Waarom een gratis cursus mindfulness ons niet gaat redden (en wat wel werkt)

Het aanbieden van gratis mindfulness lijkt een logische manier om de epidemie van werkstress en burn-out het hoofd te bieden. Maar in de praktijk zien we dat deze aanpak vaak nauwelijks ook maar enig effect heeft. Mindfulness-expert Marisa Garau weet waar het knelpunt zit, en legt uit waarom een geinig middagje op de hei geen manier is om innerlijke ontspanning en emotionele weerbaarheid te vinden. 

Elke dag ontvang ik mailtjes van mensen die volledig opgebrand zijn, ondanks het feit dat ze een mindfulness-cursus via hun werk hebben gevolgd. Ze schrijven me dat ze nog steeds gestrest zijn, en sommigen hebben door de standaard mindfulness-meditaties zelfs paniekaanvallen ontwikkeld.

Mindfulness-enthousiastelingen

Het is een scenario dat ik vijftien jaar geleden niet had kunnen voorzien. Toen mindfulness in 2005 langzaam voet aan de Hollandse grond begon te krijgen, volgde ik zelf de standaard mindfulness-training van Jon Kabat-Zinn. In de jaren erna werd mindfulness een heuse hype. Al snel werden de ziektekostenverzekeraars bedolven onder de juichende resultaten van allerhande klinisch onderzoek om hen te bewegen mindfulness in hun pakketten op te nemen. Ook werden werkgevers aangemoedigd om gratis mindfulness-workshops en cursussen aan hun personeel aan te bieden om hen gezond en emotioneel weerbaar te houden. Mindfulness-enthousiastelingen zoals ik droomden ervan dat iedereen mindfulness zou aanleren, waardoor de wereld er vanzelf een stuk vriendelijker uit zou zien.

Keuzestress

We kwamen van een koude kermis thuis. De wereld is er niet bepaald vriendelijker op geworden in deze tijd waarin angst, onzekerheid en wantrouwen regeren, en social media dag in dag uit een groeiende tsunami aan gemene comments vol intolerantie, vernedering en racisme te verwerken krijgen. Niet alleen ik heb de indruk dat we meer stressen dan ooit, onderzoekscijfers wijzen uit dat werkstress onder werknemers maar blijft toenemen. Terwijl de diversiteit aan psychotherapie-trajecten zo groot is dat je er spontaan keuzestress van krijgt, is burn-out nog steeds een groot en kostbaar probleem voor zowel werknemers als werkgevers. Maar als praktisch elke werknemer een mindfulness-cursus heeft gevolgd, mogen we toch wel verwachten dat we inmiddels allemaal meer zelfinzicht en minder ego-gedreven gedrag vertonen?

Weinig effect

Hoe kan het toch dat stress, burn-out en intolerantie nog steeds de scepter zwaaien in een samenleving waarin bijna elke werknemer gratis mindfulness tot z’n beschikking heeft? Daarvoor zijn drie redenen:

1. Gratis heeft geen waarde

Mindfulness is een persoonlijke keuze voor innerlijke verandering. Door oude, inefficiënte denkpatronen af te leren kun je meer ontspannen in het leven staan. Het is goed om daar zelf wat voor te moeten doen. En dat betekent: de mindfulness-training zoeken die bij je past (in een groep, online of digitaal) en daar bewust in investeren. Door je eigen investering ga je veel gemotiveerder aan de slag dan wanneer je een gratis cursus van je werkgever krijgt, omdat ‘gratis’ nu eenmaal geen waarde vertegenwoordigt en je zo’n cursus toch (veel) minder serieus neemt. Bovendien helpt een mindfulness-aanpak die je zelf selecteert stukken beter bij het ontwikkelen van de focus die je nodig hebt om een meer ontspannen toekomst voor jezelf (en de mensen om je heen) te creëren.

2. Symptoombestrijding

Veel werkgevers vinden dat ze heel nobel bezig zijn als ze hun werknemers een gratis mindfulness-cursus aanbieden in de strijd tegen werkstress. Maar feitelijk is het niets meer dan symptoombestrijding. Heb jij stress door je werk? Dan dienen die stress-triggers opgelost te worden. Als de oorzaken van werkstress — zoals slecht management, ingrijpende reorganisaties of een te hoge werkdruk — niet aangepakt worden, dan kun jij leren mediteren en ‘in het nu zijn’ tot je een ons weegt, maar het zal je stress niet wegnemen zolang de omstandigheden op je werk zoveel stress blijven veroorzaken.

3. Schuldgevoel

Een derde reden waarom gratis mindfulness een averechts effect heeft, is subtieler maar niet minder impactvol: op het moment dat je gratis mindfulness van je werkgever accepteert, ga je feitelijk akkoord met het idee dat de schuld van de stress die je ervaart bij jou ligt. Vervolgens is het dan ook jouw verantwoording om die stress op te lossen, toch? In plaats van stress-triggers op de werkvloer aan te pakken, is het voor de werkgever een stuk goedkoper om jou verantwoordelijk voor je stress te maken. En alsof schuldgevoel nog niet genoeg is, word je een misplaatst gevoel van dankbaarheid opgedrongen omdat je werkgever in jouw welzijn investeert.

Voor duizenden werknemers is dit de situatie waarin zij verondersteld worden om via een geinig middagje rozijnen kauwen innerlijke ontspanning en emotionele weerstand te vinden. Het is niet zo moeilijk in te zien dat zo’n aanpak geen vruchten kan afwerpen.

Toxic werkomgeving

Mindfulness is een zeer persoonlijke keuze om oude, inefficiënte denkpatronen af te leren die niets dan drama veroorzaken. Paniek-denken veroorzaakt immers stress, en met het onder controle brengen van ons denken kunnen we stress zelf oplossen. Mits de omstandigheden gunstig zijn. Een plant kan immers niet wortelen in giftige grond — laat staan groeien en bloeien. Als jouw werkomgeving toxic is, kun je eenvoudigweg niet in balans komen. Hoe hard je ook probeert mindfulness aan te leren en in te zetten. Als je stress ervaart door je werk of werkomgeving, trap dan niet in de illusie dat je jezelf kunt ontstressen met een standaard mindfulness-workshop die je gratis wordt aangeboden.

Kritisch

Mindfulness heeft mijn leven veranderd, en ik weet dat het ook op jouw leven een enorm positieve impact kan hebben. Maar lijd je onder stress en wil je er serieus wat aan doen, dan zal je zelf verantwoording moeten nemen voor je emotionele welzijn. Dat betekent niet alleen aan de slag gaan met het aanpakken van paniek-denken, maar ook kritisch kijken naar je werk- en leefomstandigheden. Realiseer je dat je niet voor mindfulness moet gaan om werkstress-symptomen te bestrijden, maar om de werkelijke oorzaken van je stress te onderkennen en zo sterker te worden.

Tekst door: Ambassadeur Marisa Garau

Tien jaar lang runde Marisa Garau (54) haar eigen reclamebureau in Amsterdam. Daarna verhuisde ze met haar man en poezen naar Nieuw-Zeeland waar ze internationale bestsellers over mindfulness schrijft. Samen met haar man produceert Marisa haar eigen olijfolie en runt ze het online platform Growing Mindfulness waar je meer inzichten en tips kunt vinden in haar uitgebreide artikel over gratis mindfulness.

Meer lezen van Marisa Garau of een van onze andere ambassadeurs? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang iedere week een flinke dosis positiviteit en blikverruimende kennis in je mailbox. Ook ontvang je ons nieuwste e-magazine gratis.