Geen school, geen klaslokaal, geen leerkracht. Bij 'natuurlijk leren' is het leven zelf de leerschool
De kinderen van Petra Smolders en Robbert Vesseur gaan niet naar school. Niet alleen vanwege het nomadische bestaan dat het gezin sinds 2013 leidt, maar vooral vanuit de overtuiging dat het leven zelf genoeg biedt om van te leren. En dat daar geen school, geen klaslokaal, geen methodes en geen leerkrachten voor nodig zijn. In dit gastblog vertelt Petra over hun visie op Natuurlijk Leren en hoe dat in de praktijk gaat voor dochter Doris en zoon Iza.
Wanneer een kind vijf jaar wordt, gaat (thuis)onderwijs officieel van start, maar voor ons was het allang begonnen. Er is voor ons geen verschil tussen een kind dat één, vier of vijftien is. Elk kind leert vanaf het moment dat het geboren wordt. De ‘knip’ dat een kind vanaf vier jaar naar school gaat en vanaf vijf jaar verplicht is om naar school te gaan voelt voor ons onnatuurlijk. En het suggereert dat je als ouder niet genoeg kennis en vaardigheden in huis hebt om je kind mee te geven wat het nodig heeft. Dat is in de meeste gevallen onzin. Je kind kan net zoveel leren, ik durf zelfs te beweren meer leren, als het minder gestuurd wordt door een school, een leerkracht, methodes en de norm.
Vrij leren
Wij kiezen dan ook niet voor ‘het geven van onderwijs’ maar kiezen voor de meest vrije vorm van thuisonderwijs die er is, Natuurlijk Leren. Voor ons staat Natuurlijk Leren gelijk aan leven. Door te leven, te bewegen, nieuwsgierig te zijn naar de wereld om je heen, wil je die wereld begrijpen, kunnen vatten. In woorden, in cijfers, in kennis en vaardigheden. Vanuit die drang leer je. Wij stromen als gezin mee met wat er komt en wat er om ons heen is en dat is de ‘leerschool’ voor onze kinderen (en voor ons).
Dat is heel vrij wat betreft ontwikkeling. Er is geen dwang of moeten, er zijn geen momenten waarop onze kinderen iets moeten kunnen of moeten weten. Onze ervaring leert dat door heel sterk te focussen op het welzijn van onze kinderen, zij het beste dingen tot zich nemen. Dit geldt zowel voor kennis als vaardigheden. Doordat zij goed in hun vel zitten, onthouden zij bijvoorbeeld dingen heel goed. Dit komt omdat er weinig ‘ruis’ op de lijn zit. Er is letterlijk veel ruimte in hun hoofd om dingen die zij leuk of interessant vinden, te onthouden. Ze zijn niet bezig met randzaken als ‘wat vindt de leerkracht of mijn klasgenoten hiervan’, ‘kan ik dit wel’ of ‘heb ik het wel goed gemaakt’.
Dag voor dag
Voor onze kinderen zien de dagen er steeds anders uit, ook qua wat zij leren. Afhankelijk van de seizoenen (in de zomer meer buiten, in de winter meer binnen), van het weer, van de plek waar we zijn en, ook niet onbelangrijk, van hoe we ‘s ochtends wakker worden. Doris en Iza hebben niet elke dag dezelfde behoeften, wij ook niet trouwens. Soms is hun concentratie hoog en leert Doris nieuwe letters en cijfers. Soms is haar focus minder en is het vooral herhaling van dingen die ze al weet. De ene keer spelen ze de hele dag buiten met andere kinderen, de andere keer vinden ze insecten of halen ze broodjes bij de bakker. Soms verven, kleuren of knippen ze en soms spelen ze een spelletje op de tablet, kijken ze een film of bladeren ze in een boek. Dan weer spelen of stoeien ze samen, gaan ze samen in een badje of voetballen ze met Robbert. Of we gaan naar het strand, naar de speeltuin of wandelen naar de ezeltjes van de buren. Natuurlijk Leren is, precies zoals de term beschrijft, volledig in lijn met de natuurlijke stroom van het leven.
Leren in de natuur. Foto: Petra Smolders
Natuurlijk leren versus thuisonderwijs
Het grote verschil tussen Natuurlijk Leren en thuisonderwijs is dat je bij Natuurlijk Leren echt uitgaat van het leven als leerschool. Wij vertrouwen er volledig op dat alles wat onze kinderen te leren hebben, voorbij zal komen. Er zijn dus geen schema’s, geen methodes, geen toetsen of meetmomenten. Wij bedenken nooit wat zij zouden moeten kunnen, alles ontstaat in het moment. Dit betekent voor ons heel veel afstemmen op de behoefte van Doris en Iza. Hoe voelen ze zich, waar hebben ze zin in? Is het goed voor hen om samen te zijn of juist even apart? Soms moeten ze zich vervelen om tot spel te komen, soms gaan we samen met hen zitten om een activiteit te doen.
Buiten zijn is, natuurlijk ook door ons leven in de camper, een heel essentieel onderdeel van het leven en leren. Het geeft letterlijk ruimte en er is zoveel te ontdekken. Een van de grootste voordelen van Natuurlijk Leren is dat je alle tijd hebt om met je kinderen door te brengen. Voor ons voelt dat heel waardevol. De verbinding die je met elkaar hebt en ook het zien van wat er geleerd wordt, is heel mooi. Daardoor kun je goed afstemmen op waar je kind staat in zijn of haar ontwikkeling en zien wat de volgende stap is. Daar kun je dan zaken in aanbieden die daarop aansluiten. Je kunt vragen en prikkelen, je kunt uitdagen en uitnodigen en je kunt het laten gaan wanneer jij daar als ouder ruimte voor hebt.
Doordat wij voor Natuurlijk Leren kiezen, is er gedurende de dag veel ruimte om ook je eigen behoefte te volgen. Wij volgen geen programma, bijvoorbeeld in de ochtend onderwijs en in de middag vrij. Als ik bijvoorbeeld behoefte heb om te gaan wildplukken, dan kan Doris met mij mee als ze daar zin in heeft en dat kan zomaar een hele ‘leerzame’ activiteit worden. Hetzelfde geldt voor boodschappen doen, met Lobi wandelen, in de moestuin werken of de camper schoonmaken. Eigenlijk is bij Natuurlijk Leren alles onderwijs. Of niets…maar net hoe je het bekijkt.
Kinderen die vrij leren en leven
We merken door onze aanpak dat Doris heel vrij is in wie zij is. Omdat zij nooit vergeleken wordt met een gemiddelde of norm voelt ze dat ze helemaal goed is zoals ze is. Dat is voor haar de basis van leren, en daardoor beweegt ze enorm vrij en actief. Ze kent niet de angst om ‘niet goed genoeg te zijn’ of niet mee te kunnen komen, en dat maakt haar een actief, gezond en sociaal kind. Iza is juist introvert, beschouwend en terughoudend. Door onze aanpak wordt ook hij nooit vergeleken met de norm of een gemiddelde en kan hij zich ook op een manier ontwikkelen die bij hem past. Hij wordt nooit gedwongen om met volwassenen of kinderen in contact te zijn als hij dat niet wil en omdat hij veel tijd met Doris doorbrengt leert hij wel dat andere mensen heel leuk kunnen zijn om tijd mee door te brengen. De natuurlijke dynamiek tussen Doris en Iza is ook een enorm belangrijk onderdeel van dat Natuurlijk Leren, en die wordt dus nooit verstoord omdat het ‘moet’.
Onze beide kinderen mogen in hun eigen tempo hun eigen leerweg ‘kiezen’. Het ene is niet beter dan het andere en het is juist heel interessant en mooi om te zien hoe beide kinderen zich ontwikkelen op een manier die bij hen past, zonder dat wij ons daar al te veel ‘mee bemoeien’.
Zoon Iza links en dochter Doris rechts. Foto: Petra Smolders
Is Natuurlijk Leren voor altijd?
Mensen vragen ons wel eens of onze kinderen ooit naar school zullen gaan, of hoe we het gaan doen als ze aan het’ echte leven’ deel moeten gaan nemen zonder diploma’s. Dat weten we niet, we doen nu wat kloppend voelt om onze kinderen op een fijne en uitdagende manier te laten leren. En de overtuiging dat dit blijft werken, wordt alleen maar groter naarmate de kinderen ouder worden. Ze zijn uitgesproken in wie ze zijn, ze begrijpen de wereld al heel goed voor hun leeftijd en ze zijn creatief, zelfstandig, nieuwsgierig en open. Prima eigenschappen om ook het ‘echte leven’ aan te kunnen. Het werkt dus. Wij worden er allemaal blij van en het past naadloos bij ons leven op dit moment én bij onze visie op leren en leven. Dus onze kinderen mogen zich natuurlijk blijven ontwikkelen. En hoe mooi zou het zijn als dat ‘het echte leven’ wordt voor meer kinderen.
Mocht je meer willen weten over Natuurlijk Leren of vragen hebben, stel ze gerust. Via onze website kun je contact met mij opnemen.
Tekst en foto’s door: Petra Smolders
Meer lezen over alternatieve manieren van leren? Schrijf je in voor onze wekelijkse nieuwsbrief.
