Het fundament van een gezonde samenleving? Een gezonde planeet, stelt diëtiste Lobke Faasen

Waarom hebben zo veel mensen één of meerdere welvaartsziekten? Omdat we niet eten wat ons lijf nodig heeft, en wel eten wat ons ziek maakt, is het antwoord van diëtiste Lobke Faasen van de Schijf for Life. Haar voedingsadvies sluit aan bij klimaat-, milieu-, en gezondheidsdoelen. Want: “Gezondheid en duurzaamheid kunnen we niet los zien van elkaar. Duurzaamheid gáát over gezondheid. Een leefbare planeet is het fundament.”

Vier jaar lang liep Lobke Faasen op de opleiding Voeding en Diëtetiek met allerlei vragen rond waar ze maar geen antwoord op kreeg. Veel van die vragen gingen over het belang van dierlijke eiwitten in ons dieet. Pas na haar studie ging Lobke zich verdiepen in plantaardig eten. Ze ontdekt dat dierlijke eiwitten helemaal niet zo gezond zijn als wordt beweerd, en dat ze zelfs problemen kunnen veroorzaken in ons lichaam. Desondanks blijven we ervan uitgaan dat we dierlijke eiwitten nodig hebben. En dan lopen we dus vast: dan eten we niet alleen onszelf ziek, maar ook de planeet.

Dat moet en kan anders, vindt Lobke. Daarom helpt ze als diëtist mensen met het ontwikkelen van een gezond, plantaardig voedselpatroon. Om dat meer kracht bij te zetten publiceerde ze afgelopen jaar de Schijf for Life: voedingsadviezen waar mensen, dieren én de Aarde gezond van worden. Niet geheel toevallig, want de gezondheid van de samenleving is zo verweven met die van de planeet, dat deze twee niet los van elkaar gezien kunnen worden, aldus Lobke. We vroegen haar hoe dat precies zit.

Hoe is je interesse in plantaardig eten ontstaan?

“Aan het einde van mijn studie, in 2016, las ik op advies van de diëtiste waar ik stage liep het boek ‘How Not To Die’ van Michael Greger, (in het Nederlands uitgegeven als Hoe overleef je?). Dat heeft echt mijn ogen geopend. In ‘How Not To Die’ beschrijft de Amerikaanse arts de vijftien hoofddoodsoorzaken in de Verenigde Staten en hoe je kunt voorkomen daaraan te overlijden. Wat blijkt: dierlijke eiwitten en hele bewerkte producten dragen bij aan hoge risico’s op de meeste oorzaken van vroegtijdig overlijden, denk aan hart- en vaatziekten, diabetes, alzheimer en kanker. Aangezien we steeds meer dierlijke eiwitten in ons voedselpatroon hebben, is het niet zo gek dat we steeds meer welvaartsziektes hebben. Gelukkig kunnen we door eenvoudige veranderingen in levensstijl en dieet het risico om deze aandoeningen te ontwikkelen – of hieraan te overlijden – drastisch verminderen.

“Gelukkig kunnen we door eenvoudige veranderingen in levensstijl en dieet het risico om welvaartsziektes te ontwikkelen, of eraan te overlijden drastisch verminderen”

Door dat boek begon ik me meer te verdiepen in plantaardig eten en ontdekte ik heel veel dingen die ik in mijn opleiding niet heb geleerd. Waar het eigenlijk allemaal op neerkomt is: van plantaardig eten worden wijzelf en de Aarde veel gezonder.”

Wat zijn de gezondheidsvoordelen van een plantaardig dieet?

“Als je meer plantaardig eet, eet je automatisch minder vlees. Misschien is dat een open deur, maar het is wel een heel groot gezondheidsvoordeel. Als je plantaardig eet gebeurt er dit:

• Je krijgt meer vezels binnen. Vezels zijn ontzettend belangrijk voor je darmen en ik schat dat zo’n negentig procent van de Nederlanders er te weinig van binnenkrijgt. Vezels komen niet in dierlijke producten voor, wel in planten.
• Je krijgt minder ongezonde vetten binnen. Vetten kun je grofweg onderverdelen in drie soorten: onverzadigd vet (gezond), verzadigd vet (ongezond) en transvetten (nog ongezonder). Die laatste twee verhogen het risico op hart- en vaatziekten. Bij transvetten denken veel mensen aan margarine, maar door verbeterde technieken zijn ze daar grotendeels uitgehaald. Hetzelfde geldt voor heel veel andere producten. Zuivel en vlees afkomstig van herkauwers (koeien en schapen) leveren verreweg de grootste bijdrage aan transvetten. Denk aan volle melk, roomboter of rundvlees. Als je plantaardig eet krijg je sowieso geen transvetten en veel minder verzadigde vetten binnen.
• Je consumeert minder vervuilende stoffen. Pcb’s, zware metalen, plastic … Het milieu waarin we leven is steeds meer vervuild met gevaarlijke stoffen. Doordat dieren die stoffen opslaan in hun vet, krijgen wij dat binnen als we ze opeten. Wij slaan dat dan weer op in ons vetweefsel. Hoe meer vet een dier bevat, hoe meer giftige stoffen er in het vet zijn opgeslagen. Helemaal niet gezond dus! Wist je dat uit sommige wateren in Nederland geen vis meer mag worden gevangen omdat de concentratie aan giftige stoffen erin te hoog is?
• Je krijgt meer voedingsstoffen binnen. Als je meer planten eet krijg je bijvoorbeeld meer antioxidanten en fytonutriënten binnen. Die zijn heel goed voor je gezondheid omdat ze vrije radicalen tegengaan. Dat zijn agressieve stoffen die cellen en weefsels kunnen beschadigen. Antioxidanten komen meer voor in planten, fytonutriënten komen uitsluitend voor in planten.”

En hoe zit het met de Aarde?

“Ook voor de Aarde is het echt belangrijk dat we minder dierlijke producten gaan eten. We moeten klimaatverandering, duurzaamheid en milieuverontreiniging koppelen aan onze gezondheid. Als we niks veranderen aan hoe we eten en hoe we omgaan met de Aarde, hebben we over honderd jaar geen leefbare planeet meer. Uiteindelijk komen alle voedingsstoffen of uit de bodem of worden ze onder invloed van de zon of door micro-organismen aangemaakt. Alles wat in een koe zit, zit erin omdat de koe het zelf heeft gegeten. We kunnen deze schakel prima overslaan.”

Is kringlooplandbouw een manier om Aardvriendelijk vlees te eten?

“Kringlooplandbouw klinkt heel idyllisch, dat je op een stukje gras waarop niks anders groeit een koe laat grazen en deze aan het eind van haar leven opeet. Maar dan suggereer je wel dat we voedsel tekortkomen en dat we elk stukje Aarde moeten benutten. Dat is niet zo. We gooien een heleboel weg én stoppen een heleboel in dieren voordat we ze opeten. Laat dat stuk gras dus gewoon groeien zonder koe, dan wordt het iets dat we ‘natuur’ noemen. Dát hebben we nodig. En bomen. Die nemen veel meer CO2 uit de lucht dan dat stukje gras.” 

Dit jaar ontwikkelde je de Schijf for Life, vooral vanuit onvrede over het advies van het Voedingscentrum in de alom bekende Schijf van Vijf. Wat zijn de basisprincipes van de Schijf for Life?

“De Schijf for Life voorziet Nederland van een voedingsadvies dat aansluit op klimaat-, milieu-, en gezondheidsdoelen. Die koppeling met duurzaamheid is heel belangrijk. Duurzaamheid gáát over gezondheid. Een leefbare planeet is het fundament. Dat kan je niet los zien van elkaar. Jaren geleden wisten we dat ook al, waarom wordt dat niet meegenomen in de voedingsadviezen die het Voedingscentrum geeft? Als het over een vega of vegan dieet gaat, heeft het Voedingscentrum het vooral over een patroon van tekorten. Maar een plantaardig dieet is juist een patroon van verrijking.

Met ons plantaardige advies willen we mensen informatie geven over adequate voeding, de gezondheidsvoordelen van voeding optimaal benutten, klimaatverandering beperken en het herstel van biodiversiteit bevorderen.”

Waarin verschilt de Schijf for Life met de Schijf van Vijf?

“Het belangrijkste verschil is dat in de Schijf for Life geen dierlijke eiwitten voorkomen. En in de Schijf for Life vind je optimale voedseladviezen. Wist je dat de Schijf van Vijf rekening houdt met wat voor Nederlanders haalbaar is? Deze adviseert bijvoorbeeld twee stuks fruit, terwijl de optimale hoeveelheid veel hoger is. Maar ze zijn bang dat, als ze dat adviseren, mensen het dan helemaal niet gaan doen, omdat het onhaalbaar voelt vergeleken met waar ze nu zitten qua consumptie. Wij vinden dat betuttelend, en volgens mij houden Nederlanders daar niet van. Laat mensen zelf bepalen wat haalbaar is. In onze schijf vind je daarom optimale adviezen. We hebben niet het doel of de illusie dat morgen iedereen plantaardig eet. Maar mensen moeten wel weten waar ze op den duur naartoe werken. Hoe minder dierlijke eiwitten, hoe beter.”

Wat is de sleutel van een gezond plantaardig dieet?

• “Eet genoeg. Een plantaardig voedingspatroon heeft een lagere caloriedichtheid dan een patroon met dierlijke producten. Als je je afvraagt of je wel genoeg eet, mag je vaak nog wel wat meer eten.
• Groente en fruit is je basis. Veel mensen die plantaardig eten maken van bonen en granen de basis. Ze gaan heel veel havermout, rijst met bonen en wraps eten. Heel lekker en ook gezond, maar in een plantaardig dieet is groente en fruit het fundament. Bonen en granen zijn een aanvulling daarop.
• En laat je inspireren door de Schijf for Life!” 

Bij een plantaardig dieet worden vaak supplementen aangeraden. Adviseer jij dat ook?

“Ik denk dat iedereen supplementen zou moeten nemen. Dat ligt niet aan een plantaardig dieet maar aan de wereld waarin we leven. Vitamine B12 bijvoorbeeld, komt niet meer voor in de natuur. Dat krijg je alleen binnen via dieren die kobaltverrijkt voedsel krijgen. Als je voldoende vitamine B12 uit je voeding haalt, eet je heel veel dierlijke producten. Dat is dan voor heel veel andere dingen weer niet verstandig.

Nogmaals: een plantaardig dieet is niet een patroon van tekorten maar juist van verrijking. Op de website van Schijf for Life kun je de onderbouwingen lezen en je laten inspireren om (meer) plantaardig te gaan eten. Aan iedereen die dat doet wil ik zeggen: wees niet onzeker, je bent hartstikke goed bezig!” 

Wil je meer weten over plantaardig eten? Op Instagram en YouTube inspireert Lobke je bijna dagelijks om gezond te eten. En vergeet niet om je in te schrijven voor onze nieuwsbrief. Je ontvangt dan iedere week een flinke dosis positiviteit en blikverruimende kennis in je mailbox. Ons nieuwste e-magazine krijg je er helemaal gratis bij.