Girl Power: wat klimaatverandering en schoolgaande meisjes met elkaar te maken hebben

Wereldwijd wordt 130 miljoen meisjes het recht om naar school te gaan ontnomen. Terwijl er een duidelijk verband is tussen educatie voor meisjes en klimaatverandering: vrouwen en meisjes zijn van cruciaal belang bij de aanpak van klimaatverandering, en voor de veerkracht van de mens in het algemeen. 

Ieder kind heeft het recht om te leren en zich te ontwikkelen. Dat staat in het Internationale Verdrag van de Rechten van Het Kind. Klimaatverandering zet deze rechten onder druk, vooral voor meisjes. Dat zit zo: als eten schaarser wordt en voedselprijzen stijgen, eten meisjes het laatst, het minst en het minst voedzaam. Daardoor worden ze vaker ziek en gaan ze minder vaak naar school. Een gezin in nood doet vooral een beroep op meisjes en als de ouders, om financiële redenen, moeten kiezen wie naar school gaat, wordt meestal voor de jongens gekozen.

“Klimaatverandering is niet genderneutraal”, is te lezen in het boek Drawdown, waarin 100 praktische oplossingen voor het klimaatprobleem worden voorgesteld. Meisjes en vrouwen zijn niet alleen kwetsbaarder voor de geleidelijke gevolgen van klimaatverandering in het dagelijkse leven, ook lopen ze meer risico tijdens een ramp. Door een gebrek aan onderwijs zijn meisjes en vrouwen minder voorbereid op rampen, en raken ze sneller gewond en ontheemd. En ze lopen meer risico te sterven. Zo kwamen tijdens de tsunami van 2004, die voornamelijk Indonesië, Sri Lanka en India trof, vier keer zoveel vrouwen om als mannen.

843 miljoen minder mensen

Hoe ironisch is het dat juist meisjes en vrouwen van cruciaal belang zijn bij de aanpak van klimaatverandering. Uit onderzoek blijkt namelijk dat er een samenhang is tussen onderwijs voor meisjes en de opwarming van de aarde. Dat verschil zit ‘m vooral in dat vrouwen die meer onderwijs hebben genoten, minder en gezondere kinderen krijgen. Ook zorgen ze beter voor hun reproductieve gezondheid. Heel plat gezegd: het verschil tussen een ongeschoolde vrouw en een vrouw met twaalf jaar onderwijs is vier tot vijf kinderen. In 2011 liet een onderzoek van Science zien dat de bevolkingsgroei van Zuid-Korea enorm was afgenomen nadat alle meisjes primair en voortgezet onderwijs kregen. Als alle landen Zuid-Korea zouden volgen, zouden er in 2050 843 miljoen minder mensen op deze aarde zijn, stellen de onderzoekers van Drawdown.

“Het verschil tussen een ongeschoolde vrouw en een vrouw met 12 jaar onderwijs is vier tot vijf kinderen”

Brookings Institute

Gelijke kansen in het onderwijs

Andersom geldt het ook: in landen waar meisjes de minste kans op onderwijs hebben, is de bevolkingsgroei het grootst. En hoewel in arme landen de CO2-uitstoot per bevolking het laagst is, hebben vruchtbaarheidscijfers alsnog veel voordelen op vrijwel elk niveau van de samenleving. Over de hele wereld. Maar de gevolgen van gelijke kansen in het onderwijs reiken verder dan een afname van de bevolkingsgroei. Onderwijs als grondrecht legt een fundament voor een goed bestaan. Wanneer meisjes goed onderwijs krijgen:

• Krijgen ze meer salaris en zijn ze beter in staat de sociale ladder te beklimmen, wat een positief effect heeft op de economische groei
• Sterven er minder vrouwen in het kraambed
• Sterven er minder zuigelingen
• Is de kans op gedwongen huwelijken kleiner
• Krijgen ze minder snel HIV/aids of malaria
• Zijn hun stukken landbouwgrond groter
• Krijgen families beter te eten

Hefboom

Onderwijs voor meisjes is de meest krachtige hefboom die we tot onze beschikking hebben om armoede van generatie op generatie te doorbreken. En het versterkt de veerkracht om met klimaatverandering om te gaan. Want in lagelonenlanden zijn het vaak vrouwen die verantwoordelijk zijn voor de zorg voor en het beheer van voedsel, de bodem, de bomen en het water. Als al deze vrouwen beter worden opgeleid kunnen ze beter omgaan met de uitdagingen van het veranderende klimaat. En het mooie van deze oplossing is niet een persoonlijk en maatschappelijk gewin, het is ook nog eens in hoge mate kosteneffectief.

“Eén kind, één leraar, één boek en één pen kunnen de wereld veranderen”

Malala Yousafzai

Waarom het vooral meisjes zijn die niet naar school gaan heeft verschillende redenen. Een familie kan niet genoeg geld hebben voor schoolgeld of een uniform, jongens krijgen voorrang als er wel geld is, maar niet genoeg voor alle kinderen, meisjes zijn thuis nodig om te helpen, of worden geacht om vroeg te trouwen, en soms zijn scholen te ver weg of is het simpelweg gevaarlijk voor meisjes om de route af te leggen.

Alle meisjes naar school

Het boek What Works in Girl’s Education behandelt deze problemen én komt met zeven oplossingen, die onderling met elkaar samenhangen.

1. Zorg voor betaalbare scholing
2. Help meisjes bij gezondheidsproblemen
3. Verminder de reistijd naar school
4. Maak scholen vrouwvriendelijker
5. Verbeter de kwaliteit van het onderwijs
6. Betrek de gemeenschap bij het onderwijs
7. Blijf onderwijs aanbieden aan meisjes, ook in noodsituaties

In Drawdown staat onderwijs voor meisjes op de zesde plek in meest effectieve oplossingen om klimaatontwrichting te keren. De onderzoekers van Project Drawdown schatten de emissiereductie op 59,6 gigaton CO2 in 2050. (Ter vergelijking: als van het totale wereldwijde energiegebruik het aandeel van windenergie op land stijgt van drie á vier procent naar 21,6 % besparen we 86,4 gigaton CO2.) Door te investeren in onderwijs voor meisjes investeer je dus niet alleen in gelijke kansen, maar ook voor een betere toekomst voor ons allemaal.

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blik-verruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief. Inspiratie gegarandeerd.