Omarm ook je donkere kant

“We zijn wonderlijke wezens, de enige soort op aarde die zichzelf pas goed genoeg vindt als de helft van onszelf niet meer bestaat. Pas als ik incompleet ben, ben ik compleet!”, aldus Joris Vincken, muzikant, coach en schrijver in zijn boek Heel. “Zonder je donkere kant te accepteren, leef je nooit heel en vrij.”

De rijkdom, de ruimte en de vrijheid die dit geeft, gunt hij iedereen. Als je je donkere kant kunt accepteren, dan kun je dat ook van een ander. In zijn boek Donker, de ongeziene helft van heel zijn schrijft Joris over het omarmen van die donkere kant. Hij doet dat op een persoonlijke en intieme manier. Door de helft van jezelf te ontkennen, leef je niet je volle potentieel. Toch wordt die donkere kant vaak weggestopt en dat breekt je vroeg of laat op. Het is alsof de helft van jezelf er niet mag zijn of verstopt moet worden achter een masker. Zo loop je voortdurend op eieren, bang dat anderen je ‘ware gezicht’ zullen zien.

Het kwartje
Er zijn maar weinig mensen die zo zichzelf zijn als Joris. Maar dat is zeker niet altijd zo geweest. Er ging een lange weg aan vooraf. Zijn tijd als muzikant zullen mensen succesvol noemen. Hij heeft een aantal hits geschreven en gouden platen gescoord. “Elke minuut van de dag was ik aan het werk en bezig met het volgende nummer. Van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat.” Je zou denken dat het geld met bakken binnenkwam, maar door zijn naïviteit keek hij niet zo goed naar de contracten. Financieel ging het wel goed, maar niet zo goed als zou kunnen.

Pas toen een vriend aan hem vroeg ‘hoe voelt het nu om succesvol te zijn’, viel het kwartje. “Ik had altijd de overtuiging dat als ik succes zou hebben, ik verbinding zou voelen. Maar ik voelde helemaal geen verbinding, voelde me niet succesvol of rijk. Ik voelde me vooral heel eenzaam.”

Joris zwoor de muziek af. Hij verkocht al zijn instrumenten en besloot zijn aandacht naar binnen te richten, in de wereld van spiritualiteit. “Ik ging op reis – soms letterlijk naar leraren – maar vooral innerlijk om die verbinding te zoeken. Ik ging volledig op in mijn zoektocht.”

Dag en nacht was hij bezig om verlicht te worden. “Als ik verlicht zou zijn, zou ik verbinding vinden.” Dus stortte hij zich op meditatie, ademwerk, yoga, noem maar op. Na tien jaar viel opnieuw het kwartje. “Ik was in dezelfde valkuil getrapt, rende achter een fictief morgen aan dat nooit zou komen.”

De donkere kant
Gedesillusioneerd en depressief kwam Joris thuis te zitten. Alleen en eenzaam, kapot van de ‘ratrace’ waar hij zichzelf in had gemanoeuvreerd. Pas veel later besefte hij dat dit in feite zijn redding was geweest. Na een leven lang rennen, stond hij voor het eerst echt stil. De verbinding waar hij zo naar had verlangd, had hij altijd buiten zichzelf gezocht, iets wat gevonden of bereikt moest worden.

“Wat als je van alles wat je bent, durft te houden?”

“Het werd tijd om naar mijzelf te luisteren. Ik was voortdurend op zoek naar verbinding maar had de verbinding met mezelf vergeten te maken. Met álles van mijzelf. Niet alleen de ‘leuke’ kanten, maar ook de kanten die ik niet mooi vond. We zijn namelijk geneigd om onze donkere kant weg te stoppen en houden alleen van onze positieve lichte kant. Maar hoe kun je je heelheid leven, als je een groot deel van jezelf wegstopt? Wat als je van alles wat je bent durft te houden, onvoorwaardelijk? Je zekerheden en twijfels, je kracht en zwakte, je aangepaste en ongepaste kanten.”

Grenzen
Volgens Joris betekent het omarmen en accepteren van je donkere kant niet dat je zomaar alles wat je verlangt kunt zeggen of doen. “Mijn vrijheid eindigt bij de grens van een ander. Dat is geen nadeel, maar maakt het leven juist zo intrigerend. Hoe leef ik mijn vrijheid binnen de grenzen van mezelf, mijn gezin, mijn collega’s en de gewoontes van het land waar ik woon. Het zet me niet buiten de maatschappij, maar maakt me er juist deel van. En het kost lef om het ongemak in mezelf of van bijvoorbeeld mijn collega’s aan te gaan, in plaats van te vermijden. We kennen allemaal de olifanten in de porseleinkast: dat wat tijdens bijeenkomsten en vergaderingen niet wordt uitgesproken. Draagt dat werkelijk bij aan het welzijn van mezelf, mijn collega’s en het bedrijf?”

Essentie
In 2016 verscheen het eerste boek van Joris, getiteld: Mijn hart heeft geen haast. “Dit boek ging al over het volledig omarmen van jezelf. Nadat het boek verschenen was, merkte ik echter dat mensen dachten dat als ze zichzelf volledig zouden omarmen, ze zich vervolgens altijd fijn zouden voelen. Maar niets is minder waar. We zijn bang om ons even niet fijn te voelen, omdat we onszelf eigenlijk niet vertrouwen. Elk ongemak moet zoveel mogelijk worden vermeden, want we geloven onszelf niet krachtig genoeg om daarmee om te gaan.”

Om deze reden schreef Joris zijn tweede boek Inclusief alles, leven zonder uitzondering. “Deze titel was voor mij volstrekt helder. Tot mijn verwondering bleven veel mensen – ook na het lezen van dit boek – denken dat als ze zichzelf helemaal zouden omarmen, ze zich voor altijd kiplekker zouden voelen. Ik hoopte vooral dat de lezer zich uitgenodigd zou voelen om zichzelf helemaal te omarmen, dus ook negatieve gevoelens. Dat het oké is om niet perfect te zijn. Dat imperfectie nu eenmaal bij mens-zijn hoort. Perfectie is een onmogelijke eis die we onszelf opleggen. De druk van sociale media, televisie en films om ons altijd gelukkig te voelen is niet reëel en zelfs onmogelijk. Het heeft een ongezonde invloed op ons zelfbeeld.”

Na zijn gedichtenbundel Het gras is groener aan deze kant benoemde Joris in zijn vierde boek Heel nog nadrukkelijker de donkere kant in ieder mens. Om nog duidelijker te maken dat het om beide kanten gaat, niet alleen om de fijne kant. “In mijn nieuwe boek Donker ben ik daar nog directer in. Ik merk in mijn ontmoetingen dat vaak veel zaken onbesproken blijven. Denk aan geld en seksualiteit. Op deze onderwerpen zit veel schaamte, terwijl iedereen ermee te maken heeft. Het leven gaat nu eenmaal ook over hoe je omgaat met angst, verdriet, frustratie en (spannende) verlangens. Mens-zijn gaat over licht én donker”

Rituelen
“In andere culturen zijn er rituelen die je al op jonge leeftijd in contact brengen met je donkere kant. Overgangsrituelen van kind naar volwassen die wij vaak als barbaars zien. Het is een reden waarom we hier zo vaak onecht door het leven rennen. Er is nooit een moment geweest dat we werkelijk de stap naar volwassenheid maakten. We moesten het maar zelf maar een beetje uitzoeken. Daarom rennen we rond als jongetjes die onze onvolwassenheid proberen te verbergen achter een mooi pak of in een grote auto. Alsof de grootte van de auto of de hoogte van je bankrekening zegt dat je nu een echte man bent.”

“Zonder balans put jezelf uit en stort je vroeg of laat in”

“Onze cultuur is vooral gebaseerd op de mannelijke (of eigenlijk jongens-) energie. Deze energie is gericht op actie, op dingen doen, zaken aanjagen. De vrouwelijke energie is meer gericht op bezinning, ontvangen, vertrouwen en berusting. Dan heb ik het niet eens zozeer letterlijk over een man of vrouw, want ook veel vrouwen leven vooral vanuit de mannelijke energie. Zonder balans put jezelf uit en stort je vroeg of laat in. Je ziet dat overal. Er zijn nog nooit zoveel burn-outs en psychische klachten geweest als nu. De natuur geeft ons een prachtig voorbeeld. Leven ontstaat uit de ontmoeting van de mannelijke energie van de zon, die in overgave ontvangen wordt door de vrouwelijke aarde. Zelfs de batterij van onze telefoon is een prachtig voorbeeld. Pas als de plus- en minpool met elkaar verbonden zijn, stroomt de energie. Dat is letterlijk wat stroom betekent.”

Zo klein mogelijk
Toch is Joris allesbehalve pessimistisch. “Het is vooral ons mannelijke denken dat overal problemen ziet en er nog veel meer creëert in een poging alles te fiksen. Pas als we met die grootheidswaanzin van ons ego stoppen, ontdekken we dat de wereld niet om ons draait. Dan leef ik vanuit vertrouwen en verwondering. Dan ben ik verbonden met mezelf en de wereld om me heen.”

“Ontdek dat de wereld niet om ons draait”

Joris maakt weer muziek, leeft zijn spiritualiteit en coacht mensen om weer in verbinding met zichzelf te komen. Eigenlijk doet hij wat hij altijd al deed. Het grote verschil is dat hij nu wel verbinding, vertrouwen en verwondering voelt. “Nu ik niet langer in gevecht ben met mezelf, is elk moment oneindig rijk.”

Tekst door Jelle Bartels, mede-oprichter van The Main Thing, een zaak voor ondernemers.
Headerbeeld Frank Kouws, kaderbeeld Peter Beemsterboer.

In maart en april 2025 vindt op drie locaties het ‘Op eigen Kompas Festival’ plaats. Joris Vincken is op 5 april – samen met anderen – te bewonderen tijdens het event ‘Het Kompas in De Verhalen. Op deze dag kun je in de Social Impact Factory maar liefst tien auteurs ontmoeten. Klik hier voor meer informatie.