht naar mijn passie, hoe verder ik ervan verwijderd leek

Als een Tinderende vrijgezel op zoek naar de perfecte partner deed ik de afgelopen jaren verwoede pogingen om haar te vinden: mijn passie. Zakelijk of privé, het maakte me niet uit, áls ik haar maar vond. Ik ging op gitaar- en balletles, schreef me in voor talloze cursussen die ik vaker niet dan wel afrondde, hing mijn functie als marketing manager aan de wilgen voor een onzeker freelancebestaan en verslond boeken en documentaires van en over mensen die dat ‘opeens heb je het’ moment al wél hadden beleefd. Ondertussen zag ik vrienden die hun droom waarmaakten om mee te doen aan de Olympische Spelen. Familieleden die niet uitgepraat raakten over hun werk. En oud-studiegenoten die tot ver na hun afstuderen extra bijbaantjes bleven houden om hun grootste passie te bekostigen: reizen.

Hoe meer ik zocht naar mijn passie, hoe verder ik ervan verwijderd leek. Niet dat ik de dingen die ik deed niet leuk vond. Maar dat brandende verlangen wat ik bij anderen zag – of leek te zien – was bij mij in geen velden of wegen te bekennen. Iets wat ik als product van het maakbare tijdperk moeilijk te bevatten vond. Tot ik me realiseerde dat het niet mijn zoektocht was die deze kleine existentiële crisis veroorzaakte, maar het dominante beeld van wat passie eigenlijk is.

Een verkeerd beeld van passie

De Canadese psycholoog Dr. Robert Vallerand maakt onderscheid tussen twee soorten passie. Obsessieve passie is een vorm waarbij iemand zich volledig toewijdt. Nagenoeg alles wordt voor die ene hartstochtelijke liefhebberij aan de kant gezet en de persoon in kwestie is er non-stop mee bezig. Het zijn de topsporters, prima ballerina’s en de een-op-een-miljoen ondernemers onder ons. Filosofe en ‘happyologist’ Susana Halonen stelt in dit interview met Trouw dat dit de vorm van passie is die we het meest bejubelen. “Deze vorm wordt verheven tot een blauwdruk voor succes. We vergeten dat dit personen zijn met een ultiem talent. Voor verreweg de meeste personen is dat simpelweg niet weggelegd. Bovendien krijgen we maar zelden te zien wat ze ervoor moeten opofferen.”

“Een gelukkig en vervuld leven gaat niet om het vinden van je passie en dat gaan doen, het gaat om het vinden van passie in wat je doet”

Ik realiseer me dat ook ik dit dominante idee over passie verinnerlijkt heb. En dat ik tegelijkertijd heel sterk voel dat ik zo helemaal niet wil leven. Zo word ik (meestal) blij van mijn werk, maar vooral omdat ik er níet zeven dagen per week mee bezig ben. Ook weet ik niet of ik dit de rest van m’n leven wil blijven doen. Ik denk dat ik in plaats van hoofdredacteur en community manager net zo gelukkig zou worden van een baan in het onderwijs of als voedselboerin. Ik wil graag van betekenis zijn, maar heb niet de illusie of de behoefte de nieuwe Jane Goodall te worden.

Buiten mijn werk geldt hetzelfde: waar ik met veel plezier mijn pirouetjes draai tijdens de balletles, hoef ik – als dat al zou kunnen op m’n 37e – echt geen prima ballerina te worden. Ik geniet net zoveel van een boswandeling, een goed boek of een gezellig avondje met vrienden of familie. Niks van wat ik doe neemt ‘Help! Mijn man heeft een hobby’-achtige proporties aan en daar ben ik heel gelukkig mee.

Dat is volgens Vallerand en Halonen precies waar het bij de tweede, onderbelichte, variant van passie om gaat. Vallerand noemt het harmonieuze passie. Halonen beschrijft het als een ‘vorm van positieve energie die in ons allemaal zit’. Wacht eens even … als het in mij zit en dus niet buiten mij ligt, betekent dit dat ik mijn zoektocht naar die ene hartstochtelijke passie kan staken? Ja, zegt Halonen in deze Brainwash talk. “Screw finding your passion. Een gelukkig en vervuld leven gaat niet om het vinden van je passie en dat gaan doen, het gaat om het vinden van passie in wat je doet.”

Dat klinkt me als muziek in mijn oren. Ik kan stoppen met zoeken. Een gevoel van rust overvalt me. En nu ik erover nadenk … Mijn vader ging niet op zoek naar zijn passie. Hij las toevallig een boek van Lord Byron, werd er door geraakt, en hoewel ik als kind die urenlange autoritten naar vervallen huisjes maar moeilijk kon bevatten, was zijn passie harmonieus. Ik zag dezelfde twinkeling in zijn ogen bij een voetbalwedstrijd, of bij het drummen in zijn band. Zijn werk als schooldirecteur gaf hem voldoening en vervulling, maar hij was er niet non-stop mee bezig en schoolvakanties werden met open armen ontvangen.

Ook ik heb niet één allesomvattende passie. Ik ben geen Olympisch sporter, of Boyan Slat in de dop. So what? Ik heb meerdere, harmonieuze passies, die me positieve energie geven, me laten genieten en lachen. Lord Byron zou trots geweest zijn op me. Niet voor niets schreef hij: “Always laugh when you can. It’s cheap medicine.”

Wil je vaker artikelen lezen over vervuld en gelukkig leven? Schrijf je in voor onze wekelijkse nieuwsbrief en mis niks. Je krijgt er ook nog een gratis ons laatste e-magazine bij cadeau.

Oorspronkelijk gepubliceerd op 29 maart 2022. Laatste update: 25 september 2023