Gifvrij, lokaal en betaalbaar voedsel? Word lid van een CSA-boerderij

Steeds meer boeren kiezen voor Community Supported Agriculture, een vorm van gemeenschapslandbouw die ons weer verbindt met ons eten. Iedereen kan lid worden van een CSA-boerderij of tuin, waardoor de boer eerlijk betaald krijgt én jij weer ontdekt waar je paprika’s vandaan komen. Deze biologische, biodynamische en regeneratieve CSA’s – die allemaal gifvrij te werk gaan – zijn een aanrader.

Het huidige voedselsysteem zit vol anonimiteit. Ons eten wordt geproduceerd door een onbekende boer, die vaak buiten Nederland woont. De met gif bespoten monoculturen en megastallen zien we niet, dus is het makkelijk om weg te kijken. En zodra iets in de supermarkt ligt, blijven alle tijd, energie en grondstoffen die in ons eten zijn gestopt ook onzichtbaar. Bovendien zorgen alle dure tussenschakels – zoals supermarkten die gigantische winsten opstrijken – ervoor dat boeren amper kunnen rondkomen en gezond biologisch voedsel tegelijkertijd steeds duurder wordt.

Community Supported Agriculture (CSA) boeren en tuinders lossen deze problemen op. Zij vinden dat lokaal en gifvrij voedsel van én voor ons allemaal zou moeten zijn. En dus nodigen ze mensen letterlijk uit om lid te worden van hun boerderij of tuin. Als lid betaal je gedurende één oogstseizoen – van ongeveer 30-35 weken – een vast bedrag per week en daarvoor krijg je een eerlijk deel van de oogst. Stel dat honderd huishoudens lid zijn van één CSA, en ze kiezen allemaal voor een even groot pakket, dan krijgt ieder huishouden elke week 1/100ste deel van de oogst. Zo delen alle leden in overvloed (bijvoorbeeld wanneer de aardbeien als een speer gaan), maar ook in eventuele schaarste als iets mislukt. Dit systeem verzekert de boer van een eerlijk salaris, waardoor die kan kiezen voor natuurinclusieve productiemethoden.

Twee kinderen plukken groenten bij CSA Wij Telen Groente in Haarlem. Fotograaf: Fleur Akersloot

Om hun oogst voor iedereen toegankelijk te maken, kiezen steeds meer CSA-boerderijen voor een solidair betaalsysteem. Mensen met minder inkomen betalen een lager weekbedrag en leden met een hoger inkomen compenseren dat weer. Een ander waardevol element van deze vorm van gemeenschapslandbouw is dat leden welkom zijn om de boerderij te bezoeken en om mee te helpen, bijvoorbeeld tijdens meewerkdagen of oogstfeesten. Soms mogen leden zelfs meedenken over welke gewassen er het volgende seizoen worden aangeplant. CSA’s zorgen dus echt voor sterke, verbonden en veerkrachtige voedsel-gemeenschappen op lokaal niveau.

Tegenwoordig vind je in elke provincie tientallen – en in sommigen zelfs honderden – CSA-boerderijen en tuinen. Zowel op het platteland als in de stad. En dus is er altijd wel eentje bij jou in de buurt. Hieronder lichten we er tientallen uit, gesorteerd per provincie. Ze zijn allemaal biologisch, biodynamisch of regeneratief en maken dus géén gebruik van landbouwgif. Zodat je er met een gerust hart je boodschappen kunt doen.

CSA’s in Noord-Holland

• Aan de rand van Amsterdam vind je De Stadsgroenteboer, een CSA-boerderij die kiest voor biologische landbouw, regeneratieve technieken zoals no-dig én een solidair betaalsysteem. Vlak naast deze boerderij ligt CSA Groenhartig: een plek waar alles draait om de bodem én biodiversiteit
• Ook in de Amsterdamse Lutkemeerpolder bruist het van de groene voedselondernemers, zoals CSA Pluk! Groenten van West
• Voor nog geen tientje per week kun je bij de Haarlemse CSA Wij Telen Groente oogstdeelnemer worden. Deze biologische gemeenschapsboerderij heeft twee locaties: een kas in Haarlem-Noord en een stuk land in Haarlem-Zuidwest
• Ook in Haarlem: Stichting Ecoring, een bijzondere tuinderij met een groen én sociaal doel. Naast het telen van seizoensgebonden groenten, kruiden en bloemen helpt deze CSA namelijk tieners en jongvolwassenen die het lastig hebben
• Wij kweken, jij oogst. Dat is het motto van CSA Tuinderij Het Groene Leven in Spaarnwoude, waar je 35 weken per jaar voor tien euro per week zelf mag komen oogsten. Biodiversiteit staat op deze CSA centraal, en dus wordt er geen gebruik gemaakt van bestrijdingsmiddelen of kunstmest. Ook hier is bovendien gekozen voor de regeneratieve landbouwtechniek no-dig
• Op zoek naar een plek waar al een kwart eeuw biologisch en biologisch-dynamisch wordt geboerd? Dan moet je zijn bij CSA Beemstergaard in Zuidoostbeemster. Naast het afnemen van een oogstaandeel kun je hier ook een kerstboom adopteren

Boer Andres Jara van CSA De Stadsgroenteboer in Amsterdam geeft zijn leden een rondleiding. Foto door: De Stadsgroenteboer

CSA’s in Utrecht

• Net boven Utrecht vind je Tuin Kansrijk: een biologische zelfpluktuin waarvan je lid kunt worden, maar ook een kopje verse kruidenthee uit de theetuin kunt drinken of een yogales kunt volgen
• Ook CSA LandinZicht – op de grens van Hilversum en Loosdrecht – is een aanrader. Alles is namelijk biologisch, je mag er zelf komen oogsten en ze hanteren een speciaal bedrag voor mensen met een kleine portemonnee
• In de gemeente Driebergen-Rijsenburg vind je de Tuinen van Kraaybeekerhof: een biologisch-dynamische CSA
• Vers aan de Vecht is een biologische CSA-pluktuin in Weesp die een alternatief voor het huidige voedselsysteem wil creëren. Sluit je aan en bouw mee!

CSA’s in Zuid-Holland

• Vlakbij Zoetermeer vind je Voedselbos Benthuizen: een voedselbos van 1,2 hectare dat op basis van het CSA-model werkt. Als vriend van het voedselbos ben je welkom om groenten, kruiden, eetbare bloemen, fruit, noten, sierbloemen, zaden en paddenstoelen te komen oogsten. Eerder spraken we oprichter Liesbeth van Bemmel, die ons vertelde wat een bestaan als voedselbosboer haar heeft gebracht
• Het Zoete Land in Leiden is een biodynamische CSA waar je oogstdeelnemer en bloemenplukker kunt worden. Zo deel je het hele oogstseizoen mee in de oogst van onbespoten groente, kruiden, fruit en duurzaam geteelde bloemen
• Aan de rand van Voorhout zit CSA Elsgeesterhof, waar je als lid zelf biologische groenten en bloemen mag komen oogsten
• Ook in Zoeterwoude oogst je zelf je eigen groenten en bloemen. Leuk, lekker én gezond, want CSA Bij Mei gebruikt geen bestrijdingsmiddelen of kunstmest en werkt aan een gezonde bodem
• ‘Alles wat leeft is welkom’, dat is het motto van CSA Engelhof. Op deze boerderij, die ligt in Middelharnis, staat de balans tussen mens en natuur centraal. Ook hier wordt gekozen voor no-dig

Een insectenhotel in Voedselbos Benthuizen. Foto door: Voedselbos Benthuizen (Liesbeth van Bemmel)

CSA’s in Flevoland

• Telen zonder bestrijdingsmiddelen, kunstmest of genetisch gemodificeerde zaden: bij Tuin Moes is het heel normaal. Je vindt deze CSA – waar je wederom zelf mag komen oogsten – in Almere

Eén CSA in heel Flevoland is natuurlijk niet genoeg… Heb je tips voor meer biologische, biodynamische of regeneratieve CSA’s in Flevoland? Laat het ons weten in de reacties, dan voegen we ze toe!

CSA’s in Overijssel

• Op minder dan tien minuten fietsen van Zwolle ligt Tuinderij de Spoolderberg: een CSA waar op duurzame wijze ruim zestig verschillende soorten groenten, kruiden en fruit worden geteeld die leden zelf mogen oogsten. De tuinderij maakt geen gebruik van bestrijdingsmiddelen en kiest voor de regeneratieve landbouwtechniek no-dig. Ook zijn er allerlei onderwijsprojecten gaande in de tuin
• Biologische groenten direct van het land aan de rand van Stadshagen in Zwolle, die vind je bij CSA De Warmoezerij

CSA’s in Gelderland

• Aan de rand van Nijmegen kun je bij boerderij Bodemzicht terecht voor groenten, kruiden en eieren. De CSA is volledig gifvrij, maakt geen gebruik van kunstmest, werkt met een solidair betaalsysteem en kiest regeneratieve landbouwtechnieken, zoals no-dig en agroforestry. Je kunt er ook cursussen volgen
• In Malden en Ooij vind je Gelukkige Groentes: een CSA die bestaat uit twee pluktuinen waar op ecologische wijze groentes worden geteeld. Naast pluk-abonnementen verzorgt de tuinderij ook cursussen en educatieve programma’s voor scholen
• Stichting Lenteland maakt grond vrij uit de economie om die vervolgens beschikbaar te stellen aan regeneratieve gemeenschapsboeren. In Empe vind je de eerste Lenteland-boerderij van Nederland, Erve Kiekebos: een regeneratieve CSA waar je niet alleen lid, maar zelfs mede-eigenaar van kunt worden
• Fan van permacultuur? Dan moet je bij Tuinderij De Veldhof in Joppe (vlakbij Deventer) zijn. Bij deze CSA staan de permacultuur-principes ‘zorgen voor de Aarde’, ‘zorgen voor elkaar’ en ‘eerlijk delen’ namelijk centraal.
• Bij CSA de Wilde Peen in Ede is iedereen welkom, ongeacht de grootte van je portemonnee. Bovendien is de zelfpluktuin gifvrij en gaan de boeren actief voedselverspilling tegen
• In Beuningen ligt CSA Planeet, een no-dig zelfoogst-tuin waar de Aarde centraal staat
• Samen naar een nieuw soort landbouw, dat is de missie van CSA de Waalgaard, waar je een voedselbosgaard én biologische moestuin vindt. Ook hier mag je zelf komen oogsten
• En last but not least: Burgerboerderij de Patrijs, die naast peulvruchten, groente en granen ook zuivel en kaas produceert. Als lid kun je je producten ophalen in Eefde, Vorden, Zutphen en Lochem, waar de boerderij vers-lokalen heeft

De no-dig moestuin van CSA boerderij Bodemzicht. Foto door: We Are the Regeneration

CSA’s in Zeeland

• Geen kunstmest en bestrijdingsmiddelen, wél lokaal en verantwoord geteeld: dat is de kern van CSA Tuinen van Groede, gelegen in het gelijknamige Zeeuws-Vlaamse dorpje Groede
• Tuinderij Plantalia is een zelfoogst- en pluktuinderij, gelegen tussen Middelburg en Ritthem. Deze CSA teelt zonder bestrijdingsmiddelen, kunstmest of dierlijke mest en nodigt leden geregeld uit voor een mooie dag op de tuin

CSA’s in Groningen

• In Haren vind je de biologische CSA Zelfoogsttuin, waar je – de naam zegt het al – zelf mag komen oogsten
• Tuinderij Klein Alma is een zelfpluktuin aan de rand van Bedum. De CSA gebruikt geen chemische bestrijdingsmiddelen of kunstmest, koopt al het plant- en zaaigoed biologisch aan en heeft een haag geplant van inheemse bomen en struiken om de biodiversiteit te vergroten. Ook zaait de tuinderij jaarlijks bloemenstroken in voor bijen en andere insecten

CSA’s in Friesland

• CSA Ús Hôf werkt op basis van de permacultuur. Elke week mag je zelf je onbespoten groenten komen oogsten, wanneer het jou uitkomt. Als je daarvoor geen tijd hebt, kun je ook kiezen voor een groente-tas die je kunt ophalen in Sibrandabuorren, Sneek of Bolsward. Via het gerelateerde initiatief Voedselcoöperatie Ús Iten kun je ook andere biologische en lokale producten bestellen

Eén CSA in heel Friesland is natuurlijk niet genoeg… Heb je tips voor meer biologische, biodynamische of regeneratieve CSA’s in Friesland? Laat het ons weten in de reacties, dan voegen we ze toe!

De permacultuurtuin van CSA Ús Hôf. Foto door: CSA Ús Hôf

CSA’s in Drenthe

• CSA Tuin voor Zwaantje is een zelfpluktuin die werkt op basis van vertrouwen. Elke week mag je zoveel komen oogsten als je wil. Het idee is dat je niet te veel of te weinig oogst, maar precies meeneemt wat je nodig hebt, zodat er voor iedereen genoeg is
• In dit artikel mag Herenboeren natuurlijk niet ontbreken: een organisatie die overal in Nederland gemeenschapsboerderijen opzet waarvan burgers mede-eigenaar kunnen worden. Ook in Assen vind je deze bijzondere Herenboerderij waarvoor je je nog kunt aanmelden

CSA’s in Noord-Brabant

• In Den Bosch vind je De Graafse Akker: een stadslandbouwinitiatief van 11.000 vierkante meter. De grond is via een crowdfundingsactie door de gemeenschap gekocht, zodat het voor altijd een sociale en groene plek zal blijven. Als ‘makker van de akker’ kun je komen oogsten, meehelpen en meebeslissen
• Bij Tuinderij Geworteld – gelegen in Bruchem, net boven Den Bosch – kun je het hele jaar door biologische én met de hand geteelde groenten en kruiden komen oogsten
• Waardevolle landbouwinitiatieven staan vaak onder druk, zo ook de zelfoogst tuinderij Wortels in Breda. Deze CSA heeft je hulp hard nodig, dus teken de petitie en laat beleidsmakers weten dat de tuin moet blijven

CSA’s in Limburg

• Woon je in Maastricht en wil je een CSA uitproberen? Bij Locotuinen kun je kiezen tussen een groente-, bloemen- óf proefabonnement. Voor welke optie je ook gaat, alles is altijd lokaal en biologisch

Eén CSA in heel Limburg is natuurlijk niet genoeg… Heb je tips voor meer biologische, biodynamische of regeneratieve CSA’s in Limburg? Laat het ons weten in de reacties, dan voegen we ze toe!

Niet gevonden wat je zocht?

• Check de kaart van CSA Netwerk voor een heleboel andere CSA’s. Woon je in België? Dan helpt deze kaart vol Belgische CSA’s je verder
• Ook op de website van Herenboeren vind je talloze boerderijen waarvan je lid kunt worden
• Ben je op zoek naar regeneratieve boerderijen? Neem een kijkje op de kaart van We Are the Regeneration

Wat is jouw favoriete biologische, biodynamische of regeneratieve CSA? Laat het ons weten in de reacties, dan voegen we ze toe!

Meer weten over lokale voedselproductie? Schrijf je voor onze nieuwsbrief, dan mis je niks én krijg je ons laatste e-magazine cadeau.

Foto header: De no-dig moestuin van Bodemzicht, gemaakt door We Are the Regeneration