We zijn meer dan ons brein: praktisch werk is ook succesvol

Naar de universiteit gaan en een hoge functie zien we als het hoogst haalbare, maar niet iedereen wordt gelukkig van in de boeken duiken en achter een laptop zitten. “Succesvol is wat bij je past en goed voelt”, bepleit psychiater Elly Smits. 

Een studente met depressieve stemmingsklachten vroeg om hulp in mijn Specialistische GGZ praktijk. Ze zag op tegen het behalen van haar bachelor Biologie (ook al kon ze het makkelijk aan) en zag het niet zitten om daarna een master te volgen. Een leven achter de computer stond haar steeds meer tegen. Op mijn advies onderzocht ze vervolgstudie- en werkmogelijkheden die meer paste bij haar interesses en behoeften. Ze wilde graag met de natuur bezig zijn en vooral in de buitenlucht vertoeven. En dus besloot ze het roer om te gooien: na het behalen van haar bachelor Biologie meldde ze zich aan voor de opleiding tot boswachter. 

Ze is één van de vele jongeren in mijn praktijk die cognitief doet wat ze aankan, maar erachter komt dat wat ze – in haar dagelijkse realiteit – aan het doen is, niet bij haar past. 

Naast chronische cognitieve over- of ondervraging, is het niet bezig zijn met wat je belangrijk vindt een bron van mentale klachten, zoals angst- en stemmingsklachten. Ik zie veel jongeren die niet weten wat ze belangrijk vinden in hun leven of weten hoe ze daar invulling aan zouden moeten geven. Doe je te lang werk of een opleiding die niet bij je past, dan leidt dat tot chronische stressklachten en een ontevreden eenzaam gevoel. Je verliest de verbinding met jezelf, de ander en de samenleving. En dat zien we terug in de cijfers: inmiddels voelt veertien procent van de jongeren tussen 15-25 jaar zich eenzaam en één op de drie jongeren loopt rond met mentale klachten. 

Het roer omgooien

Een patiënt die naar tevredenheid (van zijn werkgever) ruim twintig jaar op een juridische dienst werkte, had terugkerende stemmings- en angstklachten. Na meer onderzoek bleek hij weinig bevrediging in zijn werk te ervaren. Hij wilde graag met basisschoolkinderen werken en mocht meelopen op een basisschool bij hem in de buurt. Dat beviel goed en dus besloot hij zich aan te melden als zij-instromer bij de PABO. In 2022 was hij één van de 800 volwassenen die deze keuze maakte. 

Onderzoek van het CBS laat zien dat er tevens veel zij-instromers zijn naar het MBO. En dat is logisch, want veel mensen hebben behoefte om iets praktisch te doen, om niet alleen achter een bureau of computer te zitten. Zowel de vorm als de inhoud van je opleiding en toekomstig werk moeten bij je aansluiten. Je bent immers meer dan je brein. 

“Geluk is op een bij jou passende wijze bezig zijn met wat jij in je leven belangrijk vindt”

Een zinvol leven

“Had ik maar de moed gehad om een leven te leiden dat meer bij mij paste, niet het leven dat anderen van mij verwachtte”, verzuchtten mensen op hun sterfbed, ontdekte Bronnie Ware in haar werk in de palliatieve zorg. “Wanneer mensen zich realiseren dat hun leven bijna voorbij is en terugkijken, zien ze hoeveel dromen niet vervuld zijn.” Eén op de vier mensen is niet tevreden over hun leven op hun sterfbed.

Jouw leven heeft betekenis als je bezig bent met wat jij belangrijk vindt, met dat waarvoor jij elke ochtend je bed uit wil komen. Ook als het soms een beroep op je doorzettingsvermogen doet, ook als het soms zwaar of moeilijk is. Je voelt je tevreden als je daarmee bezig bent. En als je daarbij rekening houdt met wat je goed kan en graag doet, dan ervaar je plezier. En dat is de beste remedie tegen burn-outs en bore-outs. Mijn praktijkervaring laat zien dat doen wat bij je past enorm helpt om mentale klachten te verminderen. Succesvol is doen wat goed voelt.

Tekst door: Elly Smits

Het is Elly Smits haar missie om de kwaliteit van leven voor zoveel mogelijk mensen te verbeteren. Inmiddels heeft ze meer dan dertig jaar praktijkervaring als psychiater en psychotherapeute. Haar focus ligt op het behouden en zo nodig herstellen van je balans, waarbij je rekening houdt met datgene wat je belangrijk vindt, je competenties, persoonlijkheid, factoren waarmee je te maken hebt of krijgt en de omgevingsfactoren waarin je leeft.

Wil je meer verhalen lezen over hoe we mentaal gezond blijven in turbulente tijden? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang iedere week een flinke dosis positiviteit en blikverruimende kennis in je mailbox. En je krijgt ons nieuwste e-magazine cadeau!