Met Bureau Wijland maakt Qader Shafiq duurzaamheid inclusief

Terwijl wij met plantjes op ons dak bezig zijn, worden aan de andere kant van de wereld massaal bossen gekapt. Verbinding en mondiaal denken moeten terug op de agenda, vindt Qader Shafiq. Want: “De Aarde is van ons allemaal. We delen het heden en de toekomst. Gezamenlijk, hier in Nederland en daarbuiten.” Met Bureau Wijland streeft hij naar een wereld waarvoor we ons niet hoeven te schamen.

Het is inmiddels een kwart eeuw geleden dat Qader Shafiq voet zette op Nederlandse grond. Hij vluchtte vanuit Afghanistan. “Op het moment dat je als vluchteling gedwongen wordt om je eigen natuurlijke habitat te verlaten, je eigen omgeving waar alles van jou is, je taal, cultuur en omgangsnormen… Zo lang je onderweg bent, sta je niet stil bij wat je achterlaat. Maar zodra je aankomt en terugkijkt, besef je wat je verloren hebt.”

Qader legt uit dat dit precies is wat er op dit moment met de wereld gebeurt. “Iedere dag berokkenen we de Aarde én de mensheid schade. Met overmatige consumptie, een groot contrast tussen arm en rijk en het verlies van belangrijke elementen in de beschaving, zoals solidariteit. We ontnemen mensen in Afrika het perspectief op een waardig leven, zijn agressief op zoek naar fossiele brandstoffen. Vanuit hebzucht opereren is zo lang business as usual geweest dat we zijn vergeten wat inzicht en solidariteit betekenen. Over 25 jaar kijken we terug en schamen we ons. We zullen net als die vluchteling terugkijken en beseffen wat we verloren hebben.”

Duurzame verbindingen

Qader schetst een dramatisch verhaal, maar is positief. Een echte optimist. Zes jaar geleden richtte hij Bureau Wijland op, een adviesbureau dat zich richt op overheden, bedrijven, maatschappelijke organisaties, belangenorganisaties en andere instellingen. Hij vertelt:

“Alles wat we doen proberen we door middel van duurzame verbindingen te realiseren. We willen bewustwording creëren bij organisaties, overheden en mensen, dat als wij elkaar nu niet vinden, samenleven een probleem wordt.” Maar waar te beginnen? Bouwen aan een duurzame en leefbare samenleving doe je door iedereen te betrekken en verbindingen te maken. Ook internationaal. Qader ziet de maatschappij als een mondiale samenleving. Veel van wat we hier doen, is van invloed op andere landen, bijvoorbeeld als we grondstoffen halen uit ontwikkelingslanden. “Voor de nog grotere uitdagingen dáár moeten wij híer verantwoordelijkheid nemen. We moeten niet alleen bezig zijn met de plantjes op ons dak, maar ook met de bossen daar waar ze massaal gekapt worden.”

Kleurrijk Groen

Alhoewel klimaatverandering, natuur en duurzaamheid onderwerpen zijn die steeds meer aandacht krijgen, is het voor mensen in moeilijke sociaal economische posities niet vanzelfsprekend om hierbij aan te sluiten. “Het blijft een kleine bubbel die zich met dit thema bezighoudt. Maar de Aarde is van ons allemaal, de wereld is van ons allemaal. We delen het heden en de toekomst. Gezamenlijk, hier in Nederland en daarbuiten”, betoogt Qader.

“Over 25 jaar zullen we net als die vluchteling terugkijken en beseffen wat we verloren hebben”

Om deze reden heeft Bureau Wijland Kleurrijk Groen in het leven geroepen. Tijdens de Leergang worden elf deelnemers opgeleid tot Kleurrijk Groene Ambassadeurs. Zij fungeren als brug tussen hun migranten-netwerken en natuur- en milieuorganisaties en geven deze organisaties advies over hoe ze mensen met een diverse achtergrond kunnen betrekken.

Academie voor Kleurrijk Leiderschap

In de adviezen en ondersteuning die Bureau Wijland geeft aan overheden en maatschappelijke organisaties staat het thema diversiteit centraal. Ook richtte het adviesbureau een unieke post-HBO opleiding op. De Academie voor Kleurrijk Leiderschap stelt professionals met leiderschapstalent en ambitie in staat om een leiderschapspositie in te nemen in een diverse samenleving en te werken aan meer inclusie in de maatschappij.

Sneeuwbaleffect

Als Qader door Bureau Wijland één ding geleerd heeft, dan is het wel de kracht van het sneeuwbaleffect. Hij geeft een voorbeeld: “Een tijd terug kwam tijdens een bijeenkomst van Kleurrijk Groen het thema vleesconsumptie ter sprake. Een Somalische groep mensen heeft daarna haar vleesconsumptie gehalveerd. Deze Somaliërs hebben veel transnationale contacten en een netwerk van mensen met een andere culturele achtergrond. Zo hebben ze enorm veel invloed op landgenoten in het land van herkomst en planten ze daar een zaadje.”

Samen leven

Om als inclusieve samen-leving verder te komen, moeten we terug naar de principes van onze democratie, vindt Qader. “Wat is vrijheid? Gelijkwaardigheid? Solidariteit? Wat is burgerschap? Vrijheid vraagt ook om verplichting. Vrijheid moet je delen. Hoe delen we vrijheid met mensen die uit streken van onvrijheid hier naartoe zijn gekomen? Dat is niet alleen aan de overheid, maar dat is aan ons allemaal. We zijn allemaal mede-eigenaar van de samenleving. Dus laten we van burger tot burger het gesprek voeren en wederzijdse nieuwsgierigheid centraal stellen. Want om de kloof te dichten, tussen rijk en arm, wit en zwart, overheid en burgers, hebben we verbinding, vertrouwen en eerlijke communicatie nodig.”

De kracht van inclusieve educatie

Wat dat concreet betekent? Volgens Qader schuilt er een grote kracht in educatie. “Natuur- en milieueducatie moet verplicht worden op school. Kinderen kijken heel anders naar de wereld. Ze vragen zich af: wat betekent dat straks voor mij? Als de zeespiegel stijgt, als de lucht is vervuild, als er allerlei pandemieën komen? We zijn het aan onze kinderen verplicht het eerlijke verhaal te vertellen. Inclusiviteit is heel belangrijk. Dus als je werkelijk wilt ‘klimaatveranderen’, richt je dan niet alleen op Piet, maar ook op Fatima. Dan krijg je misschien ook Irak of Afghanistan mee, want haar verhaal zal ook daar weer blinken.”

Ook moedigt Qader kleinschalige projecten die in de wijken worden gefaciliteerd aan. “Kijk maar naar de moestuinen van Kleurrijk Groen. In twee jaar tijd hebben mensen met vijftien verschillende achtergronden daar samen getuinierd. En we hebben bomen laten planten door mensen met een verschillende afkomst. Als de boom eenmaal in de grond staat, merk je wat het met mensen doet. Ze hebben iets groots gedaan. Samen. Als we voorbij kleur of achtergrond durven te kijken, dan zien we de rijkdom die ons kan inspireren om anders om te gaan met de natuur.”

Meer weten over de visie en missie van Qader Shafiq? Bekijk zijn videoportret: 

Lees je verhalen over duurzame verbindingen graag direct vanuit je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons nieuwste e-magazine vol vergezichten en utopieën. Inspiratie gegarandeerd!

Video door: Jeppe van Pruissen & Nadine Maarhuis