Voormalig sterrenkok Dalila Sayd maakt gezond en onbespoten eten betaalbaar voor iedereen

Iedereen zou toegang moeten hebben tot gezond, lokaal en gifvrij voedsel, stelt Dalila Sayd, die weet hoe het is om zonder eten naar school te gaan. Na een carrière als kok in meerdere sterrenrestaurants focust ze zich tegenwoordig op het dichten van de kloof tussen beleidsmakers en mensen die in armoede leven. Dalila: “We moeten elkaar weer ontmoeten.”

“Ik ben opgegroeid in een groot Marokkaans gezin. Mijn moeder was alleenstaand, had zes kinderen en zat in de bijstand, dus wij waren vroeger helemaal niet bezig met gezond eten, laat staan met duurzaam eten, maar vooral met of er wel genoeg was voor iedereen”, vertelt Dalila Sayd. “De realiteit van mensen die dit meemaken is zo anders dan de realiteit van beleidsmakers en onderzoekers. Terwijl zij wel degenen zijn die bepalen welke maatregelen er komen om problemen op te lossen.”

“Veel mensen worden niet gezien of gehoord, dat leidt tot onbegrip over en weer”, weet Dalila. Met Het Eetschap faciliteert ze daarom ontmoetingen tussen beleidsmakers, onderzoekers en nieuwe Nederlanders. “Zo hebben we dertien onderzoekers uitgenodigd om samen met een groep jongeren te komen koken. Voorafgaand aan de ontmoeting had ik expres al een paar kookworkshops aan de jongeren gegeven, dus zij wisten precies wat er ging komen, terwijl de onderzoekers ineens in de positie zaten van het ‘niet weten’. Ook had ik ze op het hart gedrukt om vooral niet in pak te komen, maar gewoon als mens aan te schuiven. Dan zie je dat er hele andere gesprekken ontstaan, veel opener en gelijkwaardiger. En dat leidt weer tot nuttigere inzichten en beter beleid.”

Dalila (rechts) tijdens één van haar ontmoet-dagen. Fotograaf: Tess Janssen

“We vinden het heel normaal dat de overheid het openbaar vervoer regelt. Waarom zou een publieke voedselvoorziening dan zo gek zijn?”

Familie maken

Zo organiseerde Dalila op 5 mei een openlucht-diner in Breda voor duizend mensen, om groepen die elkaar normaal gesproken niet tegenkomen te verbinden. ‘Familie maken’, noemt ze dat. “Dat is een term die in de horeca gebruikt wordt voor het samenbrengen van twee structuren die normaal niet samengaan. Zo mengen olie en water eigenlijk niet, maar doe je er een emulgator bij en voeg je de olie druppel voor druppel toe, dan krijg je mayonaise”, legt ze uit. Ditzelfde vindt plaats in kantine ‘De Brug’, die door restaurant ‘De Kloof’ gefinancierd wordt: “In restaurant ‘De Kloof’ koken we twee zondagen per maand op hoog niveau. Een couvert kost daar zo’n 100-150 euro: het is dus alleen voor rijke mensen, vandaar ook de naam van het restaurant”, zegt Dalila. “Maar met de omzet bekostigen we kantine ‘De Brug’, waar mensen een gezonde verantwoorde maaltijd kunnen eten voor wat ze kunnen betalen. Daar zit iedereen aan tafel: rijk, arm, jong, oud en alle kleuren.”

Gezond voedsel voor iedereen

In 2040 ziet Dalila een samenleving voor zich waarin beleid niet langer voor, maar mét mensen wordt gemaakt. “Nu vullen we lage inkomens aan met allerlei toeslagen vanuit de overheid”, zegt ze, “maar waarom gaan die inkomens niet omhoog, zodat iedereen gegarandeerd bestaanszekerheid heeft? Dat scheelt uiteindelijk veel geld en energie om al die toeslagen aan te vragen en te organiseren.” Tevens is het voedselsysteem van de toekomst als het aan Dalila ligt publiek, zodat iedereen toegang heeft tot gezond, lokaal en onbespoten voedsel en voedselbanken overbodig worden. “We vinden het heel normaal dat de overheid het openbaar vervoer regelt, of bibliotheken. Waarom zou een publieke voedselvoorziening dan zo gek zijn?”

“Veel mensen met een migratieachtergrond hebben hele waardevolle kennis over het tegengaan van voedselverspilling of over plantaardig eten, maar die blijft vaak onbenut”

Boerderijen en supermarkten zijn in dit systeem niet langer commercieel, maar worden door de overheid betaald om hun werk te doen. “Dan maken we ook gelijk een eind aan de enorme winstmarges van de agro-industrie en supermarkten, waardoor boeren een eerlijk inkomen verdienen en kunnen investeren in ecologische productiemethoden. En burgers zijn goedkoper uit, omdat ze niet langer de zakken van aandeelhouders vullen”, zegt Dalila. Een basisinkomen voor voedsel zou volgens haar een andere oplossing kunnen zijn: “Hoe we het ook doen, we moeten toe naar een situatie waarin iedereen elke dag onbewerkte én onbespoten groenten en fruit kan eten. Want het kan niet zo zijn dat we kinderen op school vertellen hoe gezond een broccoli is, maar dat ze vervolgens thuis een lege koelkast aantreffen.”

Dalila Sayd: “We moeten elkaar weer ontmoeten.” Fotograaf: Kees Dijkman

Een inclusieve voedselbeweging

“Veel mensen met een migratieachtergrond hebben hele waardevolle kennis over het tegengaan van voedselverspilling, of over plantaardig eten, omdat dit onderdeel is van hun cultuur. Maar deze kennis wordt vaak nog niet gezien, laat staan gewaardeerd of benut”, zegt Dalila. Ze hoopt dat beleidsmakers en onderzoekers vaker uit hun bubbel durven stappen: “Uiteindelijk zijn we allemaal onderdeel van het voedsel- en landbouwsysteem en komen we alleen vooruit als we samen stappen zetten. Dat lukt pas als we elkaar weer gaan zien en ontmoeten, van mens tot mens.”

Wil je meer weten over Dalila en hoe zij voedsel inzet als middel voor verbinding en verandering? Bekijk haar videoportret

Dit artikel is onderdeel van de reeks ‘Woordvoerders van de Toekomst’, die we samen met Transitiecoalitie Voedsel maken en die mede mogelijk is gemaakt door het programma Duurzaam Door. Samen zetten we de visionairs die twintig jaar vooruit kijken én die nu al werken aan een gezonder voedsel- en landbouwsysteem in de spotlights. 

Oorspronkelijk gepubliceerd op 17 april 2023. Laatste update: 10 november 2023