Geen verplichte ouderbijdrage en geen cijferstress: deze basisschool in Amsterdam laat zien dat onderwijs anders kan

School zou een plek moeten zijn waar alle kinderen zich thuis voelen, ongeacht hun culturele achtergrond of leerstijl. Daarom kiest basisschool Waldorf aan de Werf voor een inclusieve aanpak. Zo wordt er naast kerst ook Keti Koti gevierd, staat de schoolbieb vol diverse boeken én leren de kinderen elke les met hun hoofd, hart en handen. Schooldirecteur Jamilah Blom: “Ik denk dat het kinderen sterk maakt.”

Een paar jaar geleden zocht een groep ouders in Amsterdam-Noord een school waar alle culturen uit het stadsdeel vertegenwoordigd waren. “Toen ze die niet konden vinden, besloten ze hun eigen school op te richten”, vertelt Jamilah Blom, die sinds 2020 als directeur bij Waldorf aan de Werf betrokken is. “We zijn een interculturele basisschool met zo’n 110 leerlingen en willen inclusief zijn voor hen allemaal.”

In tegenstelling tot veel andere ‘alternatieve’ scholen is de Waldorfschool daarom betaalbaar voor iedereen. De ouderbijdrage is vrijwillig: wie genoeg geld heeft, mag ‘m doneren. Daarnaast is er aandacht voor alle culturen en religies en zijn feesten zoals Holi, Keti Koti, Eid Mubarak en kerst even belangrijk. “En als we aan de slag gaan met sprookjes, dan kijken we naar sprookjes uit alle landen, ook niet-westerse landen”, deelt Jamilah. “Maar we hebben bijvoorbeeld ook genderneutrale wc’s, omdat sommige leerlingen zich niet met één gender identificeren.”

“We volgen het standaard curriculum, alleen geven we er een eigen invulling aan”

Jongens die verliefd worden op jongens

Tevens staat de schoolbibliotheek vol diverse verhalen, over kinderen met verschillende huidskleuren, of over jongens die verliefd worden op jongens. Toch gaat daadwerkelijke inclusie volgens Jamilah verder dan dit alles. “Daaraan moet je altijd blijven werken, want hoe we als volwassenen les hebben gekregen – ook ik als kind – is volledig vanuit Westers oogpunt. Kijk maar naar hoe we de koloniale geschiedenis onderwezen hebben gekregen.” Bovendien is er in de ene klas vaak wat anders nodig om inclusief te kunnen zijn dan in de andere klas, afhankelijk van wat er bij de kinderen speelt. “Dat is een continu proces waar je met elkaar in zit.”

“Ik denk dat het kinderen sterk maakt. Dat ze het gevoel hebben: ik mag er zijn zoals ik ben. En: jij mag er zijn zoals jij bent”, aldus Jamilah. “Laatst hoorde ik acht- en negenjarigen praten over vrouwen met een hoofddoek. En of ze dat wel of niet mooi vonden. En wat ‘mooi zijn’ eigenlijk is. Terwijl het de meeste volwassenen niet lukt om over dit soort onderwerpen een open gesprek te voeren.”

“Samen hutten bouwen en je verwonderen over de kleine dingen die je buiten tegenkomt. In plaats van de hele dag alleen maar naar een scherm te staren”

Hoofd, hart en handen

Geheel in lijn met de filosofie van Rudolf Steiner – de grondlegger van het Waldorfonderwijs – wordt er op de basisschool veel gewerkt met beweging, zang, kunst en creativiteit. “In de kleuterklas beginnen we de dag bijvoorbeeld altijd met een parcours. Lekker klimmen en klauteren over de bankjes en kussens waarop ze zitten, en die ze gedurende de dag continu verplaatsen. Verder zingen, breien, tekenen, boetseren en schilderen we veel, en bewegen we ritmisch op livemuziek. Dan komt er een pianist of harpist de klas in. Ook dat helpt om je lichaam te leren kennen en je beter te kunnen concentreren”, vertelt Jamilah. Daarnaast gaan de kinderen veel naar buiten, zodat ze een band krijgen met de natuur. “Samen hutten bouwen, met bladeren spelen en je verwonderen over de kleine dingen die je buiten tegenkomt, zoals mieren of vogels. In plaats van de hele dag naar een scherm te staren.”

Buiten leren kinderen de lessen die er echt toedoen. Foto door: Waldorfschool aan de Werf

Cijfers als middel

Soms zijn ouders bang dat hun kinderen op een school als Waldorf aan de Werf een leerachterstand oplopen. Het tegenovergestelde is het geval, ziet Jamilah. “We volgen het standaard curriculum, alleen geven we er een eigen invulling aan. Dus als we de letter K leren, dan beginnen we met een verhaal of een lied over de koning. En dan ga je vervolgens met je hele lichaam de letter K uitbeelden. En hem boetseren met bijenwas. En pas dan ga je hem schrijven.” Zo worden het hoofd, hart en handen telkens aangesproken, waarmee je ook verschillende leerstijlen aanspreekt. “En er dus juist mínder kinderen buiten de boot vallen.”

Ook doet de school gewoon aan Cito-toetsen. “Dat is verplicht en vinden we ook belangrijk”, legt Jamilah uit. “Alleen zetten wij het in om te kijken: geven we goed onderwijs? Want als we merken dat kinderen ergens op uitvallen, dan moeten we als leerkracht iets doen om de lesstof anders aan te bieden.” Tegen de leerlingen wordt dus ook niet gezegd dat ze een A’tje of een E’tje hebben, of erger nog: dat ze een A’tje of een E’tje zijn. “We bespreken het zo min mogelijk, het is echt voor ons als leerkrachten. Wij gaan daarmee aan de slag, om ervoor te zorgen dat de kinderen uiteindelijk terechtkomen op de middelbare school die het beste bij ze past.”

Als Jamilah mag dromen, is inclusiviteit in het onderwijs een vanzelfsprekendheid. En vieren we de groei van elk individueel kind, in plaats van kinderen continu met elkaar te vergelijken. “Ik denk dat we als school ook daarin een rol kunnen spelen, dat we kinderen meegeven: het één is niet meer waard dan het ander. Zodat ze, wat hun schooladvies ook wordt, even trots op zichzelf kunnen zijn.”

Meer weten over Jamilah Blom? Bekijk haar videoportret:

Meer lezen over onderwijsvernieuwing? Schrijf je in voor de nieuwsbrief van MaatschapWij, dan krijg je de verhalen elke week gratis in je mailbox.