Ons voedselsysteem zit vol fouten. Dit zijn de oplossingen

De landbouw staat vanwege de stikstofcrisis en de vogelgriep volop in de aandacht. Maar laten we niet vergeten dat er in ons voedselsysteem nog genoeg andere problemen zijn, zoals bodemverarming en voedselongelijkheid. Kunnen we de huidige crisis aangrijpen om het roer volledig om te gooien? 

Monoculturen en de bio-industrie zorgen voor extreme uitputting van natuurlijke ecosystemen, waardoor onder andere de stikstofcrisis is ontstaan. Ook de menselijke gezondheid komt steeds meer in het geding. Wist je bijvoorbeeld dat we door bodemverarming te weinig voedingsstoffen binnenkrijgen en onszelf daardoor onbewust, onbedoeld en ongewild chronisch ziek eten? Hidden hunger, heet dat. En dan moet ons lijf ook nog dagelijks dealen met hormoonverstorende bestrijdingsmiddelen…

Maar dit is niet het enige probleem. Een derde van al het voedsel wereldwijd wordt verspild. In Nederland komt dat neer op zo’n 2 miljard kilo per jaar, oftewel 47 kilo per persoon. Ook bij telers en boeren gaat een gigantische hoeveelheid verloren, onder andere omdat Europese wetgeving en supermarkten bizar hoge eisen stellen aan het uiterlijk van voedsel. Zo komen courgettes die nét te klein zijn of dubbele kiwi’s de meeste winkels niet in.

Tel daarbij op dat we eten onnodig de hele wereld overslepen, er van alles aan dierenwelzijn schort en er door landbouw steeds meer biodiversiteit verloren gaat en je weet: dit kan anders en beter.

Tijd voor verandering

Het voedselsysteem van de toekomst is gezond, rechtvaardig, lokaal, regeneratief en vrij van verspilling. Maar hoe komen we daar? Mede door de volgende vijf transities, inclusief tips om zelf bij te dragen.

1) Verklein de afstand van grond tot mond

De overstap maken van lange naar korte voedselketens heeft ontzettend veel voordelen. Zo verklein je het aantal voedselkilometers en zorg je ervoor dat mensen meer seizoensgebonden gaan eten. Bovendien zorgt het wegvallen van kostbare tussenschakels ervoor dat boeren een eerlijke boterham kunnen verdienen zónder dat de consument meer hoeft te betalen. Ook komen mensen door lokaal boodschappen te doen weer in verbinding met wat er op hun bord ligt.

Een lokaal voedselsysteem ondersteunen? Dat kan zo:

• Doe je boodschappen bij de boer of ga naar een boerenmarkt bij jou in de buurt
• Sluit je aan bij een burgerinitiatief zoals Lekkernassuh in Den Haag, dat betaalbare biologische lokale groentetassen verkoopt. Je kan er zelfs met je tijd betalen. Zo word lokaal biologisch voedsel toegankelijk voor iedereen
• Bestel een boodschappenpakket met producten die rechtstreeks van de boer komen, bijvoorbeeld via Boerschappen, Rechtstreex of Boeren & Buren.

2) Van destructief naar regeneratief

Wist je dat regeneratieve boerderijen biodiversiteit vergroten, vruchtbare bodemgrond creëren en CO2 opvangen in plaats van uitstoten? Bovendien maken boerderijen die samenwerken met de natuur géén gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest, hetgeen onder andere vervuiling van het grondwater voorkomt. Genoeg reden dus om de stap van destructief naar regeneratief voor eens en voor altijd te maken.

Meebouwen aan een herstellend voedselsysteem?

• Vul je koelkast voortaan met voedsel van biologische, biodynamische of regeneratieve boerderijen
• Nog beter: word voor een oogstseizoen lid van een zogenaamde Community Supported Agriculture boerderij, zoals Bodemzicht of De Stadsgroenteboer. Deze boerderijen werken met een solidair betaalsysteem, zodat iedereen mee kan doen
• En help een keer een dagje mee bij een voedselbos. Ook leuk als bedrijfsuitje

3) Maak voedselproductie van ons allemaal

Op dit moment zijn de meeste mensen binnen het voedselsysteem niet meer dan een wandelende portemonnee. Hierdoor zijn we afhankelijk van grote producenten en supermarkten. Bovendien hebben we weinig zicht op hoe ons voedsel geproduceerd wordt, en wat de gevolgen daarvan zijn voor mens, dier en natuur. Door een actieve rol aan te nemen, kunnen we de band met ons eten herstellen en tegelijkertijd een transparant systeem creëren dat rechtvaardig is voor alle betrokkenen.

Klinkt goed? Zo help je mee:

• Word lid van een voedselcoöperatie of een initiatief zoals Herenboeren en run samen met anderen je eigen boerderij
• Doe je boodschappen bij een coöperatieve supermarkt zoals Gedeelde Weelde in Maastricht of De Nieuwe Graanschuur in Amersfoort. Ook Odin is een coöperatie en heeft tientallen vestigingen in heel Nederland
• Je eigen eten leren verbouwen? Start een moestuin, sluit je aan bij een permacultuur project of zoek een boerderij waar je kunt vrijwilligen in ruil voor een tas met boodschappen

4) Van voedselverspilling naar écht circulair

Een circulaire wereld waarin veilig en gezond eten niet langer verloren gaat, reststromen op een creatieve manier worden hergebruikt en kringlopen gesloten worden: dáár moeten we naartoe. En alhoewel we hiervoor overheden, boeren, telers, restaurants en supermarkten nodig hebben, kun jij als consument ook een heleboel doen:

• Maak een boodschappenlijstje, check je voorraad, staar je niet blind op de THT-datum, bewaar eten op de juiste manier, koester restjes en conserveer: zo voorkom je dat je thuis ooit nog eten weggooit. Op zoek naar meer tips? Die vind je in dit artikel van Milieu Centraal
• Steun ondernemers zoals De Verspillingsfabriek, De Tweede Jeugd, Glorious Bastards, De Lekkere Man en Trash’ure Taarten die van producten die normaal verspild worden iets heerlijks maken

5) Je bent wat je eet

Door verstedelijking en onze drukke levens zijn we ver verwijderd geraakt van ons voedsel. We kiezen hierdoor vaker voor snel en makkelijk, in plaats van vers en gezond. Veel welvaartsziektes als hart- en vaatziektes, een hoog cholesterol, diabetes type 2 en zelfs bepaalde kankersoorten zijn terug te leiden naar deze slechte levensstijl. Je bent namelijk letterlijk wat je eet. Worden we eenmaal ziek, dan grijpen we massaal naar de medicijnen. Terwijl veel ziektes en symptomen ook behandeld kunnen worden met pure voeding. Kortom: hoog tijd om de overstap te maken van bewerkt en ongezond voedsel naar vers en gezond, zowel op collectief als individueel niveau.

Dit kun jij vanuit je eigen keuken doen:

• Kies voor onbewerkt en vers voedsel. Zin in koekjes? Bak erop los. Zo weet je zeker dat je ongemerkt niet allerlei suikers, vetten en andere troep binnenkrijgt. Bovendien bespaar je geld door meer zelf te maken. Geld dat je weer kunt uitgeven aan…
• …biologische boodschappen! Groenten en fruit halen voedingsstoffen uit de bodem waarop het groeit. Door wisselteelt zijn biologische gronden rijker aan voedingsstoffen, vitaminen en mineralen. Bovendien worden er geen pesticiden gebruikt, hetgeen ook allerlei voordelen voor je gezondheid heeft
• Over het algemeen eten we met z’n allen veel te veel dierlijke producten. Door vaker plantaardig te koken, help je niet alleen de planeet en de dieren, maar ook jezelf een stap vooruit

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blikverruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons nieuwste e-magazine. Inspiratie gegarandeerd.