De toekomst van de landbouw is regeneratief. Bodemzicht laat zien waarom

Een regeneratieve boerderij die biodiversiteit vergroot, vruchtbare bodemgrond creëert, CO2 opvangt in plaats van uitstoot, vervuiling uitbant, afval minimaliseert, uitsluitend gebruik maakt van regenwater, alleen duurzame energie gebruikt, de geleerde lessen deelt en de samenleving bij het bedrijf betrekt: het klinkt te mooi om waar te zijn en tóch komt bestaat die echt. Welkom op Bodemzicht.

Na de Tweede Wereldoorlog had de Nederlandse landbouwsector maar één doel: nooit meer honger. Om dit te bereiken namen boerderijen langzaam maar zeker industriële proporties aan, met gigantische monoculturen als gevolg. Landbouw kwam hierdoor gelijk te staan aan degradatie van de bodem, verlies van biodiversiteit, vervuiling van lucht, water en grond en de vernietiging van het landschap.

“Om een monocultuur te doen slagen, moet je al het andere leven verwijderen. Dit heeft desastreuze gevolgen voor het grondwaterpeil, de gezondheid van de bodem en de biodiversiteit in een gebied”

Tegelijkertijd resulteerde het eindeloze streven naar meer groei en productiviteit in een crisis in de boerenwereld. De meeste Nederlandse boeren zitten vanwege hun dure infrastructuur – zoals enorme stallen – vast in het oude systeem. De overstap maken naar een boerderij die samenwerkt met de natuur (denk: biologisch, regeneratief of op basis van permacultuur) zit er voor hen hierdoor zo één, twee, drie niet in.

Een nieuwe stip op de horizon

Om nieuwe boeren te inspireren om het anders aan te pakken heeft medeoprichter van Bodemzicht en expert op het gebied van permacultuur en regeneratieve landbouw Ricardo Cano Mateo besloten om de eerste circulaire en CO2-positieve boerderij van Nederland te starten. “Bodemzicht is een demonstratieboerderij. Ons belangrijkste product zijn niet de gewassen of de eieren, maar de boerderij zelf. We hebben bestaande puzzelstukjes bij elkaar gebracht en er een werkbaar model van gemaakt dat voor ecologische, sociale én financiële winst zorgt. Zo hopen we toekomstige boeren te inspireren om onze principes over te nemen en daarmee de transitie naar een nieuw paradigma te versnellen.”

“Om ervoor te zorgen dat er overal regeneratieve en CO2-positieve boerderijen ontstaan delen we onze kennis open-source en helpen we andere boeren met de implementatie van ons model”

Het juiste moment is nu

Volgens Ricardo is de tijd meer dan rijp om een boerderij te starten waarin de mens de natuur niet domineert, maar met haar samenwerkt en het leven faciliteert (ook wel regeneratie genoemd). “We beginnen de gevolgen van klimaatverandering en het verlies van biodiversiteit langzaam maar zeker te zien en te voelen. Steeds meer mensen komen erachter dat we ons – om als mensensoort te overleven – in de positie van andere levende wezens en ecosystemen op de planeet moeten verplaatsen”, legt hij uit. “Mens en natuur zijn niet van elkaar geïsoleerd, maar staan in directe relatie tot elkaar. De enige manier om de ecologische crises van dit moment het hoofd te bieden is door niet vanuit ons egoïstische perspectief, maar vanuit een holistisch perspectief naar deze uitdagingen te kijken.”

“Van klimaatverandering en biodiversiteitsverlies tot aan maatschappelijke polarisatie: regeneratieve boerderijen bieden een antwoord op vrijwel alle grote maatschappelijke vraagstukken van dit moment”

Bodemzicht: een inclusief alternatief

De boerderij van Ricardo en zijn partner Anne van Leeuwen is een plek vol leven. Een plek waar inclusiviteit centraal staat en waar de natuur niet uitgeput, maar gevoed wordt. Zo wordt er op Bodemzicht onder andere gewerkt aan:

• Een vruchtbare bodem die niet verdwijnt, maar aangroeit
• Een habitat waarin biodiversiteit floreert: overal op de boerderij zijn plekken te vinden zijn waar insecten, vogels, vleermuizen en andere wilde dieren kunnen leven en nesten
• Een ecosysteem waarin CO2 zowel in de gewassen als in de bodem wordt opgeslagen. Hierdoor zal de boerderij CO2-positief worden en daarmee een bijdrage leveren aan de oplossing voor klimaatverandering
• Een gesloten watercirkel: op de boerderij zal uitsluitend gebruik worden gemaakt van regenwater dat in sloten, tanks en de bodem opgevangen en opgeslagen wordt
• Een natuurlijke operatie waarin geen gebruik wordt gemaakt van kunstmest of pesticiden
• Een duurzaam energiesysteem: de energie zal door middel van zonne-energie en andere duurzame technologieën op de boerderij zelf worden opgewekt. Ook alle voertuigen en machines zullen elektrisch zijn

Kennis delen

Om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk andere (toekomstige) boeren het model van Bodemzicht zullen omarmen zal de boerderij haar kennis delen. Ook komt er op de boerderij zelf een educatie- en ontmoetingscentrum: de Bodemzicht leerplek. “We willen een hechte gemeenschap van klanten, bewoners en boeren creëren”, vertelt Ricardo. “Bodemzicht wordt een plek waar mensen kennis kunnen opdoen over regeneratieve landbouw en permacultuur én waar mensen kunnen ervaren hoe geweldig het is om samen te leven met de natuur.”

Winstgevend

Naast een duidelijke missie en visie heeft Bodemzicht ook een goed werkend businessmodel, waarmee de boerderij al na één jaar financieel winstgevend zal zijn. Dit is volgens Ricardo essentieel: “Om duurzame verandering te creëren en andere boeren te verleiden om onze principes te kopiëren moet je bewijzen dat het een werkbaar model is. Dat betekent dat je niet alleen ecologische, maar ook financiële winst moet maken. Anders ben je geen boer, maar een hobbyist die zijn of haar eigen eten verbouwt.”

Onlosmakelijk verbonden

Volgens Ricardo kleven er aan Bodemzicht niet alleen ecologische, maar ook sociale voordelen. “In onze huidige maatschappij staat het denken in categorieën en groepen centraal, waardoor de samenleving steeds verdeelder wordt. We plaatsen onze ‘eigen groep’ boven die van ‘de ander’ en verplaatsen onszelf nog maar weinig in elkaars perspectief. Om dit probleem te tackelen willen we op Bodemzicht een geïntegreerde wijze van denken en doen laten zien. Op een regeneratieve boerderij werkt alles en iedereen – de boer, de gewassen, de boerderijdieren en het wilde leven dat op de boerderij afkomt – met elkaar samen. We hopen mensen op deze manier te inspireren om in het dagelijkse leven niet alleen op een meer rechtvaardige manier met de natuur, maar ook met elkaar om te gaan.”

Voor Ricardo is het oprichten van Bodemzicht de enige juiste weg voorwaarts. Benieuwd naar zijn persoonlijke drijfveren? Bekijk zijn videoportret:

Video door: Jeppe van Pruissen

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blik-verruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief. Inspiratie gegarandeerd.