Haat kun je het beste met liefde bestrijden, dat is de levensles die docent Lucelle Comvalius haar leerlingen meegeeft

Als docent maatschappijleer heeft Lucelle Comvalius een duidelijke missie: bijdragen aan een wereld waarin niet haat en racisme, maar liefde en begrip de norm zijn. Moeilijke gesprekken gaat ze tijdens haar lessen dan ook allerminst uit de weg. En ze maakt zich sterk voor álle kinderen. Lucelle: “Ik sluit iedere leerling in mijn hart.”

Op haar zestiende rende Lucelle Comvalius iedere week naar geschiedenisles. Om zo samen met haar beste vriend vooraan én aan het bureau van de docent te kunnen plaatsnemen – ‘op de VIP-plekken’, zoals ze zelf zegt. “Meneer Abbes was ongelooflijk wijs en elke les was puur genieten. Op een dag keek hij heel serieus en de boeken moesten van tafel. Apartheid en slavernij, daar wilde hij het over hebben. Van hem leerde ik lef te hebben om te bespreken waar andere mensen van wegkijken.”

Inmiddels staat de 47-jarige powervrouw – die in 2019 tot ‘Leraar van het jaar’ werd verkozen – zelf bijna 25 jaar voor de klas. Als docent maatschappijleer op een vmbo-school maakt ze zich hard voor een inclusieve samenleving. “Laatst ontstond er een discussie over de Black Lives Matter beweging. Een aantal leerlingen was ervan overtuigd dat racisme in Nederland helemaal niet bestaat”, vertelt Lucelle. “Toen kwam ik op hetzelfde punt als meneer Abbes destijds. Ondanks de Corona-achterstand schoven we de boeken aan de kant en gingen we het gesprek aan. Ik heb de klas verteld wat ik als zwarte vrouw zoal heb meegemaakt. Sommigen moesten huilen, anderen werden boos of juist heel stil. Als iemand ergens zelf geen hinder van ondervindt, kun je het diegene ook niet kwalijk nemen dat ze denken dat het er niet is. Dus moet je met elkaar in gesprek.”

Haat met liefde bestrijden

“In mijn eerste mentorklas had ik een jongen die met hakenkruizen op zijn kleding de les in kwam. Hij keek me amper aan. Tijdens de voorlichtingsavond weigerden zijn ouders mij zelfs een hand te geven”, zegt Lucelle. Ondanks alles blijft ze de jongen respectvol en liefdevol behandelen. En als hij op een dag in het winkelcentrum flink te grazen wordt genomen, besluit ze hem te helpen. “Daarna veranderde alles. Tijdens de eerstvolgende ouderavond kreeg ik van zijn ouders netjes een hand en allemaal complimenten. En toen ik met een collega ging trouwen, hebben zij het huwelijkscadeau geregeld.”

Liefde en begrip, daarmee kunnen we volgens Lucelle een samenleving zonder haat en racisme creëren. “In de meeste gevallen krijg je ook liefde terug. En ook al is dat niet zo, het is niet aan mij om haat met haat te vergelden.”

Vooroordelen in het onderwijs

“Iedereen heeft vooroordelen, ik ook. Schaam ik me daarvoor? Ja zeker, want het betekent dat je ‘t af en toe helemaal mis hebt”, zegt Lucelle. Ondanks het ongemak is het volgens haar essentieel dat niet alleen leerlingen, maar ook docenten hun vooroordelen recht in de ogen durven aan te kijken. Veel kinderen worden op basis van hun buitenkant namelijk nog steeds oneerlijk behandeld en systematisch onderschat. Lucelle: “Zo krijgen leerlingen met een diverse achtergrond vaak een schooladvies dat helemaal niet bij ze past.”

Naast lessen over culturele diversiteit zou Lucelle ook graag zien dat er tijdens de lerarenopleiding meer aandacht komt voor het geven van passend onderwijs. “Die heeft dyslexie, die heeft een lastige thuissituatie en weer een ander worstelt met autisme. Maar hoe maak ik voor al die verschillende kinderen een goed lesplan? Daarvoor zijn we op dit moment onvoldoende toegerust.”

Autonomie voor leerlingen

“Ik doe niks volgens de regels”, vertelt Lucelle lachend over haar lessen. “We dansen en bewegen, gebruiken theater, trekken de wijde wereld in en nodigen buitengewone mensen uit.” Ook van gamification is Lucelle niet vreemd. Zo ontwierp ze een spel om haar leerlingen te stimuleren meer nieuws te kijken. “Inmiddels is het voor oude mensen, maar destijds zaten die kinderen de hele dag op Facebook. Dus besloot ik een Facebook-quiz te maken met iedere avond een vraag over het nieuws. Door het spel te doen konden ze alvast een punt winnen voor hun toets. En het werkte als een trein.”

Om haar leerlingen intrinsiek te motiveren speelt ook autonomie een belangrijke rol in haar lessen. Iets dat andere leraren niet altijd begrijpen. Lucelle: “Vooral twintig jaar geleden was dat nogal een dingetje, als ik leerlingen mee liet beslissen over onderwerpen of ze een deel van de les liet geven. Gelukkig zie je bij steeds meer docenten de knop omgaan. Want als kinderen iets écht willen weten, leren ze het beste.”

Het onderwijs van de toekomst

In het onderwijs van de toekomst hebben niet alleen leerlingen, maar ook leraren meer autonomie, aldus Lucelle. Zij weten immers het beste wat hun klas nodig heeft, en dus ook hoe bepaalde potjes het beste besteed kunnen worden. “Maak een plan, zoek uit wat je daarvoor nodig hebt, ga aan de slag én leg verantwoording af over het eindproduct. Zodra docenten meer vrijheid en vertrouwen krijgen, en daar ook serieus mee omgaan, zul je zien dat docenten, ouders en leerlingen de krachten bundelen om samen de vraag ‘waar is onderwijs nu eigenlijk voor bedoeld?’ weer centraal te stellen.”

Meer weten over Lucelle’s missie en visie? Bekijk haar videoportret:

Op zoek naar meer inspirerende verhalen over onderwijspioniers? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, dan mis je niks!

Lucelle Comvalius is één van onze ambassadeurs, en daar zijn we enorm trots op. Kijk op de ambassadeurspagina voor meer info!

Video door: Jeppe van Pruissen, Roanne van Baren & Nadine Maarhuis