Met deze drie oplossingen is er hoop voor het klimaat. Zo draag jij óók bij

Willen we leven in een wereld vol ecologische chaos of harmonie? Dat is de keuze waar we op dit moment voor staan. Het is namelijk nog niet te laat om het klimaatprobleem te tackelen. En haalbare én schaalbare oplossingen, die zijn er allang. Tijd dus om ons niet langer door de omvang van het probleem te laten verlammen en aan de slag te gaan.

Diep nadenken over de gevolgen van klimaatverandering doe ik liever niet. Voorafgaand aan het schrijven van dit artikel had ik bijvoorbeeld nog nooit opgezocht wat de precieze gevolgen van twee, drie en vier graden opwarming zijn. Ook documentaires met een hoog Armageddon-gehalte vermijd ik liever. Ik wéét dat klimaatverandering een extreem groot probleem is. En precies dat maakt dat ik er niet te lang bij stil wil en (voor m’n gevoel) kan staan.

Toch is het onze plicht om dat wél te doen. Als we de komende tien jaar het roer radicaal omgooien, kunnen we nog voorkomen dat er een proces in gang wordt gezet waarover we geen controle meer hebben. En zo overstromingen, bosbranden, verwoestijning, mislukte oogsten, watertekorten en het verlies van cruciale ecosysteemdiensten verhinderen. Tijd dus om uit onze klimaatdepressie te klimmen (ja, ook ik) en aan de slag te gaan.

Waar te beginnen

Om overheden, bedrijven en individuen in staat te stellen aan de juiste groene knoppen te draaien, heeft de Amerikaanse milieuactivist Paul Hawken Project Drawdown opgericht. Samen met een team van multidisciplinaire wetenschappers en specialisten maakte hij een top 100 van de meest effectieve klimaatoplossingen, die de organisatie als boek en online publiceerde. De oplossingen zijn schaalbaar, financieel uitvoerbaar en zelfs rendabel. Kortom: écht iedereen wordt er beter van.

Klaar om aan de slag te gaan? Dit zijn de drie oplossingen die de meeste zoden aan de dijk zetten, inclusief tips om zelf bij te dragen. 

Een derde van al het voedsel ter wereld wordt verspild

1. Weg met voedselverspilling

Een derde van al het voedsel dat wereldwijd geproduceerd wordt belandt in de afvalbak. Daarmee is ook een derde van alle hulpbronnen – zoals energie, water en de uitstoot van broeikasgassen die nodig waren voor de productie – voor niets geweest.

Voedselverspilling drukt hiermee zo zwaar op de Aarde dat het aanpakken van dit probleem volgens Drawdown de meest effectieve oplossing is om klimaatontwrichting te voorkomen. Als we voor 2050 zo’n 50 tot 75 procent minder voedsel verspillen én vaker plantaardig gaan eten (zie punt 3) kunnen we 13,6 tot 26 gigaton CO2 besparen. En als we minder eten produceren, hoeft er ook minder bos plaats te maken voor landbouwgrond, wat goed is voor een besparing van nog eens 75,1 tot 77,1 gigaton. In totaal is dat zo’n 100 keer zoveel als de hele luchtvaartsector in één jaar uitstoot.

Wat jij kunt doen

In Nederland vindt de meeste voedselverspilling achterin de keten plaats. Zo zijn huishoudens verantwoordelijk voor 23 tot 32 procent van het totaal. Als consument kun je vanuit je eigen keuken dus een heleboel doen om klimaatverandering aan te pakken. Een paar tips:

• Maak een boodschappenlijstje, check je voorraad, staar je niet blind op de THT-datum, bewaar eten op de juiste manier, koester restjes en conserveer: zo voorkom je dat je thuis eten weggooit. Op zoek naar meer tips? Die vind je in ons gratis e-magazine over voedselverspilling.
• Steun ondernemers zoals De Verspillingsfabriek, Thijsthee, De Tweede Jeugd, Glorious Bastards, TuttiFoodi en De Lekkere Man die van producten die normaal verspild worden iets heerlijks maken.
• Ga eten bij een restaurant zoals Instock dat voedselverspilling letterlijk én figuurlijk op de kaart zet.

Meisjes en vrouwen die meer onderwijs hebben genoten, krijgen minder en gezondere kinderen

2. Onderwijs voor meisjes en gezinsplanning

Wat hebben onderwijs voor meisjes, gezinsplanning en klimaatontwrichting met elkaar gemeen? Veel meer dan je denkt. Meisjes en vrouwen die meer onderwijs hebben genoten, krijgen namelijk minder en gezondere kinderen. Ook zorgen ze beter voor hun seksuele gezondheid en hebben ze vaker toegang tot anticonceptie. Heel plat gezegd: het verschil tussen een ongeschoolde vrouw en een vrouw met twaalf jaar onderwijs is vier tot vijf kinderen. Ook hebben vrouwen die onderwijs hebben genoten hogere lonen, lagere moeder- en babysterftecijfers en een productiever landbouwperceel. Onderwijs is dus écht overal goed voor.

Volgens Drawdown is het echter essentieel dat we de komende decennia niet alleen op onderwijs, maar ook op gezinsplanning in gaan zetten. Deze combinatie zou tussen 2020 en 2050 een besparing van 85,4 gigaton CO2 (oftewel: ruim 12 keer de jaarlijkse uitstoot van de wereldwijde veestapel) kunnen opleveren. Want alhoewel je zou denken dat de behoefte voor anticonceptie alleen bestaat in landen met lage inkomens (waar 225 miljoen vrouwen zeggen dat te willen), zijn in een land als de Verenigde Staten ook 45 procent van alle zwangerschappen onbedoeld.

Ondanks het feit dat overbevolking een duidelijk probleem voor de planeet is, kunnen we vrouwen uiteraard niet verbieden om kinderen te krijgen. Maar gezinsplanning die zich richt op de behoefte van vrouwen leidt tot gelijkheid, meer welzijn én heeft voordelen voor de Aarde. Een win-win, dus.

Kom in actie

• Door een stichting zoals BlinkNow te steunen die zich inzet voor (meisjes)onderwijs, draag je bij aan deze klimaatoplossing.
• Vanwege een gebrek aan anticonceptie zijn veel vrouwen geen baas in eigen buik. Om dit te veranderen zetten organisaties als Dance4Life en She Decides zich overal ter wereld in voor gezinsplanning. Ook deze organisaties kunnen jouw steun goed gebruiken. Kun of wil je niet doneren? Verspreid dan hun verhaal, bijvoorbeeld via sociale media.
• Om ’s avonds huiswerk te kunnen maken heb je toegang tot elektriciteit nodig. Voor ontzettend veel kinderen (en dus ook meisjes) is dit echter geen vanzelfsprekendheid. Met hun lampjes op zonne-energie brengt WakaWaka daarom licht waar het ’t hardste nodig is. Bij iedere aankoop steun je in het geven van een zonnelamp aan iemand in nood.

Plantaardig eten is beter voor mens en planeet

3. Eet meer planten

De meeste mensen eten en drinken veel meer dierlijke producten dan nodig is. En daar hangt een hoog prijskaartje aan. Zo veroorzaakt ons vlees- en zuivelrijke dieet een vijfde van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen én zorgt het voor allerlei gezondheidsproblemen. Als 50 tot 75 procent van de wereldbevolking minder dierlijke calorieën en vlees zou eten, kunnen we daarmee voor 2050 43 tot 68 gigaton uitstoot voorkomen. En doordat er voor een plantaardiger dieet minder ontbossing nodig is, blijft ons nog eens 21,8 tot 23,5 gigaton CO2 bespaard, hetgeen samen gelijkstaat aan de jaarlijkse uitstoot van ruim 3,9 miljoen Nederlandse huishoudens.

Zo houd jij de wereld koel

Genoeg reden dus om vaker vegetarisch of veganistisch te eten. Met de volgende tips kun je aan de slag:

• Stel realistische doelen. Eet je regelmatig vlees? Schakel dan niet in één keer over naar een plantaardig dieet, maar begin bijvoorbeeld door drie keer in de week vegetarisch of veganistisch te koken. Zo gun je jezelf tijd om aan je nieuwe dieet te wennen en voorkom je dat je na een week de handdoek weer in de ring gooit.
• Aan het plantaardige koken geslagen? Zorg dat (biologische) groenten de hoofdrol spelen in je recepten en kleed de rest van je bord aan met granen, bonen en verse kruiden. Zo hoef je niet elke keer op zoek naar vlees-, vis- of kaasvervangers.
• Het ontdekken van een nieuwe keuken is een stuk gemakkelijker met simpele, overheerlijke recepten. Op Lisa goes Vegan, De hippe vegetariër en Vegan Challenge vind je er een heleboel.
• Op zoek naar een vegetarisch of veganistisch restaurant? Happy Cow heeft vrijwel altijd een goede suggestie, waar je ook bent.

Op zoek naar meer hoopvolle verhalen over het klimaat? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons nieuwste e-magazine.

Oorspronkelijk gepubliceerd op 22 juli 2020. Laatste update: 4 november 2021