De economie van genoeg: zoveel mogelijk welzijn met zo min mogelijk consumptie

In het Westen staat ‘meer consumptie’ gelijk aan beter. Terwijl boeddhisten zeggen: zoveel mogelijk welzijn voor al het leven met zo min mogelijk consumptie, dat moet het doel van de economie zijn. Hoe kunnen we deze economie van genoeg creëren? En waarom maakt ‘ie zo gelukkig? Boeddhistisch econoom en hoogleraar Clair Brown deelt haar inzichten.

Veel mensen verlangen naar een economie van genoeg. Ze wonen in tiny houses, doen hun boodschappen afvalvrij, en ruilen kleding en spullen. Hoe kunnen we deze bottom-up beweging onderdeel maken van het grotere economische verhaal? Volgens Berkeley-hoogleraar en boeddhistisch econoom Clair Brown biedt het boeddhisme antwoorden: “Het doel van een boeddhistische economie is niet zoveel mogelijk consumeren, maar met zo min mogelijk consumptie zoveel mogelijk welzijn creëren.”

Op het eerste gezicht lijkt dit nogal revolutionair, vooral als je het vergelijkt met het doel van onze huidige economie: oneindige groei ten koste van alles. Maar eigenlijk is het een heel logisch doel, weet Clair. “Het boeddhisme leert ons, net zoals de ecologische wetenschap, dat al het leven onderling verbonden is. Als het niet goed gaat met anderen en de natuur, kan het niet goed met mij gaan, en andersom. Achteloos consumeren is vanuit deze gedachtegang dus helemaal niet verstandig, want het zorgt voor ecologische uitputting en ongelijkheid.”

Van hedonistisch naar eudaimonisch geluk

“Mensen worden constant aangemoedigd om hedonistisch geluk na te jagen”, vertelt Clair. “Dat gaat over: wat kan ik nú krijgen om mijn individuele pijn te verlichten? Het probleem met hedonistisch geluk is dat het ook zo weer weg is. Je bent misschien eventjes blij met een nieuwe auto, maar al snel voelt ‘ie niet meer zo nieuw, of je ziet dat je buur een grotere heeft. En dus blijf je eeuwig verlangen naar méér geld/ spullen/ status, zelfs als je al een heleboel hebt.”

“Verandering creëren is een proces, en op dat proces moet je focus liggen. Ook dat leert het boeddhisme ons”

In de economie van genoeg ligt de focus op het boeddhistische eudaimonische geluk: hoe kan ik een betekenisvol en bewust leven leiden waarin ik bijdraag aan de gemeenschap? Door op deze vorm van geluk te focussen kunnen we de wereld om ons heen helen terwijl we onszelf helen.

Regrowth

Zodra we niet consumptie maar welzijn centraal stellen in onze economie, veranderen ‘sociaal’ en ‘ecologisch’ van kostenposten in een drijfveren voor groei, stelt Clair. En dus weten politici, beleidsmakers en bedrijven waar ze op moeten focussen. “We kunnen het daarom beter niet hebben over degrowth (een complete stop op groei), maar we moeten economische groei gewoon herdefiniëren. Regrowth gaat over het herverdelen van welvaart, zodat ieder gezin de huur kan betalen, schoolspullen kan kopen en kan plannen voor de toekomst. Het gaat over het herstel van biodiversiteit, gezond voedsel en een woningmarkt die alle mensen een thuis biedt. Dat is pas echt groei.”

Focus op het proces

Bijdragen aan deze regrowth? Focus je vooral niet te veel op de uitkomst, maar op het proces, adviseert Clair. “Je kunt niet zeggen: ik moet deze ‘win’ binnenslepen, het moet zo gaan, dit is het enige resultaat dat ik wil zien. Als je dat doet, beperk je jezelf net zoveel als wanneer je naar oneindige consumptie verlangt. Verandering creëren is een proces, en op dat proces moet je focus liggen. Ook dat leert het boeddhisme ons.”

Wil jij zoveel mogelijk welzijn met zo min mogelijk spullen? Doe mee met de Koop Niks Nieuws Challenge door je aan te sluiten bij deze Facebook-groep of deze LinkedIn-groep. Dan koop je samen met duizenden anderen een jaar lang niks nieuws!

Dit is het derde artikel in een serie interviews met internationale economische denkers uit het boek ‘Thrive. Fundamentals for a New Economy’ van Kees Klomp en Shinta Oosterwaal. Lees ook de andere verhalen over Dr. Vandana Shiva en Helena Norberg-Hodge. En vergeet je niet in te schrijven voor onze nieuwsbrief, dan mis je niks!

Oorspronkelijk gepubliceerd op 1 december 2021. Laatste update: 21 augustus 2022