Anniek Mauser werkt bij Unilever al langer aan duurzaamheid dan het woord bestaat

Als klein meisje had Anniek Mauser al moeite met het weggooien van een lege plastic fles. Jaren later is ze een ware sustainability professional en werkt ze als Sustainability Director bij Unilever Benelux. Haar keuze voor de multinational leidde vroeger wel eens tot opgetrokken wenkbrauwen en vraagtekens, maar tijden zijn veranderd.

 “Ik heb altijd een soort intrinsieke interesse – fascinatie zelfs – gehad over wat we nu duurzaamheid noemen”, begint Anniek Mauser haar verhaal. Tijdens haar studie bedrijfseconomie specialiseerde ze zich in ontwikkelings- en milieueconomie. Ze realiseert zich dat duurzaamheid gaat over biodiversiteit, ecologie, lokale omstandigheden, klimaat en veranderende weersomstandigheden. Maar ook: “Het gaat over politiek, de interactie van mensen. Niks is wat het lijkt, het is complex en alles hangt samen.” Die complexiteit wekt nog meer interesse bij Anniek. Een postdoctorale opleiding milieumanagement volgt. “Het woord ‘duurzaamheid’ bestond toen nog niet, we hadden het over ‘milieumanagement’.”

Popelend om impact te maken startte ze bij een retailer om hun milieumanagement vorm te geven. “Ik wilde Return to Sender-achtige dingen doen, maar dat bleek onmogelijk. Het was te vroeg. Het onderwerp stond nog zo in de kinderschoenen, ik liep met het hoofd tegen de muur. Toen een oude hoogleraar me vroeg of ik wilde promoveren dacht ik: misschien kan ik op die manier wel een bijdrage leveren aan dit vak waar ik zo in geloof en waar zoveel te ontwikkelen is.” Toen Anniek daarmee klaar was wilde ze aan de slag bij een NGO, klaar om de wereld te verbeteren. Maar dat liep anders.

“Van die eventuele overname door Kraft Heinz lag ik wel even wakker”

Multinational

“Ik dacht: als ik echt impact wil maken, kan dat misschien wel veel beter bij een multinational met dusdanige schaalgrootte dat het écht ergens over gaat. Mits dat bedrijf gecommitteerd is om die impact te maken natuurlijk. Dat vond ik bij Unilever, daar gaat duurzaamheid al heel ver terug. De oprichters van Unilever voerden al een pensioenstelsel en vakantieregelingen in voor de werknemers, en zorgden voor sociale huisvesting voor fabrieksmedewerkers.  Maar ook het op de markt brengen van margarine als goedkoper en gezonder alternatief voor boter, en zeep voor een betere hygiëne, gaan over duurzaamheid in de breedste zin van het woord. En dit was voordat het woord zelf überhaupt bestond.”

Zo begint Anniek bijna achttien jaar geleden als manager duurzame landbouw bij Unilever. Daar houdt ze zich bezig met de vraag: hoe gaan we in 2050 de hele wereld voeden? Van daaruit maakt ze de overstap naar Ben & Jerry’s – in 2002 door Unilever overgenomen onder de voorwaarden dat de sociale missie, waaromheen het merk gebouwd is, behouden werd. Hier kan zij haar passie pas echt kwijt. “Binnen die duurzame landbouw deden we fantastische dingen maar er was geen consument die dat wist. Dat begon te kriebelen, dus ik stapte naar onze marketeers met de vraag: hoe kunnen we dit communiceren? Hun antwoord: mensen zijn daar helemaal niet in geïnteresseerd. Eerdere pogingen om dat te doen waren op niets uitgelopen. Dus ‘blijf maar bij je leest’. Ben & Jerry’s is een mooi voorbeeld van ‘purpose led growth’, dat wil zeggen dat het maken van de sociale impact vanuit het merk werd gedreven, in plaats van uit de supply chain. Daarom was communicatie erover een integraal onderdeel – en zelfs een vliegwiel – voor de positieve sociale impact. Zo’n business model is tegenwoordig steeds meer gemeengoed.”

De handen ineenslaan

Anniek begint met het vormgeven van de sociale missie van Ben & Jerry’s in Europa. “Een van de eerste dingen die ik deed was met oud collega Coen de Ruiter, toen directeur bij Max Havelaar, de handen ineenslaan. De grote uitdaging voor Ben & Jerry’s was namelijk hoe we de consument konden vertellen over onze sociale impact in de keten.” Ze weet collega’s te overtuigen dat samenwerken met Fairtrade hierop het antwoord is. Dat blijkt nogal een klus, want ijs is een samengesteld product met heel veel ingrediënten. Na zes jaar lukte het ze om alles – van cookies tot swirl – Fairtrade-gecertifieerd te krijgen.

De kennis die ze daar opdoet zet ze later in om de hele ijscategorie binnen Unilever te helpen verduurzamen vanuit Rome. “Van een merk naar een hele categorie, dat lonkte, want zo kon ik nog meer impact maken.” Vanuit Rome onderzoekt ze onder andere hoe ze alle gebruikte cacao kunnen verduurzamen; door een samenwerking met Rainforest Alliance, is de conclusie. Maar ook bijvoorbeeld: hoe kunnen we al die vriezers die ons ijs in de horeca bevroren houden efficiënter maken? Vanuit die rol groeit ze door naar Sustainability Director bij Unilever Benelux, haar huidige functie.

“Productinnovatie is niet voldoende; om je totale impact op het milieu te verminderen moet je ook iets doen met consumentengedrag”

Sustainable Living Plan

In 2009 start Unilever met het in kaart brengen van de wereldwijde milieuvoetafdruk. Dat is de basis van het Unilevers Sustainable Living Plan, de duurzame groeistrategie die gelanceerd wordt door toenmalig CEO Paul Polman. Hij is ook de CEO die in 2017 de overname van Kraft Heinz weet af te wenden. Waarover Anniek vertelt: “Tijdens die overnamedreiging heb ik echt heel slecht geslapen. Kraft Heinz’ business model is erg gedreven door korte termijn kostenbesparing, een directe bedreiging voor het lange termijn gedreven duurzame groeimodel waar wij voor staan. Dus wat zou zo’n overname betekenen? Wat zou dat betekenen voor die noodzakelijke duurzame transitie waar we voor staan? Wanneer zelfs wij het met een zo’n gecommitteerde, intrinsiek gedreven CEO niet voor elkaar zouden krijgen? Dat vond ik wel heftig. Gelukkig was de overname vrij snel van de baan.”

40 procent van Unilevers wereldwijde CO2-footprint wordt veroorzaakt door Amerikanen die met onze producten douchen.

Terug naar het Sustainable Living Plan, waaraan Anniek nog dagelijks werkt. Om die wereldwijde milieuvoetafdruk in kaart te brengen berekent de multinational van 2000 producten wat de milieu-impact door de hele keten op het gebied van broeikasgassen, afval en water is; een zogenaamde levenscyclusanalyse. Anniek doet dat voor haar divisie, wat betekent dat ze allerlei factoren als ‘hoe lang ligt dit ijsje in de vriezer’ en ‘hoe wordt dit ijsje vervoerd’ bij elkaar voegt om een indicatie van de impact op het milieu te kunnen bereiken. Wat blijkt: twee derde van de overall impact wordt veroorzaakt door het gebruik van Unilever-producten door de consument. Als voorbeeld noemt ze: “40 procent van Unilevers wereldwijde CO2-footprint wordt veroorzaakt door Amerikanen die met onze producten douchen. Dan moet je vooral denken aan de energie die nodig is om dat water op te warmen.”

Dat is schrikken. “Elke dag worden er 2,6 miljard keer Unilever-producten gebruikt. Dus als we door de hele waardeketen heen onze positieve impact zo groot mogelijk, en onze negatieve impact zo klein mogelijk willen maken, begin je bij de grondstoffen en eindig je bij de consument. We horen wel eens: lekker makkelijk, dan leg je de verantwoordelijkheid bij de consument. Maar zo zie ik dat niet. Ik vind dat iedereen de verantwoordelijkheid moet voelen. Dus aan de ene kant zijn we constant bezig met het verlagen van onze eigen impact, aan de andere kant stimuleren we dat consumenten slimmere, betere en duurzame producten kiezen én hun gedrag veranderen. Bijvoorbeeld met campagnes als WaterSpaarders en DOE MAAR LEKKER DUURZAAM. Dat werkveld is interessant, want wat consumenten met je producten doen ligt buiten jouw bereik. Dat maakt mijn werk zou leuk en uitdagend.”

18 jaar lang duurzaamheid, and counting

“Als ik naar de afgelopen 18 jaar dat ik binnen Unilever aan duurzaamheid werk kijk, heb ik zoveel zien veranderen. Zowel in- als extern. Toen ik mijn proefschrift schreef over duurzaamheid in bedrijven en mensen hierover vertelde, kreeg ik vaak te horen: “Oh jee, kan je geen echte baan vinden?” Nu hoor ik vooral dat mensen het gaaf vinden wat ik doe en vragen ze hoe ik hier gekomen ben. Dat is exemplarisch voor wat er in de samenleving veranderd is. Maar ook binnen Unilever zie ik enorme veranderingen. In het begin moest ik enorm leuren en sleuren om duurzaamheidsprojecten op de agenda te krijgen, maar nu sta ik als Sustainability Director middenin de organisatie.”

Wil je meer weten over Anniek Mausers missie om zoveel mogelijk impact te maken?

Bekijk dan het videoportret:

Video door: Jeppe van Pruissen & Tanja Warning

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blik-verruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief. Inspiratie gegarandeerd.

Disclaimer: De serie Purpose Professionals is geboren uit onze nieuwsgierigheid naar de verhalen over kanteling in de gevestigde orde, de overheid en de grote bedrijven. Daar wringt en schuurt de betekeniseconomie nog vaak. We willen benadrukken dat de verhalen die we in deze serie vertellen op geen elke wijze gesponsord worden of een commercieel doel hebben. We maken deze portretten om anderen -die wellicht in een vergelijkbare positie zitten- te inspireren ook in actie te komen.