Van kloofdenken tot bruggen bouwen, zó dichten we generatiekloven

Ouderen zeuren, praten alleen maar over zichzelf, zijn hulpbehoevend en zielig. En in hun ogen zijn jongeren luie, egoïstische wezens die vooral veel herrie en rommel maken. Zomaar een greep uit het pakket vooroordelen dat ouderen over jongeren hebben en vice versa. Door de toenemende generatiekloof groeit dat pakket alleen maar. Maar, goed nieuws: we kunnen die kloof overbruggen.

Dat de ene groep zoveel ideeën over de andere groep heeft komt voornamelijk doordat ze elkaar gewoonweg niet kennen. Want we gaan tegenwoordig bijna alleen nog maar met mensen ‘van ons eigen soort’ om: mensen met wie we makkelijk dingen delen op het gebied van culturele achtergrond, opleidingsniveau, en dus leeftijd. En als we nooit worden tegengesproken of op nieuwe ideeën worden gebracht, wordt ons wereldbeeld behoorlijk beperkt. Je kan zelfs zo overtuigd raken van je eigen ideeën en meningen dat je die van anderen niet meer ziet.

Kloofdenken

In een samenleving zie je deze ‘kloof’ bij veel groepen die op een bepaald punt van elkaar verschillen. Niet alleen jong en oud hebben vooroordelen jegens elkaar, maar ook arm en rijk, man en vrouw, hoog- en laagopgeleid, en ga zo maar door. Allemaal leven we steeds meer in onze eigen comfortabele bubbel, waar vooroordelen vaak zonder dat er überhaupt iets is voorgevallen worden bevestigd. Simpelweg omdat ze de ander niet kennen. Want je verschuilen achter vooroordelen lijkt soms makkelijker dan de ander leren kennen. Maar waar dit toe leidt is dat de verschillende groepen steeds meer tegenover elkaar komen te staan. Met opvattingen die alleen binnen hun eigen denkbeelden passen.

OK boomer

OK boomer, de uitspraak die je eind 2019 om de oren vloog, is een mooi voorbeeld van hoe een generatiekloof in onze samenleving zichtbaar wordt. Voor wie het gemist heeft: met ‘OK boomer’ wuiven jongere generaties stereotiepe boomeruitspraken weg. “Neger is een gewoon Nederlands woord” OK boomer. “Alle moslims zijn terroristen” OK boomer. Hoewel de term bedoeld is voor iedereen met belegen opvattingen, zijn het vooral de babyboomers (geboren tussen 1945 en 1955) die hem te horen krijgen.

Hard? Misschien. maar dat jongeren zo hard oordelen over babyboomers is zo gek nog niet. Want meer dan eens blijkt dat de opvattingen van ouderen lijnrecht tegenover die van jongeren staan. Kijk maar naar de Zwarte Pietendiscussie, Brexit en Trump. Wat jongeren extra kritisch maakt is dat zij straks ‘opgescheept’ zitten met het conservatisme van voorgaande generaties, met misschien wel als pronkstuk: de klimaatcrisis. Daar waar – heel generaliserend – vooral jongeren op de bres springen voor een beter klimaatbeleid, zijn het voornamelijk ouderen (en dat is precies de groep die goed vertegenwoordigd is in de politiek) die geen reden zien om aan de noodrem te trekken.

Generatiedenken

Hoewel OK boomer misschien een grappig voorbeeld is, laat de essentie ervan zien hoe generaties zich tegen elkaar afzetten. En het toont duidelijk wat de problematiek eigenlijk is: we begrijpen elkaar niet meer. En we zijn niet bereid naar elkaar te luisteren. Vanzelfsprekend leidt dat niet tot oplossingen, maar eerder tot generatieoorlogen en polarisatie.

Waarom we toch lekker blijven generatiedenken? Dat komt doordat wij mensen graag labelen. Zo kunnen onze hersenen heel snel bepalen hoe iemand in elkaar zit. Dan hoeven we er niet over na te denken. EN alsof deze simpele beoordeling niet erg genoeg is hebben we ook nog de neiging om te gaan zoeken naar alles wat onze overtuiging bevestigt. Een millennial die een keer te laat is? Zie je wel, alle jongeren zijn lui. Een babyboomer die moeite heeft iets te printen? Babyboomers en technologie, altijd hetzelfde…

Er is een patroon in generatiedenken dat zich te allen tijde afspeelt: ouderen bestempelen jongeren als lui, jongeren zien ouderen als star en minder flexibel. Zelfs Socrates merkte op dat de jeugd verloederde. En de beste man leefde van 470 tot 399 voor Christus.

Los van dit patroon kennen we de volgende vooroordelen:

• Stille generatie: 1925-1940. De geboortejaren van de stille generatie werden getekend door de Grote Depressie en de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog. De generatie zou gezagsgetrouw zijn, zuinig en behoudend.
• Babyboomers: 1940-1955. De geboortegolf die al tijdens de bezetting inzette en na de bevrijding aanzwol, bracht de babyboomers voort. De generatie zou bevlogen zijn en onverzadigbaar, en wordt vanwege later gedrag ook de protestgeneratie genoemd.
• Generatie X: 1955-1970. Na de opgang van wederopbouw en babyboom werd generatie X geconfronteerd met recessie en werkloosheid. De zelfredzame, cynische gelukszoekers worden ook de verloren generatie genoemd.
• Pragmatische generatie: 1970-1985. De nuchtere jaren negentig en de groeiende keuzemogelijkheden zouden de pragmatische generatie hebben opgeleverd, geheel gericht op zelfontplooiing, en ook wel de patatgeneratie genoemd.
• Generatie Y: 1985-2000. Digitalisering, sociale media en oplevend terrorisme vormden het decor voor generatie Y, ook wel millennials of achterbankgeneratie genoemd. Toegedichte kenmerken: verwend, narcistisch, vatbaar voor stress.

(bron: Trouw)

De cirkel openbreken

Het punt is dat stereotyperen en vooroordelen generatiekloven en kloofdenken alleen maar erger maakt. Met alle gevolgen van dien. De omgang met andere generaties kan deze cirkel openbreken. Daardoor kom je weer open te staan voor de ideeën en opvattingen van iemand die ogenschijnlijk in niets op jou lijkt. Én kom je er achter dat je toch meer op elkaar lijkt dan je in eerste instantie dacht.

Wat we ook niet moeten vergeten is dat andere generaties kennis met zich mee brengen waarover jouw generatie vaak niet beschikt. Zo hebben ouderen veel levenservaring en kennis waarop jongere generaties kunnen voortborduren, en weten jongeren weer veel over technologie. Zo kunnen we veel van elkaar leren. En los daarvan hebben we elkaar in onze samenleving gewoon nodig.

Maar euh … Hoe doe je dat dan? In contact komen met een andere generatie? Dat zochten we voor je uit.

Oud Geleerd Jong Gedaan

Stichting Oud Geleerd Jong Gedaan organiseert interactieve colleges voor ouderen gegeven door studenten. Ook senioren willen cognitief uitgedaagd worden, persoonlijke groei is immers niet afhankelijk van leeftijd. “Niks dan goeds over de activiteitenbegeleiders”, begint oprichter Enny van Arkel, “maar soms is het niveau van cognitieve uitdaging voor ouderen veel te laag. Ze spelen bingo en zingen kinderliedjes, terwijl een groot deel van deze groep ook nog graag nieuwe dingen wil leren.” Aan de andere kant ziet Enny maatschappelijk betrokken studenten die hun presentatievaardigheden willen verbeteren, hun cv willen opbouwen met relevante werkervaring of nuttig vrijwilligerswerk willen doen. Per jaar melden zich zo’n 300 van die studenten aan bij Oud Geleerd Jong Gedaan. De student bepaalt waarover hij of zij college wil geven. Alle studenten ontvangen een uitgebreide training voordat zij aan de slag gaan als studentdocent. Oud Geleerd Jong Gedaan biedt alle vakken aan, van wiskunde tot een reeks over het oude Egypte. Het doel van de stichting is generaties verbinden, van elkaar laten leren, stereotypes doorbreken en negatieve associaties wegnemen. En doordat beide generaties leren van het college ontstaat daar ook nog een win-win.

https://youtu.be/GfLp60cIe5Q

Leergaloos

Hoewel Stichting Leergaloos de verbinding tussen generaties ook stimuleert en zo generatiekloven verkleint, heeft de stichting een andere aanpak. Leergaloos koppelt senioren aan basisscholen in de buurt. Wat leidt tot uitwisseling, nieuwe ervaringen en niet onbelangrijk: plezier. De door Leergaloos gekoppelde oudere buurtbewoner geeft geen les maar biedt zo’n 2 tot 6 uur per week structurele ondersteuning aan de leerkracht. En da’s welkom nu zij zo onderbezet zijn. Door de koppeling ontstaan nieuwe generaties in een wijk en kunnen drie generaties van elkaar leren. De stichting organiseert ook activiteiten voor de deelnemende senioren.

senior&student

Dit platform heeft weer een andere aanpak. Bij senior&student kunnen senioren hulp aan huis vinden die bij hun en hun hulpvraag past. Dus of je een reeks computerlessen nodig hebt of op zoek bent naar iemand die je wekelijkse boodschappen doet, bij senior&student kun je je inschrijven en vertellen waar je behoefte aan hebt, en op basis waarvan senior&student op zoek gaat naar een student die daar precies bij past. Door de persoonlijke match worden via het platform langdurige relaties opgebouwd. Ook van deze community is de missie het verbinden van generaties.

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blik-verruimende kennis in je mailbox? Schrijf je nu in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons nieuwste e-magazine. Inspiratie gegarandeerd!

Copyright headerfoto: Jeannette Schols