Laten we deze kerst kleurrijke, feestelijke en smaakvolle creaties maken. Die een lust zijn voor het oog, onze smaakpapillen en de gezondheid van mens en Aarde. En die de lokale duurzame producent ook mooie feestdagen schenkt. Dat is veel simpeler dan het lijkt: we hoeven alleen maar ‘baas in eigen buik en pan’ te worden. Met deze recepten van Rineke Dijkinga ter inspiratie lukt het jou ook.  

Ik heb een fantastisch recept bedacht, waar je elke maaltijd en elke dag mee uit de voeten kunt. Niet alleen tijdens de feestdagen, ook gedurende de rest van 2023. Je ziet de ingrediënten hieronder:

Vergeet ook niet de ingrediënten ‘liefde’ en ‘aandacht’ naar hartenlust toe te voegen. Zou het niet fantastisch zijn om elke dag zo te eten? Op deze manier maak je van elke dag een feestdag voor je smaakpapillen, jouw gezondheid en die van de Aarde. Per maaltijd, dag of seizoen kun je hier eindeloos mee spelen. Misschien bevat je ontbijt wel enkel ‘honderd procent lokaal opgescharrelde’ ingrediënten. Of maak je iets met kneuzen die niet mooi genoeg waren voor de winkelschappen, of een pesto met meer dan de helft van de ingrediënten van Moeder Natuur. Wie weet komt een deel van je maaltijd wel uit je eigen vensterbank omdat je de smaak van microgroenten telen helemaal te pakken hebt. Het kan allemaal, de mogelijkheden zijn eindeloos.

Spelen met recepten

Ook als je met deze ingrediënten kookt kun je recepten uit kookboeken gebruiken ter inspiratie. Denk je eens in hoe leuk, creatief, inspirerend en zinvol het voelt om zo met eten bezig te zijn. Niet alleen omdat het mooi, kleurrijk, lekker, betaalbaar en ook nog eens een feest voor je gezondheid is. Maar ook omdat eten zo weer een ‘gezicht’ krijgt: van jou en degene van wie je het gekocht hebt. Wedden dat je versteld staat van de heerlijke creaties die je zelf kunt bedenken? Voor mij is een van de leukste momenten in de keuken als ik een bestaand recept ‘omkat’ met lokale hoofdingrediënten van het seizoen. Asperges in je kerstmenu? Natuurlijk, ze zijn superlekker en gezond. Maar in de winter peperduur en afkomstig uit het buitenland. De ‘armeluis asperge’ schorseneer is een heerlijk en betaalbaar alternatief in jouw traybake of ratatouille. Niets is duurder dan kerstrecepten letterlijk volgen…

Wees een goede gastgever (voor iedereen)

Misschien is het niet zo leuk om te zeggen, maar met het gemiddelde kerstgerecht ben je geen goede gastgever voor je goede darmbacteriën. Terwijl zij, net als jij, graag ontbijten, lunchen en dineren. Het levert ze de ‘brandstof’ die ze nodig hebben om al hun taken voor jouw gezondheid optimaal uit te kunnen voeren. Dus zullen we elkaar inspireren om de feestdagen optimaal gezond, vitaal, lokaal en betaalbaar door te komen? Zo kun je bovendien ook nog eens heerlijke, verwarmende ingrediënten inpassen. Mooi om het ‘interne kacheltje’ van onze stofwisseling optimaal te laten branden en onszelf lekker warm te houden in de koude maanden. Met deze vier recepten (waarvan drie uit mijn uit mijn bookazine MOOI Eten | MOOI Leven) tover je de warmte op tafel.

Traybake met seizoengroenten

Als er één gerecht is waar je je creatieve ei in kwijt kunt, is dat wat mij betreft een traybake. Dit zijn mijn tips:

• Varieer met allerlei kleuren seizoengroenten. Wat er maar betaalbaar en veel voorhanden is of opgemaakt moet worden. Mijn favoriete winter traybake maak ik met schorseneren, pastinaak, aardpeer, zoete aardappel, pompoen, regenboogpeen, rode bieten, spruitjes, uien, fijn gemalen rozemarijn, knoflook, peper, zout en flink wat olijfolie.
• Varieer naar hartenlust met specerijen en kruiden. Ook Aziatisch gekruid is-ie superlekker. Gebruik dan als ‘dip’ bijvoorbeeld tamari met tahin. Of pindakaas met tamari.
• Varieer naar hartenlust met de eiwitbron bij dit gerecht: bonen, noten, zaden, pitten, een gekookt eitje, wat stukjes tempé of kipstukjes. Lekker en leuk om te zien: serveer er wat (eigengemaakte) kiemen of microgroenten bij.

Zelf vind ik het altijd heel mooi en robuust ogen: zo’n overvloedige, kleurrijke schaal voedsel op tafel. Versier het met leuke groene kruiden of blaadjes als rucola, waterkers of veldsla.

Zo maak je een traybake

Verwarm de oven of grill. Snijd de groenten in egale stukken van hetzelfde formaat. Blancheer of stoom ze eventueel kort. Verdeel een dunne laag groente over een met bakpapier beklede ovenschaal (eventueel twee ovenschalen) en besprenkel die royaal met olijfolie, zout, peper, knoflook, kruiden en specerijen naar keuze. Plaats ze in de oven/onder de grill en controleer regelmatig of ze niet te bruin worden (beetgaar is perfect). Als je gekookte bonen wilt toevoegen, voeg je die in de laatste paar minuten toe.

Indische ratatouille

Ratatouille is afgeleid van het woord ratjetoe. Met andere woorden: maak het met wat je hebt en leef je uit. Elk seizoen biedt je andere groentes om mee aan de slag te gaan. Elke keer dat ik het maak kies ik voor andere kruiden en specerijen. En als rijst of pasta-vervanger kies ik vaak voor quinoa, haver of gerstkorrels van Nederlandse bodem. Wat ook leuk is aan dit gerecht: je kunt allerlei eiwitbronnen kiezen en zo de voedselvoorkeuren van al je tafelgenoten respecteren. Ik maak vaak losse bakjes met noten, zaden, pitten, bonen, kipstukjes, zachtgekookte eieren, mijn overheerlijke Dukkah crunch, tahinisaus of tempé.

Zo maak je Indische ratatouille

Dit heb je nodig:

• 1/2 ui
• 1/2 knoflook
• Circa 350-400 gram in stukjes gesneden groenten per persoon
• Kruiden/specerijen (in de combinatie op de foto gebruikte ik chili en garam masala).

Fruit de ui en knoflook. Voeg de fijngesneden groenten, specerijen en kokosmelk toe. Laat lekker sudderen, tot het beetgaar is. Serveer met een kommetje gekookte granen, quinoa, gierst of wat je maar hebt.

Appel-wortel-ontbijttaart

Ik vind dit een prachtige feestelijke ontbijttaart. Een voedzame en lekkere start van een feestdag. Of je een punt van deze appel-wortel-taart eet of een plak traditionele kerstbrood: het is een wereld van verschil voor je darmbacteriën, je bloedsuikerspiegel, je zin in tussendoortjes en je vitaliteit gedurende de rest van de dag.

Zo maak je appel-wortel-ontbijttaart

Dit heb je nodig:

• 150 gram amandelmeel of hazelnotenmeel
• 50 gram kokosrasp
• Eventueel 1 eetlepel haverzemelen
• 2 theelepels koek- of speculaaskruiden
• Eventueel 3 eetlepels kokosvezel/kokosmeel
• 20 druppels stevia of 2 theelepels kokosbloesemsuiker
• 50 gram kwark
• De rasp van 1 biologische citroen of sinaasappel (of 5-10 druppels etherische olie)
• 400 gram biologisch appel met schil
• 350 gram wortel
• Evt. 100 gram zeer fijngesneden ongezwavelde abrikozen
• 3-4 eieren
• 1 theelepel baksoda (natrium bicarbonaat)

Was de appelen, schil de wortelen en rasp of blender deze mooi fijn. Doe alle ingrediënten (met uitzondering van de eieren en de baksoda) in een kom en meng het heel goed. Proef even of je nog iets wilt toevoegen. Is het mengsel lekker op smaak, klop dan de eieren op en meng de baksoda erdoor. Doe een stuk bakpapier in een bak- of springvorm en bak de taart zo’n 50 tot 60 minuten in een op 150 graden voorverwarmde oven. Goed af laten koelen voor je de taart aansnijdt. Garneer de taart eventueel met wat wortel-of kokosrasp. Of als je een feestje te vieren hebt met wat lemoncurd of eierroom.

Rode kool en rode bieten quiche

Een prachtig ogende en super lekkere hartige quiche. Nou ja, hartig: door de rode kool met appeltjes, de rode bieten en de specerijen heeft-ie een zoete toon.

Zo maak je de quiche

Dit heb je nodig voor de bodem:

• 250 gram volkoren meel (ik gebruik gelijke delen haver-, boekweit-, gerst-, rogge- en Emmerkornmeel) *
• 5-6 gram zeezout
• 4-5 gram gedroogd (zuurdesem)gist
• 140-150 ml warm water
• 30-35 ml olijfolie

En dit voor de vulling:

• 200 gram pastinaak
• 2 flinke uien
• 2 tenen knoflook
• Flinke scheut olijfolie
• ½ theelepel kruidnagel gemalen
• 1 theelepel kaneel
• 1 theelepel gemalen gember

• 500-600 gram uitgelekte rode kool met appeltjes
• 500 gram gekookte rode biet (250 in plakjes op de bodem, 250 om de bovenkant mee te bedekken)
• 4 eieren
• Rasp van 1 biologische sinaasappel
• 300 gram feta
• 7 gram Keltisch zeezout en een paar draaien peper uit de molen
• 100 gram noten, pitten, zaden om te garneren

* Liever zonder gluten? Ik maak deze bodem ook vaak van 50 procent haver- en 50 procent boekweitmeel. Voeg dan wel nog circa 8 gram psylliumvezel toe.

Bodem: 

Meng voor het deeg alle droge ingrediënten goed door elkaar. Voeg dan het water en de olie toe en kneed het deeg goed door. Doe in een kom met een doek erover en zet die – bij voorkeur – minimaal 12 uur* weg op kamertemperatuur. Kneed het deeg opnieuw. Bestrooi je keukenblad met meel en maak van het deeg met een deegroller een mooie ronde, egale lap. Doe bakpapier in je quiche-vormen en leg het deeg erin. Zorg dat de zijkanten met deeg bekleed zijn. Bak de quiche ‘blind’ (leg een bakpapier over je deeg en vul de vorm met keramische kralen of rauwe bonen erin zodat de bodem niet kan rijzen) een half uur op 140 graden. Verwijder het bakpapier en de kralen/bonen en laat afkoelen. Doe dan de vulling erin. Zie hieronder:

* Geen zin om een eigen bodem te maken? Uiteraard kun je ook kiezen voor (volkoren/biologisch) kant-en-klaar bladerdeeg. Zie ook mijn recept van de zuurkooltaart.

Vulling:

Schil en snijd de pastinaak en ui fijn. Pel de knoflook en snijd ook fijn. Fruit dit aan in een koekenpan in flink wat olijf- of kokosolie en voeg alle specerijen toe. Laat de rode kool en de rode bieten goed uitlekken, druk het vocht uit de rode kool met de bolle kant van een lepel en dep de rode bieten droog. Voeg dan de rode kool en de sinaasappelrasp toe. Proef even en voeg naar eigen smaak nog wat specerijen toe. Snijd de rode bieten in plakken en bekleed de bodem van je quiche met 250 gram rode biet.

Leg het pastinaak/ui/rode kool mengsel op de bieten en druk het goed aan met de bolle kant van een lepel. Verbrokkel daarover ongeveer 2/3 van de feta. Klop de eieren los en voeg hier het zout en de peper en sinaasappelrasp aan toe. Giet het eimengsel over je quiche en verdeel het egaal over je taart. Het zal langzaam in de quiche zakken. Dek af met nogmaals 250 gram rode bietenplakjes. Zet het in de oven en bak het in circa 35-40 minuten in de oven op 140 graden. Prik er nog even met een cocktailprikker in om zeker te weten dat je quiche gaar is. Voeg na de baktijd de noten, zaden, pitten en de rest van de feta toe en laat nog even in de oven nagaren.

Nog drie voordelen van op deze manier eten…

• Door volgens bovenstaand recepten te gaan eten, ook als we gasten hebben, dragen we bij aan een nieuw normaal: je geliefden, gasten of werknemers traktaties voorschotelen die bijdragen aan een mooi leven voor mens en de Aarde. Gastheerschap in al zijn facetten, noem ik dat. Als we tijdens feestjes het leven van alles wat leeft respecteren, dan worden feestjes vieren volgens mij niet alleen leuker, maar creëren we ook een nieuwe en pro-sociale normaal. Uit mijn jarenlange praktijkervaring met cliënten weet ik bovendien: wat zullen ons gewicht, bloedsuikerspiegel en darmen ons tot weken na de feestdagen erkentelijk zijn dat we rekening met ze gehouden hebben. Ik hoop zo dat we gaan ontdekken dat genieten met een paar grote G’s zeer goed mogelijk is: Goed, Gezellig, Gemakkelijk, Genieten en eigenlijk ook Goedkoop. Wist je dat goedkoop letterlijk betekent: ‘er niet teveel voor betalen’? Voedsel dat de gezondheid van alles wat leeft ondersteunt is dus per definitie niet te duur.
• Mijn grote droom is, zie de aflevering bij Gidsland, dat we (leren) genieten van mooie, eenvoudige, gezonde, lokale gerechten die – in mijn optiek – super culinair kunnen zijn. Laten we bij alle uit het buitenland afkomstige ingrediënten kijken of we die voor een groot deel door Nederlandse ingrediënten kunnen vervangen. Zo kun je heerlijk culinair alle wereldkeukens op je bord krijgen maar deze toch voor het grootste deel met ingrediënten van Nederlandse bodem maken. Dan krijgt jouw eten weer een ‘gezicht’ omdat we weten wat we eten. En verlagen we het aantal voedselkilometers van ons eten in no time. Zie deze adressen waar je heel lokale, duurzame producten kunt kopen. Soms zelfs bij je op de stoep afgeleverd.
• Door zo te eten boren we onze creativiteit weer aan. Het jaar 2022 begon ik met een blog voor de Krant van de Aarde. Creëren, nieuwsgierigheid, ontdekken (of dat nu met recepten of met andere dingen is) horen allen bij het feminiene principe. Om eten weer in relatie te zien met de gezondheid van alles wat leeft, hebben we het feminiene principe in de mens keihard nodig. Door écht weer met eten bezig te zijn (soms moeten we eten misschien zelfs herontdekken) bouwen we er weer een band mee op. En daarmee bouwen we weer een band op met de gulle gever van ons voedsel: de Aarde.

Ben je zoek naar meer verhalen die je inspireren om vitaler te leven? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang iedere week een flinke dosis positiviteit en blikverruimende kennis in je mailbox. Ook ontvang je ons nieuwste e-magazine gratis. 

Lees ook de disclaimer van Rineke Dijkinga