Hoe duurzaam is online shoppen?

Handig hoor, dat online shoppen. Maar heb je wel eens stilgestaan bij de impact ervan? Van al die extra verpakkingen, bubbeltjesplastic en rondrijdende bestelbusjes? We zochten uit hoe duurzaam online shoppen is ten opzichte van naar een fysieke winkel gaan.

Ook in 2022 shopten we wederom meer online dan ooit tevoren. Samen besteedden we ruim 16 miljard euro aan onze 168 miljoen online aankopen. Met de opkomst van online shoppen werd deze vorm van winkelen vooral aangeprezen als milieuvriendelijk. Immers, er waren geen fysieke winkels nodig die gas, water, licht en ruimte kosten. Ook hoeft er in de buurt van de winkel geen parkeergelegenheid te zijn en gaan mensen niet meer met de auto naar een winkel. Wat daarom ook verwacht werd, was dat met de opkomst van online winkelen het aantal gereden kilometers zou afnemen.

Maar is online shoppen wel zo duurzaam?

Of online shoppen duurzamer is dan naar een fysieke winkel gaat hangt af van heel veel factoren. Zo is de CO2-uitstoot van pakketbezorging afhankelijk van het aantal kilometers, het vervoersmiddel, de vulgraad van busjes, de grootte van het pakket en de snelheid waarmee het pakje moet worden afgeleverd. Hoe sneller een pakket bezorgd moet worden of hoe specifieker het bezorgingstijdvak is, hoe minder efficiënt de bezorging. Fijn dat je bij Albert Heijn zulke specifiek tijdvakken kunt kiezen, maar daardoor rijdt het busje wel vaker door jouw straat.

The last mile

Verder geldt dat als je de vergelijking wilt maken tussen ‘offline’ en online kopen, je moet weten hoe iemand zowel offline als online koopt. Is dat lopend of met de fiets, dan is het per bestelbusje laten bezorgen een minder duurzame keuze. Maar als je voorheen iedere dag naar de winkel reed voor je boodschappen en die nu eens per week laat bezorgen, dan ben je beter bezig. Lang verhaal kort: het gaat over hoe het pakketje van de webwinkel naar de consument gaat. Dit noemen we de last mile, en op basis daarvan zijn er vier scenario’s:

• Conventioneel winkelen: traditioneel winkelen in een fysieke winkel
• Bezorging aan huis: online aankopen en het pakket thuis laten bezorgen
• Pick-up-point bezorging: online aankopen en het pakket ophalen bij een pick-up-point
• Drop-off-point bezorging: online aankopen, waarna het pakket met de auto vervoerd wordt tot de rand van de wijk. Vanaf hier brengt een fietser het naar de consument

Een offline winkelbezoek (conventioneel) per fiets of lopend heeft de minste milieu-impact. Met de auto gaan winkelen en je pakketje met de auto ophalen bij een pick-up point scoort het slechtst. Hoe goed of slecht het is om een pakketje aan huis te laten bezorgen valt daar dus tussenin, maar is wel weer afhankelijk van een heleboel factoren. Op een paar van die factoren heb jij invloed.

Wat niet duurzaam is aan online shoppen

Steeds meer consumenten maken zich zorgen over de milieu-impact van online shoppen. Dat is terecht, want online shoppen is lang niet zo duurzaam als voorspeld en gehoopt (shoppen is überhaupt niet zo duurzaam trouwens, als je íets voor de Aarde wilt doen, dan doe je haar met consuminderen een groot plezier). Deze negatieve milieuaspecten kleven er aan winkelen vanaf je scherm:

• Veel vrachtwagens en busjes op de weg die zorgen voor milieuvervuiling, slijtage van wegen en daarbij vertragingen en gevaar op de weg.
• Extra verpakkingen: alles wat je laat bezorgen komt met een extra verpakking – en een dubbele laag bubbeltjesplastic als het even tegenzit. Die verpakking is vaak ook veel te groot, waardoor er eigenlijk vooral lucht vervoerd wordt. Heel inefficiënt dus.
• Een webshop werkt vaak met verschillende vervoerders. Daardoor rijden er vaak twee halve busjes in plaats van één volle heen en weer.
• Niet thuis zijn: pakketbezorgers hebben de magische gave altijd te komen als je net even niet thuis bent. Tot een paar jaar terug kwam de bezorger dan een dag erna weer. Niet zo duurzaam, die extra kilometers. Dat is nu gelukkig verleden tijd: vaak wordt het pakket bij de buren geleverd, dat kost niks extra’s.
• Retourstromen: we sturen enorme hoeveelheden weer terug. En dat is een probleem, want dan legt je pakket dezelfde kilometers nog een keer af. Extra CO2-uitstoot voor niks dus. Bovendien kunnen niet alle geretourneerde artikelen opnieuw worden verkocht en moeten ze dus worden vernietigd. In 2020 dook VRPO Tegenlicht in het fenomeen retouren en ontdekten ze dat wij Nederlanders koplopers zijn in retouren: maar liefst dertien procent van onze aankopen sturen we weer terug. Dit zorgt voor een gigantische stroom pakketten met een behoorlijke impact. Hier kijk je deze docu.
• Slechte arbeidsvoorwaarden: Human dook in de arbeidsvoorwaarden van pakketbezorgers en deed schokkende ontdekkingen. Zo verdienen pakketbezorgers nog geen tientje per uur, hebben ze geen tijd voor een plaspauze en dragen ze als zelfstandigen veel eigen risico. Op Human bekijk je alle afleveringen van Bezorgd.

Zo maak je online shoppen duurzamer

Heb je iets écht nodig en wil je een positieve draai geven aan je online bestelling? Zorg er dan voor dat je je aankoop niet hoeft te retourneren. Dit helpt:

• Bedenk wat je nodig en bestel alleen dat. We worden vaak verleid tot andere aankopen (die we weer retour sturen)
• Koop een meetlint en meet jezelf op. De maatvoering van merken verschilt vaak, maar je kunt die bijna altijd wel ergens terugvinden. De kans dat je de juiste maat koopt is dan een stúk groter

Als je toch moet retourneren:

• Doe het dan zo snel mogelijk. Dan kan het nog verkocht worden aan iemand anders. Zorg er ook voor dat het in een verkoopbare status is, stuur het dus terug zoals jij het zou willen ontvangen
• Stuur het terug in een passende verpakking. Als je een grote volle doos ontving en maar een klein artikel terugstuurt, stop dat dan in een kleinere verpakking
• Breng het terug naar de fysieke winkel. Lopend of op de fiets, natuurlijk!

En verder:

• Kies niet voor de snelste bezorging, want die is vaak niet het meest efficiënt
• Haal je pakketje lopend of op de fiets op bij een pick-up point. Daarvan zijn er steeds meer
• Kies liever voor een Nederlandse webwinkel dan eentje aan de andere kant van de wereld
• Plant een boom en compenseer de CO2-uitstoot van je hele bestelling (dus niet alleen het vervoer)

Of we nu naar een fysieke winkel gaan of onze spullen online kopen, ons koopgedrag heeft een enorme impact op de gezondheid van de Aarde. Als je écht wilt scoren op duurzaamheid, koop dan eens een tijdje niks (een jaar bijvoorbeeld, zoals de deelnemers van onze Koop niks nieuws challenge), koop veel minder of alleen maar tweedehands. Daar wordt niet alleen de Aarde, maar ook jij gelukkiger van!

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blikverruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons nieuwste e-magazine. Inspiratie gegarandeerd.

Oorspronkelijk gepubliceerd op 9 april 2020. Laatste update: 12 december 2022.