Raki Ap: “Als inheemse volkeren het voor het zeggen hadden, was er geen klimaatcrisis”

Hoewel Raki Ap al bijna zijn hele leven in Nederland woont, ligt zijn hart bij West-Papoea en haar inheemse bevolking. Hij probeert hun rechten – en die van andere inheemse volken – op de politieke agenda te krijgen. En dat is van wereldbelang. “Inheemse volkeren hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het behoud van cruciale ecosystemen. Als organisaties het regenwoud willen redden, waarom zitten zij dan niet aan tafel?”

West-Papoea kent een nogal roerige geschiedenis. Wat veel mensen niet weten, is dat het land ooit een Nederlandse kolonie was en Nederlands-Nieuw-Guinea heette. Na de onafhankelijkheidsoorlog van Indonesië (1945 – 1949) begon Nederland ook West-Papoea naar het recht op zelfbeschikking te begeleiden. Maar het liep anders: in een verdrag tussen Nederland en Indonesië werd de soevereiniteit van Nederlands-West-Guinea in 1962 niet aan Papoea’s overgedragen, maar aan Indonesië. Zonder dat de inheemse bevolking daar enige inspraak in had. Sindsdien is West-Papoea onderdeel van Indonesië, met alle gevolgen van dien. Naar schatting (van onder andere Amnesty International) zijn er sinds de overdracht tussen de 100.000 en 500.000 slachtoffers gevallen, waaronder de vader van Raki. Dit aantal slachtoffers is op een populatie van 2,3 miljoen een enorme afname, Papoea’s spreken zelfs van een genocide.

“Als inheemse volkeren worden verjaagd, bijvoorbeeld om plaats te maken voor de activiteiten van BP, Shell of Unilever, zie je heel snel daarna ontbossing plaatsvinden”

Door het vermoorden van de inheemse bevolking en het transmigratiebeleid Met hun transmigratiebeleid laat de Indonesische overheid arme mensen uit drukbevolkte gebieden migreren naar andere, minder druk bevolkte gebieden in Indonesië, zoals West Papoea. zijn Papoea’s inmiddels in de minderheid. Als er niks verandert zullen ze uitsterven. De bezetting heeft dus grote gevolgen voor Papoea’s. Maar ook de rest van de wereld zou angstvallig moeten toekijken.

De levenswijze van inheemse volkeren

“De levenswijze van bijna alle inheemse volkeren ter wereld is in balans is met hun leefomgeving”, verklaart Raki Ap. Raki werd net over de grens in het onafhankelijke Papoea-Nieuw-Guinea geboren, vlak nadat zijn familie vluchtte uit Nederlands-Nieuw-Guinea, maar woont al bijna zijn hele leven in Nederland. Als woordvoerder van Free West Papua Campaign probeert hij de rechten van inheemse volkeren op de politieke agenda te krijgen. “Hoewel inheemse volkeren slechts vijf procent van de wereldbevolking beslaan, waarborgen ze tachtig procent van de overgebleven biodiversiteit. Ze leven in balans met de natuur, met de rivieren en eigenlijk alles wat je ziet. Het regenwoud is hun supermarkt en hun apotheek, daar halen ze alles uit wat ze nodig hebben. Inheemse volkeren zien zichzelf als onderdeel van de natuur, met planten en dieren als hun gelijken. Ze zien ook dat de natuur een cyclus is. Dat als je ergens iets destabiliseert, je dat overal merkt. Daarom vinden inheemse volkeren het zo belangrijk dat ecosystemen intact blijven. Zolang ze ergens verblijven zullen ze ervoor zorgen dat dit gebeurt.”

“Maar als inheemse volkeren worden verjaagd, bijvoorbeeld om plaats te maken voor de activiteiten van BP, Shell of Unilever, zie je heel snel daarna ontbossing plaatsvinden”, gaat Raki verder. “En niet veel later heel die ecosystemen vernietigd en vergiftigd worden. Rivieren die niet meer drinkbaar zijn, vissen die verdwijnen: op satellietbeelden is dit duidelijk zichtbaar. In West-Papoea zie je dat nu ook gebeuren. Rondom de goud- en kopermijn zijn de rivieren die de Papoea’s eeuwenlang gebruikt hebben nu niet meer drinkbaar. En het ecosysteem rondom de rivieren is bijna onleefbaar geworden. Op heel veel plekken ter wereld waar de inheemse bevolking verjaagd is en bedrijven het land overnemen, zie je exact hetzelfde gebeuren.”

Inheems klimaatactivist

In eerste instantie bepleitte Raki de zaak voor het recht op zelfbeschikking voor Papoea’s met de Free West Papua Campaign. Hoewel dat nog steeds zijn hoofddoel is, probeert hij als inheems klimaatactivist nu tevens om mensen met een inheemse achtergrond aan de klimaattafel te krijgen. “Er zijn allerlei campagnes om de uitstervende oerang-oetangs in Indonesië te redden. Daar geven wij als Papoea’s natuurlijk ook om, maar dat wij uitsterven, daar hoor je niemand over. Hoe zit het met de 500.000 vermoorde Papoea’s? Zijn wij minder waard dan een dier?” vraagt Raki zich af. “Ik merk dat mijn verhaal mensen overdondert, ook mensen die bij grote milieuorganisaties werken. Dat is precies wat er misgaat, en dan is het niet gek dat we in een klimaatcrisis belanden.”

“Wij Papoea’s weten hoe we ons eiland intact moeten houden, dat doen we al duizenden jaren”

“West-Papoea is onderdeel van het derde grootste regenwoud ter wereld. Wij Papoea’s weten hoe we ons eiland intact moeten houden, dat doen we al duizenden jaren. Als organisaties het regenwoud willen redden, en daar plannen en beleid voor maken, waarom zitten wij – de belangrijkste stakeholders – dan niet aan tafel? Het is alsof je een brandweerplan maakt zonder brandweer.”

Kapitalisme, kolonialisme en racisme

West-Papoea wordt niet alleen bezet door Indonesië, maar ook door bedrijven, die de bezetting bovendien faciliteren. BP bijvoorbeeld betaalt het Indonesische leger. De situatie laat zien hoe kapitalisme, kolonialisme en racisme met elkaar verweven zijn. West-Papoea is hierin niet uniek, weet Raki: “Dezelfde destructieve structuren vind je ook in de Amazone en het Kongobekken. Andere plekken die heel belangrijk zijn voor de gezondheid van de Aarde en al haar bewoners. Kolonialisme is niet iets uit het verleden, het gebeurt nu en het gebeurt overal ter wereld. En het heeft desastreuze gevolgen. Kolonialisme, kapitalisme en racisme zijn zelfs dé grondoorzaken van de klimaatcrisis.”

Dé oplossing voor de klimaatcrisis

“Als inheemse volkeren het voor het zeggen hadden, had deze klimaatcrisis nooit bestaan”, stelt Raki. “De inheemse indianen waarschuwen ons al decennialang: ‘Jullie denken dat je aan de andere kant van de wereld van alles kunt maken, maar het gaat impact hebben, want het is een cyclus.’ Daarvan kunnen we enorm veel leren.” Wat hem betreft is het overduidelijk: de meest effectieve en bovendien goedkoopste oplossing voor de klimaatcrisis is het beschermen van inheemse rechten. We moeten ervoor zorgen dat zij voor hun land kunnen blijven zorgen, dat hun land gezond blijft, dat er zoveel mogelijk bomen zijn om CO2 op te vangen. Laten we een voorbeeld aan ze nemen, en van ze leren hoe ze hun ecosystemen intact houden en waarom mensen die in onze ogen niks hebben, zo gelukkig zijn.

Raki: “We moeten stoppen met spullen kopen die gemaakt zijn van grondstoffen uit het mondiale zuiden. We moeten beseffen dat in de Amazone mensenrechten worden geschonden omdat wij hier soja nodig hebben voor onze koeien. De Amazone en West-Papoea zijn de longen van de Aarde. Samen kunnen wij ze een stem geven en verandering realiseren. Ik hoop dat mensen deze informatie tot zich nemen en ook om deze ecosystemen gaan geven, en dat ze zich als een goede voorouder gaan gedragen.”

Hoopvol en optimistisch

Niet alleen voor de Papoea’s, maar ook omwille van het klimaat is het belangrijk dat West-Papoea weer onafhankelijk wordt. Ter voorbereiding is de Green State Vision gelanceerd, een plan om het unieke ecosysteem van het grootste tropische eiland ter wereld te behouden. Ook de manier waarop het land bestuurd zal worden staat daarin beschreven, dat wordt een Tribal Democracy. Tribal Democracy is een manier van besturen die gebaseerd is op stamraden, waarbij de oudste van de stam een vergadering leidt. Als er meerdere stammen nodig zijn om een beslissing te nemen, gaan de stamoudsten met elkaar in gesprek. De stamoudste van een bepaald gebied heeft zeggenschap over wat daar gebeurt en zijn beslissing wordt gerespecteerd. Op deze manier beschermen inheemse volkeren ecosystemen en houden ze hun gebied in balans. West-Papoea wil de wereld daarmee uit de klimaat- en biodiversiteitscrisis helpen. “De wereld hoeft ons niet te vertellen hoe we dat moeten doen”, aldus Raki, “dat hebben wij al op papier gezet, en we willen graag de leiding nemen. We hebben de afgelopen jaren – ondanks de situatie in West-Papoea – veel bereikt. Ik ben hoopvol en optimistisch. Verandering is mogelijk. En ik geloof dat we samen nog veel meer verandering kunnen realiseren.”

Meer weten over de missie van Raki Ap? Bekijk zijn videoportret:

Op zoek naar meer verhalen die je wereldbeeld verrijken?
Schrijf je in voor onze wekelijkse nieuwsbrief.
Inspiratie gegarandeerd. 

Oorspronkelijk gepubliceerd op 1 december 2022
Laatste update: 4 april 2023