In een chaotische wereld kan jouw innerlijke kunstenaar houvast bieden

Hoe kunnen we het hoofd bieden aan alle crises waarin we ons bevinden? Hiervoor zullen we een deel van onszelf moeten aanspreken dat vaak in sluimerstand staat: onze innerlijke kunstenaar.

Als je aan kunstenaars denkt, wie zie je dan voor je? Salvador Dali of Johann Wolfgang von Goethe? Jimmy Hendrix en Tom Koopman? Of Janine Jansen, Andy Warhol, Ai Weiwei en Marina Abramović? We bezingen en bewonderen de meesters, genieën, de dwarsdenkers, de rebellen. Het zijn uitblinkers, meestervertellers, mensen die ons weten te raken, onze blik verruimen. Er is een kunstenaar waar je vast niet aan dacht. Iemand die lange tijd enorm belangrijk was maar in de vorige eeuw compleet vergeten is. 

Het is de kunstenaar die zo aanstekelijk kon zingen, die vol verhalen bij het haardvuur zat. Het is de kunstenaar die zelf zijn huis ontwierp en zijn kleding versierde. Het is degene die zich met een eigen ritueel tot zijn voorouders richtte of tot een hogere macht, degene die het onzichtbare en het onzegbare een plek gaf in het dagelijkse leven.

Ik heb het, in principe, over jou. Eeuwenlang was kunst iets om te doen, te maken, te ervaren. Maar we zijn deze creatieve kracht gaan outsourcen aan professionals. We laten ons raken, vermaken, verdiepen of prikkelen door de beste acteurs, schilders, schrijvers en musici. Dat is prachtig. Maar we vergeten hoezeer er in elk van ons een levenskunstenaar zit die zich met rituelen, handwerk of het uiten van gevoelens  kan verhouden tot de wereld, tot schoonheid en betekenis. 

Van crises naar crises

Dit vermogen is harder nodig dan ooit. De corona pandemie en grote vraagstukken zoals klimaatcrisis en ongelijkheid confronteren ons met onzekerheid, complexe en ondoorzichtige problemen en emotionele onrust. Hier is ons normale denk- en handelingsvermogen niet tegen opgewassen. De problemen zijn niet goed te bevatten en wat er van ons gevraagd wordt is overweldigend. We doen wat we kunnen. We scheiden ons afval, nemen het OV en kopen eieren met het ‘Beter Leven’ keurmerk. Toch lijkt het systeem dat ons naar de afgrond brengt niet te stoppen, en onze rol daarin verwaarloosbaar. Geen wonder dat steeds meer mensen worden overmand door moedeloosheid, cynisme en wantrouwen. 

We snakken naar houvast, duiding. Hoe zien wij onze plek in het grote geheel? Hoe maken we het verschil?  

Hier hebben we de kunstenaar in onszelf nodig. We zullen ons denken en handelen moeten verbinden met gevoelens en waarden die dieper begraven liggen onder de alledaagse drukte, de vluchtige opwinding en de eindeloze afleiding van ons leven. Het is niet een kwestie van weten, maar van voelen. 

Hoe voelen we de crisis van onze kleinkinderen die worden geconfronteerd met de enorme kosten van zeespiegelstijging, migratie, droogte en wereldwijde voedselschaarste? Hoe ervaren we de onzekerheid die er is rondom werk, inkomen, wonen? Wat doen we met de emotionele grilligheid en terechte woede van groepen burgers die aan het kortste eind trekken? Normaal laten we deze gevoelens niet toe, maar houden vast aan een rationeel wereldbeeld met een vast idee van welvaart, succes, voorspoed. Een idee van normaalheid van de huidige tijd.

De volgende generatie zit in de zaal

Kunst is het beste medicijn tegen normaalheid. Een kunstenaar geeft aandacht aan de observatie, het zintuiglijke. Je kijkt naar de wereld met een open, frisse blik. Je stelt je oordeel uit, neemt de tijd om gevoelens toe te laten. Je mag verwonderd zijn – de vreemdheid en complexiteit van de wereld heeft niet direct woorden. Daarom zoek je naar een andere taal. Naar beelden, geluiden, vormen. Zo deel je datgene wat zo ongrijpbaar leek, je maakt iets dat abstract was tastbaar.

Het is makkelijk gezegd, maar niet iets dat je zomaar kunt. Kunstenaars oefenen niet voor niets hun leven lang. Toch kan iedereen gewoon beginnen. Je hoeft niet te wachten totdat je een viool gestemd hebt of marmer-beitels hebt gekocht. Iedereen heeft een stem, een verhaal om te delen, een rol om te spelen. 

De wereld is ons podium! Talloze generaties kwamen voor ons. Maar nu zijn wij aan zet, dit is onze tijd. Het is aan ons om onze personages inhoud te geven en een rol van betekenis te spelen. En toekomstige generaties kijken vol verwachting vanuit de zaal. Laten we hen niet teleurstellen.  

Tekst door: Merlijn Twaalfhoven

Merlijn roept iedereen op om de komende gemeenteraadsverkiezingen aan te grijpen voor een verbindend, nieuw verhaal. Door toekomstbeelden en idealen zichtbaar te maken vraagt hij, samen met o.a. MaatschapWij, Stadmakers en het Lab Toekomstige Generaties, ruimte voor het langetermijndenken bij lokale bestuurders. Lees meer op toekomstverkiezing.nl

Kun jij helpen? Bijvoorbeeld door tien mensen in jouw omgeving te vragen naar hun toekomstideaal? Geef je hier op, dan ontvang je meer informatie.

Op zoek naar meer inspirerende verhalen? Abonneer je op onze wekelijkse nieuwsbrief en ontvang gratis ons nieuwste e-magazine!