Niet op vakantie: waarom dat goed is voor onszelf (en de natuur)

Zon, zee, strand en dan het liefst in een ver land. We gaan graag op vakantie, maar vervuilen onbedoeld mooie plekken over de hele wereld. Schrijfster Irene van Gent ziet dat het anders kan: “Door meer vrijheid en rust in ons dagelijks leven in te bouwen, snakken we minder naar vakantie kilometers verderop”

Om de paar meter staat een beachclub met speakers waaruit harde lounge muziek over het strand galmt. Rij aan rij liggen toeristen op vakantiebedjes met een halve kokosnoot en een rietje in hun hand, terwijl hier helemaal geen kokosnoten groeien. Waar het strand ophoudt, is een balustrade geplaatst, achter de geasfalteerde weg vind je een veelheid aan hotels, huizen en restaurants. Ooit was dit een klein Grieks dorpje, nu is het een van de meest bezochte toeristische plekken van Griekenland.

Sinds kort woon ik op Corfu, een eiland waar ik me meer thuis voel dan waar ook ter wereld. Om het eiland beter te leren kennen, ga ik regelmatig op ontdekkingstocht. En ik kijk mijn ogen uit, ik verplaats me van het ene kleine bergdorpje met alleen maar Griekse inwoners naar dorpen die volledig overgenomen lijken te zijn door het toerisme. Door jaren van groei en ontwikkeling zijn veel Griekse eilanden omgebouwd tot pretparken voor mensen die er een weekje per jaar op vakantie komen. Waardoor natuurschoon is vervangen door betonnen blokken. De meeste stranden zijn overwoekerd met beachclubs en bars, waardoor er steeds minder ruimte is om gewoon met je blote kont in het zand te zitten.

We lijken luxe restaurants en hotels nodig te hebben voor het ultieme ‘vakantiegevoel’ en lijken niet meer te kunnen genieten van de eenvoud; van de typisch Griekse restaurants met blauwe rieten stoeltjes waar je na vijf minuten al niet meer lekker op zit. Terwijl ik om me heen keek, vroeg ik me af waarom we onze jaarlijkse vakanties zo hard nodig hebben. 

Waarom gaan we zo graag op vakantie?

Vakantie is de laatste vijftig jaar gemeengoed geworden. Waar we in de jaren vijftig van de vorige eeuw nog maar weinig tijd en geld hadden om op vakantie te gaan, kunnen we het nu niet meer uit ons leven denken. Vroeger gingen vooral de rijken op vakantie, nu is vakantie iets voor veel inwoners uit rijke landen. Mensen die in steden wonen gaan twintig procent meer op vakantie dan mensen die buiten de stad wonen, voornamelijk omdat ze behoefte hebben aan groen om zich heen en ruimte om te ademen. Nu we steeds massaler in stedelijke omgevingen wonen, neemt de behoefte aan vakantie dus ook toe. Vakantie is nodig om afstand te nemen van alles wat je in je dagelijks leven meemaakt. Om nieuwe energie op te doen en nieuwe inzichten te krijgen. Vakantie maakt ons ook daadwerkelijk gelukkig als we kunnen ontspannen en we geen zorgen of stress hebben. 

De impact van toerisme op de omgeving

Naast dat vakantie vieren een positieve invloed heeft op onze gemoedstoestand, heeft toerisme impact op de omgeving, zowel in positieve als negatieve zin. Helaas overheerst de negatieve impact: door een toenemende stroom toeristen moet de natuur vaak plaats maken voor vakantievilla’s, vijfsterren hotels, skipistes of golfbanen. We weten allemaal wat de impact van vliegen op het milieu is, maar er is zoveel meer dat beschadigd wordt door onze drang om op vakantie te gaan. Zo blijkt dat vakantiegangers vaak veel meer water gebruiken dan plaatselijke bewoners en dat is vooral in droge gebieden een groot probleem. En natuurlijk is er meer afval wanneer veel mensen tegelijk op een plek zijn. Heeft de plaatselijke vuilophaaldienst niet voldoende capaciteit, dan komt veel vuil direct in de natuur of de zee terecht. 

Een leven waarin je niet meer op vakantie hoeft?

Ik ga al jaren niet meer op vakantie. Ook toen ik in Nederland woonde niet. Ik heb een leven gecreëerd met steeds minder stress en zorgen. Door die rust is op vakantie gaan voor mij niet meer nodig. Als ik echt een andere omgeving nodig heb, omdat ik overweldigd ben of nergens zin in heb, dan sluit ik me af van de wereld om me heen door mijn computer en telefoon uit te zetten en tijd door te brengen met een goed boek of een wandeling in de natuur. Vaak kan ik dan na een of twee dagen weer vol energie en inspiratie aan de slag.  

Die vrijheid moeten we allemaal hebben

Maar dat leven is nog lang niet voor iedereen beschikbaar. Het leven dat we hebben gecreëerd door onze continue drang naar groei en vernieuwing heeft ons vastgezet. En omdat we vaak veel te lang op een plek zitten, hebben we de behoefte af en toe ergens anders te zijn. Dus gaan we op vakantie. Een moment om even in een andere omgeving te zijn en ons te laten verwennen, omdat we zo hard gewerkt hebben. 

Dus toen ik op het strand zat van wat vroeger een prachtige baai in de natuur moet zijn geweest, begon ik te mijmeren over een oplossing voor een leven waarin we niet meer op vakantie hoeven te gaan. Of juist een leven dat voelt alsof je altijd vakantie hebt. 

Porto Timoni Beach, Corfu, Griekenland

Het kan anders

Om het verlangen naar (luxe) vakanties te verminderen, moeten we kijken naar de ruimte die werken en geld verdienen innemen in ons leven en besluiten om het anders te gaan doen.      

• Doe werk dat bij je past: Als je werk doet dat je inspireert, in plaats van dat het je energie kost, heb je veel meer energie om door te gaan zonder afstand te ‘moeten’ nemen. Je hebt dan minder vakantie nodig, waardoor er minder toeristen zullen zijn en de negatieve impact daarvan daalt.
• Bezittingen delen: Stel dat je toegang hebt tot alles wat er nu al is. Als alles van iedereen is, heb je veel minder nodig. Je hoeft minder hard te werken omdat je minder geld nodig hebt. Dus heb je meer vrije tijd en hoef je minder vaak op een lange, luxe vakantie te gaan. Er zijn geen nieuwe hotels meer nodig omdat je automatisch terecht kunt op elke plek waar je graag wilt zijn. Je kunt klein beginnen door een auto te delen met je buren of buurt, of een schuur in te richten op een gezamenlijk hoekje met gereedschap. Huizenruilen is een geweldige manier om je vakantiegevoel aan te wakkeren zonder dat het geld kost of er een nieuw hotel moet worden gebouwd.
• Ga reizen in plaats van op vakantie: Vrijwel iedereen zal het met me eens zijn dat een vakantie vaak veel te kort is. Ben je net gewend aan je vakantiehuisje, dorp of tent, moet je weer naar huis. Door meer tijd te creëren voor een reis, kun je vaker de langzame manier van reizen nemen, bijvoorbeeld door te liften of met de trein te gaan. Je voetafdruk neemt af en je hebt meer tijd om je te verbinden met een plaatselijke cultuur en gewoontes, waardoor je op een andere manier geïnspireerd wordt.

Om minder impact te maken met onze vakantiedrang, kunnen we het verlangen onderzoeken dat eronder ligt en proberen dit op een regeneratieve manier in te vullen. Rust en vrijheid kunnen zo gemeengoed worden in onze dagelijkse levens. 

Tekst door Irene van Gent
Headerbeeld: Corfu Kerkyra, Griekenland

Irene van Gent is auteur van verhalen die de wereld mooier maken. Ze publiceerde tot nu toe vier boeken vanuit het idee dat je de wereld mooier kunt maken door op zoek te gaan naar je eigen essentie. Ze heeft een voorliefde voor natuurlijke voeding, yoga, dans, zeilen en de zee. Irene woont in Griekenland en publiceert onder andere verhalen op haar blog Imagine a world.