Dit bedrijf is van zichzelf (en de Aarde zit in het bestuur)

De overtuiging dat bedrijven bestaan om zo veel mogelijk winst te maken voor aandeelhouders begint steeds meer te wankelen. Ondernemer Michael van Loenen is één van de pioniers die laten zien dat het anders kan. Hij maakte van zijn online boekenwinkel YouBeDo een steward-owned bedrijf: een coöperatieve organisatievorm waar klanten, financiers en medewerkers de koers bepalen. En de Aarde, want ook die zit in het bestuur.

Het eerste zaadje voor YouBeDo werd vijftien jaar geleden geplant. Oprichters Michael van Loenen en Bert van Ingen wilden een bijdrage leveren aan een wereld waar de overvloed die er is niet bij een selecte groep terechtkomt, maar eerlijker verdeeld wordt. Het leidde tot de oprichting van online boekenwinkel YouBeDo, waar tot twaalf procent van ieder aankoopbedrag gedoneerd wordt aan een goed doel. Door de wet op de vaste boekenprijs betaal je als consument of bedrijf bij YouBeDo dezelfde prijs als bij gangbare boekenwinkels en je kiest het goede doel zelf. Dat er minder financiële winst overblijft voor de onderneming is volgens Michael geen probleem. “We willen laten zien dat je genoegen kunt nemen met minder.”

Dat die bewering klopt wordt bewezen door het feit dat YouBeDo na al die jaren nog steeds bestaat. Inmiddels is er meer dan €640.000 gedoneerd – duizenden euro’s die terug zijn gevloeid naar mens, dier en natuur en niet naar de zakken van aandeelhouders.

Geen eigenaren, maar beheerders

Ten tijde van de oprichting van YouBeDo stond sociaal ondernemerschap nog in de kinderschoenen. Michael en Bert besloten dan ook om hun bedrijf op de traditionele manier te organiseren: in de vorm van een besloten vennootschap. “Op een gegeven moment zaten we bij de accountant, waar het ging over winst, waarde en aandelen. Dit vormde voor ons de aanleiding om opnieuw na te denken over de onderneming. Wij hebben onszelf nooit als eigenaren gezien, maar als beheerders. Daar past dus ook een andere organisatievorm bij.”

Die vorm vonden de ondernemers in een steward-owned bedrijf: YouBeDo werd getransformeerd tot coöperatie. Dat betekent dat het bedrijf nu ‘van zichzelf’ is. Het kan niet verkocht worden en de winst staat in dienst van de missie. De voormalige aandeelhouders, waaronder Bert en Michael, hebben hun aandelen gedoneerd aan de coöperatie. “Het is interessant om te zien hoe hierop gereageerd wordt”, vertelt Michael. “Sommige mensen reageren verbaasd. Waarom zou je dat doen? Je hebt er toch zo lang, zo hard voor gewerkt? Maar we krijgen ook heel veel enthousiaste reacties. Ook van financiers. Waar het tijdens de oprichting van YouBeDo bijna altijd uitsluitend over financieel rendement ging, merken we nu echt dat er een verandering van tijdsgeest is en dat er steeds meer financiers zijn die niet louter op de investeerders-stoel willen zitten, maar ook op de mens-stoel.”

De Aarde heeft stemrecht

Naast mensen heeft ook de Aarde inbreng in het wel en wee van YouBeDo. De planeet heeft twee zetels in de ledenraad, waar tevens klanten, medewerkers en financiers deel van uitmaken. De stem van de Aarde wordt vertegenwoordigd door twee mensen. Wat vindt de Aarde van de keuzes en route die YouBeDo neemt? “We geloven dat het noodzakelijk is om de Aarde systemisch mee te nemen in onze besluitvorming. Immers alles wat we doen en ondernemen is dienend aan de Aarde.”

Bij iedere beslissing wordt getoetst of deze past bij de waarden van YouBeDo. Dit zijn zowel interne als externe waarden, aldus Michael. “Bij ons is bijvoorbeeld ‘de natuur’ een interne waarde. Ik geloof dat we daar echt iets van kunnen leren, ook als bedrijf. De natuur heeft zoveel wijsheid in zich. Bijvoorbeeld over hoe je kunt samenwerken of structuren kunt opzetten.”

Een van de externe waarden is community. “Bij YouBeDo geloven we in de kracht van ‘samen’. Daarom denken we ook niet in transacties of in termen van klanten, maar in termen van tribes. Hoe kunnen we samen het verschil maken? En wat betekent het bijvoorbeeld dat we – met z’n allen – zoveel shoppen bij bedrijven als Amazon? We hebben – als gemeenschap – een taak om ons bewust te worden van onze keuzes en onze handelingen.”

Ben je benieuwd naar de begindagen van YouBeDo? Bekijk hier het videoportret van Michael

Video door: Jeppe van Pruissen & Nadine Maarhuis

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blik-verruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief. Inspiratie gegarandeerd.

Oorspronkelijk gepubliceerd op 20 april 2023. Laatste update: 3 februari 2024