Groene groei bestaat niet. Zo maakt Elisah Pals een eind aan de wegwerpmaatschappij

Veel mensen associëren zero waste met afval en plastic verpakkingen. Maar het gaat over zoveel meer dan dat, weet Elisah Pals. Zoals minder verspilling en overdadige consumptie. En: weer in balans komen met jezelf en de Aarde. Elisah: “Eigenlijk is het een hele andere manier van kijken, waarbij de focus ligt op het voorkomen van problemen.”

“We leven in een wereld waarin we continu horen: ‘Als je dit koopt, zul je gelukkiger worden.’ Of: ‘Het is gemakkelijker voor je als je dit koopt’ en ‘je bent het waard’. Maar we stellen onszelf veel te weinig de vraag: heb ik dit überhaupt echt nodig? En word ik hier wel gelukkig van?”, ziet Elisah Pals. Sinds 2015 leeft de oprichter van Zero Waste Nederland vrijwel zonder afval en verspilling. Ook heeft ze al zes jaar geen nieuwe spullen of kleding gekocht. “Met duurzaam consumeren of groene groei gaan we er niet komen, want dat is meer van hetzelfde. Het is heel simpel: we moeten minderen. Stoppen met groeien en in plaats daarvan vertragen, genoegen nemen met genoeg en kappen met kopen.”

Een leven met minder spullen is overzichtelijker, goedkoper, vrijer en duurzamer. Zodra je stopt met kopen, word je weer mens, in plaats van consument. Samen met Elisah en 4.000 volgers van MaatschapWij en Zero Waste Nederland gaan we daarom de ‘Koop Niks Nieuws’ Challenge aan. Doe je mee? Meer over de challenge lees je hier.

“Ik had deze leefstijl niet volgehouden als elke dag een straf zou zijn, of als ik het gevoel had dat ik mezelf allerlei dingen zou ontzeggen. Het is juist een verrijking”, vertelt Elisah. Zo is haar gezondheid verbeterd omdat ze puurder eet, heeft ze een hele gemeenschap van gelijkgestemden leren kennen en is het leven een stuk goedkoper geworden: “In 2020 durfde ik daardoor mijn baan als senior HR-adviseur op te zeggen, om me voortaan alleen nog maar op duurzaam werk en Zero Waste Nederland te richten. Dat is voor mij echte rijkdom.”

“Deze manier van leven voelt voor mij als een bevrijding, omdat je leert gelukkig te zijn met de dingen die er echt toe doen”

Een nieuwe norm

“Toen ik net begon met afval verminderen, voelde ik me soms bezwaard als ik met mijn eigen broodzak naar de bakker ging. Want, zo dacht ik: vindt die bakker dat niet gek? En zijn er überhaupt andere mensen die dat doen? Terwijl de bakker het juist fijn vond, want die wil ook minder plastic gebruiken”, vertelt Elisah. Om het ongemak weg te nemen en van hergebruik de norm te maken, zet ze acties en campagnes op. Zoals de Zero Waste Raamsticker, die inmiddels op zo’n achtduizend plekken in Nederland plakt: “Daar staat op: ‘Neem gerust je eigen verpakking mee’. Het is geen keurmerk, het is geen voorschrift, het is simpelweg een vriendelijke uitnodiging die is bedoeld om te laten zien: het is oké als je hier met je eigen verpakking naartoe komt.”

Elisah heeft niet de illusie dat ze bij zeventien miljoen Nederlanders een leefstijlverandering teweeg kan brengen. “Maar ik geloof wel dat ik een massa kan bereiken die groot genoeg is om het systeem en de norm te veranderen. Zodat we met die koplopergroep kunnen zeggen: ‘Overheid, ga anders om met afval. En supermarkten, verander je aanbod’”. Dit laatste is haar, samen met Hilde van der Vegt van SUPZero, onlangs gelukt: “Gebruikmakend van ons advies heeft Albert Heijn haar allereerste verpakkingsvrije schap geopend met meer dan zeventig producten”, vertelt ze trots. “Voor 2030 komen daar nog minimaal vijftig andere vestigingen bij. Een doorbraak, want zo geef je in één keer heel veel mensen het signaal dat verpakkingsvrij niet bijzonder of zelfs raar is, maar juist normaal en de toekomst.”

Het verpakkingsvrije schap van Albert Heijn. Welkom in de supermarkt van de toekomst! Foto door: Elisah Pals

De kracht van imperfectie

“Eigenlijk is de naam ‘zero waste’ soms een beetje een handicap, want zero impliceert dat het pas goed is als je helemaal geen afval meer creëert, niks verspilt en nooit consumeert. Het is daarom onze missie om te laten zien dat perfectie niet het doel op zich is, maar wel een inspiratiepunt verderop aan de horizon. Ik ben tevreden als de ‘zero’ niet verlamt, maar juist motiveert om het nét een beetje beter te doen”, legt Elisah uit. “De gemiddelde Nederlander produceert vijfhonderd kilo afval per jaar. Dat is een kleine olifant. En het grootste deel van onze voetafdruk zit ‘m in het kopen van nieuwe spullen. Stel je voor dat we dat kunnen veranderen, door de gemiddelde Nederlander mee te nemen en te inspireren? Dat zet veel meer zoden aan de dijk dan op zoek gaan naar een alternatief voor je in plastic verpakte paracetamolletje.”

De verandering voorleven werkt hierin het beste, merkt Elisah. Want laten zien hoe mooi een leven zonder afval, verspilling en minder consumeren is, enthousiasmeert: “Het verandert de manier waarop je kijkt naar wat je nodig hebt, waar je gelukkig van wordt en wat je belangrijk vindt. Inmiddels ben ik zelf tot de conclusie gekomen: dat zijn niet die spullen of die kleren. Dat is wie ik wil zijn als mens. Leef ik volgens mijn waarden en besteed ik mijn tijd aan de dingen die ik belangrijk vind? En dat is eigenlijk wel een bevrijding, omdat je leert gelukkig te zijn met de dingen die er echt toe doen.”

Meer weten over Elisah Pals en haar zero waste missie? Bekijk haar videoportret:

Geïnspireerd geraakt? Lees ook het verhaal over de economie van genoeg, die draait om zoveel mogelijk welzijn met zo min mogelijk consumptie. En schrijf je in voor onze nieuwsbrief, dan mis je niks en krijg je ons laatste e-magazine cadeau!

Oorspronkelijk gepubliceerd op 3 mei 2022. Laatste update: 2 november 2022.