Een jaar op kledingdieet. Waarom ik dat deed én hoe ik het volhield

Onze onverzadigbare honger om onze kasten continu te vullen met nieuwe outfits is rampzalig voor de Aarde, onze bankrekening én ons mentaal welzijn. Ik besloot daarom om op kledingdieet te gaan. Een jaar lang kocht ik niks. Geen broeken, geen schoenen, geen sokken. Wat startte als een experiment veranderde mijn shop-gewoonten voorgoed. 

De kledingindustrie is ongelooflijk vervuilend. Zo zou je er zo’n acht jaar over doen om het water te drinken dat nodig is voor de productie van één spijkerbroek. Het verven van textiel is een van de grootste vervuilers van zoet water. En de chemicaliën die op grote schaal in de katoenindustrie worden gebruikt, brengen de bodem, biodiversiteit en gezondheid van boeren in gevaar.

Ook de arbeidsomstandigheden en lonen van de mensen die onze kleding maken zijn grotendeels erbarmelijk. Zo verdient een kledingarbeider in Ethiopië per maand 26 euro, terwijl een leefbaar loon daar 158 euro is. En bij SHEIN, het grootste kledingbedrijf ter wereld, worden werknemers gedwongen achttien uur per dag te werken voor vier cent per kledingstuk.

Met dezelfde snelheid waarmee we onze kasten vullen met nieuwe kleding, ontdoen we ons er ook weer van. Zelfs het aanbieden in kledingcontainers voor hergebruik is dweilen met de kraan open, blijkt bijvoorbeeld uit deze ‘begraafplaats’ voor tweedehands kleding in Chili:

Al met al is je garderobe dus een uitstekende plek om een steentje bij te dragen aan een betere wereld. Tijd dus om een shop-stop in te stellen, besloot ik. En dan gelijk goed: 365 dagen. Dat zet tenminste zoden aan de dijk.

Kopen we in Nederland echt zoveel kleding?

Toen ik – inmiddels alweer vijf jaar geleden –  aankondigde op een rigoureus kledingdieet te gaan, werden er in mijn omgeving best wat wenkbrauwen opgetrokken en nerveuze lachjes uitgestoten. Een enkeling verklaarde me ronduit voor gek, want “een jaar is veel te lang, dat houd je nooit vol”. Ik kan niet ontkennen dat dit soort reacties me het laatste extra zetje gaven. Want hoe verslaafd zijn we aan shoppen, als we niet eens een paar maanden geen nieuwe kleren kunnen kopen?

Best verslaafd, zo blijkt uit onderzoek. We kopen zo’n 400 procent meer kleding dan twintig jaar geleden. Door de opkomst van fast fashion hangt er nog voordat je met je ogen hebt geknipperd een nieuwe collectie in de (virtuele) winkel. Opgejaagd door een continue stroom aan aanbiedingen en advertenties die ons willen doen geloven dat we er echt niet bij horen als we deze winter geen mosgroene pufferjas aan de kapstok hebben hangen, blijven we onophoudelijk nieuwe items aan onze garderobe toevoegen. Tegen beter weten in. Want we worden er niet gelukkiger van.

De verleiding weerstaan

Of het nu om kleding, chocola, sigaretten of het nieuws gaat, een belangrijke stap om ergens mee te stoppen is te zorgen dat je zo min mogelijk wordt blootgesteld aan verleiding. Zo knikkerde voormalig MaatschapWij-er Joost al zijn nieuws-apps van zijn telefoon toen hij besloot om een maand lang geen nieuws meer te volgen. Voor mijn kledingdieet volgde ik dezelfde strategie. Ik meldde me af van nieuwsbrieven van modeketens, stopte met het volgen van influencers die fast fashion promoten en besloot minimaal drie maanden geen voet meer in een kledingwinkel te zetten.

Mijn kledingdieet startte op 1 januari 2018. De eerste weken voelden wat onwennig. Een telefoontje van een vriendin “of ik even mee de stad in ging, want ze moest nog een nieuw topje halen voor een feestje” werd ineens een ongemakkelijk moment. Vlak daarna plofte er een uitnodiging voor een bruiloft op de mat: of alle gasten kleding met een blauw detail wilden dragen. Het angstzweet brak me bijna uit. Had ik eigenlijk wel iets blauws in de kast hangen? Ik realiseerde me hoe makkelijk we over onze kleding zijn gaan denken. Een feestje? Hopla, we schaffen iets nieuws aan. Wat er allemaal nodig is aan grondstoffen, transport en arbeid voordat we ons in die nieuwe outfit hijsen gaat volledig aan ons voorbij. En dat je die jurk na dat ene feestje nooit meer draagt doet er niet toe. De volgende jurk is immers slechts een muisklik bij je vandaan.

De positieve effecten van een jaar niet shoppen

Na een maand of vier begon ik de positieve effecten te merken. Ik ging met andere ogen naar mijn kleding kijken. Dat jasje dat al jaren ongebruikt in de kast hing? Daar was helemaal niks mis mee. En waarom droeg ik die broek eigenlijk nooit meer? Ik werd creatiever in het combineren van kledingstukken en (her)ontdekte naald en draad om kapotte items te herstellen.

Maar dat niet alleen. Ik begon mijn kleding meer te koesteren. Het aantrekken van mijn favoriete broek bracht me meer vreugde dan het kopen van iets nieuws. Ik merkte dat ik het heerlijk vond het aantal outfits te beperken. Lekker makkelijk en snel, dan hoef je ‘s ochtends niet zo veel na te denken.

De behoefte om voor elke gelegenheid iets nieuws te scoren, veranderde in een gevoel van opluchting dat ik de stad niet in of het internet niet op hoefde. En nee, het interesseert niemand dat je drie jaar geleden óók al eens dat ene zwarte rokje aan had tijdens een borrel. Hoe zelfingenomen en oppervlakkig zijn we eigenlijk als we denken dat anderen dát soort dingen onthouden? Sociale druk en gevoelens van schaamte verdwenen halverwege mijn stopjaar als sneeuw voor de zon. Als bonus hield ik meer tijd én geld over.

Een succesvol kledingdieet, zo hou je het vol

Iedereen die ooit een poging heeft gewaagd om met een hardnekkige gewoonte te stoppen, weet hoe makkelijk het kan zijn om toch weer de mist in te gaan. Dat geldt ook voor een kledingdieet. Gelukkig zijn er genoeg manieren om gemotiveerd te blijven:

• Bij de Koop Niks Nieuws Challenge vind je duizenden gelijkgestemden.
• Stel een capsule garderobe samen. Dat is een kleine collectie kleding, die past bij het seizoen en makkelijk te combineren is. Zodra het seizoen wisselt, kun je je capsule garderobe vernieuwen door te shoppen in je eigen kledingkast.
• Toch behoefte aan iets nieuws? Ga eens langs bij de kledingbibliotheek.
• Het afstrepen van de dagen die je niet gewinkeld hebt of het geld opzij zetten dat je bespaart, helpt om je voortgang visueel te maken en gemotiveerd te blijven.
• Het in-uit principe kan wonderen verrichten. Voel je de drang om een nieuwe trui te kopen? Verzamel dan alle truien die je al hebt en stel jezelf de vraag: Welke trui moet plaatsmaken voor mijn nieuwe aankoop? Deze oefening helpt bij het besef dat je meer dan genoeg items in je kledingkast hebt…

Meteen naar de winkel na een jaar zonder shoppen?

Ik dacht dat ik aan het einde van mijn kledingdieet wel toe zou zijn aan een dosis winkelgeluk. Een beetje alsof je meteen een (vegetarische) burger met frietjes en een flinke dot mayo naar binnen propt nadat je tien kilo bent afgevallen. Maar niks bleek minder waar. Sterker nog, zonder ook maar enige moeite strekte mijn stopjaar zich uit tot een jaar en acht maanden. Inmiddels ben ik vijf jaar verder. Sinds het einde van mijn kledingdieet heb ik een spijkerbroek, twee paar sneakers, een paar hardloopschoenen, een sportlegging, drie t-shirts, een badpak, twee paar slippers, drie setjes ondergoed en vijf paar sokken gekocht. Negentien items in vijf jaar tijd. Ik voel simpelweg de behoefte niet meer om iets te ‘kopen om het kopen’. Nieuwe kleding komt er alleen in als ik het écht nodig heb. En dan alleen van merken waarbij het welzijn van mens en natuur voorop staat.

Toch ziet mijn garderobe er niet meer uit zoals vijf jaar geleden. Door te ruilen én door tweedehands kleding van vrienden en familie te accepteren, vond ‘nieuwe’ kleding zijn weg naar mijn kast. Zo kreeg ik een paar prachtige, nagenoeg nieuwe laarzen cadeau die al jaren ongebruikt bij mijn moeder in de kast stonden. Op dezelfde manier kwamen via vriendinnen een paar sleehakken, een heerlijk wintervest en een prachtig suède jasje mijn kant op.

Net zoals ik mijn eigen kleren koester, koester ik al deze kleding. Misschien zelfs nog wel meer. Wanneer ik me tijdens een stormachtige dag op de bank nestel met dat warme vest, denk ik aan de vriendin van wie het ooit was. En dan bel ik haar op. Niet om te vragen of ze mee gaat winkelen, maar om te vragen hoe het met haar gaat. Want hoe mooi die nieuwe lavarode sjaal ook is, niets staat beter dan een glimlach na een goed gesprek.

Wil je zelf aan de slag met consuminderen? Doe mee met de Week zonder Afval of de Koop Niks Nieuws Challenge van MaatschapWij en Zero Waste Nederland.

Oorspronkelijk gepubliceerd op 18 januari 2021. Laatste update: 24 mei 2023.