De kracht van verstilling, stilte

Stilte laat zich voor mij het beste omschrijven als het zien van een grazend paard in de weide. De uitstraling, de kracht, de vrede, de rust, de schoonheid van het fysiek en de flow in het huidige moment zijn prachtig. Het is een beeld waarbij ik een gevoel van liefde en eenheid ervaar. Als het paard dichterbij komt en mij toestaat het over het hoofd te aaien, is die ervaring welhaast overweldigend en emotionerend.

Als ik daarentegen mensen observeer, is het gemakkelijk in te zien dat velen van hen nagenoeg altijd ‘aan’ staan en voor wie het ervaren van stilte een volstrekt onbekend fenomeen lijkt. ‘Aan’ betekent vele uren per dag druk zijn met surfen op de sociale media, herrie maken, eindeloos luidruchtig met elkaar praten en telefoneren, opgewonden het hoogste woord voeren in een groep, druk in het hoofd zijn en daarmee onbewust, doch feitelijk de stilte voortdurend doorbrekend, zowel naar buiten als naar binnen. En dan is er de tsunami van geluiden en flitsende beelden die mensen continu produceren door middel van het gebruik van ingeblikte muziek, machines, beeldschermen, apparaten en de alom aanwezige vervoermiddelen met ronkende motoren, waardoor ook de omgeving feitelijk 24/7 ‘aan’ staat.

Het contrast tussen de mens die altijd ‘aan’ staat en de stilte van het grazende paard is groot. Het is een schril contrast omdat men totaal geen weet heeft hoeveel negatieve invloed het constante ‘aan’ staan bij velen heeft op de mentale gezondheid en het welbevinden. Wat er gebeurt, is dat men mentaal volkomen in beslag wordt genomen door de stem van de ‘automatische piloot’ of ‘robot’.

Innerlijke dialoog
De benaming innerlijke dialoog of stem gaat over geluid, maar zeker ook over beeld, gevoel, intuïtie en beleving. Er worden drie niveaus van innerlijke dialoog onderscheiden. De herkenning en erkenning van dat onderscheid helpt ons bij onze geestelijke ontplooiing, mits we daarvoor openstaan.

De eerste stem = Robot/Automatische piloot = De stem van het ego.
De bewust of onbewust ingesleten, ‘overgeërfde’, automatische denkpatronen die zijn gevormd door de overleveringen van familie, cultuur, historie, politiek, enz. Enerzijds is een goede integratie van deze externe oriëntatie als kind en in de jeugdjaren nodig om te kunnen functioneren en tot volle wasdom te komen.
Anderzijds is het de ‘robot’ die ons prikkelt tot een continue gedachtestroom, die  veelal de meest onzinnige, afwijzende, kritische, boze en oordelende ego scripts laat bovenkomen over jezelf, anderen en het andere, waardoor er geen greintje ruimte is voor het besef van het bestaan van innerlijke stilte en de kracht van het zachte en het relativerende die daarvan uitgaat.
Door de dominantie en het repeterende karakter van deze stem krijgt je intuïtie en je innerlijke weten geen of weinig ruimte om te zeggen hoe het in elkaar steekt, waardoor je het risico loopt dat je onevenwichtig, oppervlakkig of eenzijdig naar de wereld kijkt en communiceert.

De tweede stem = De weg naar binnen, de weg van verstilling.
De tweede stem ontstaat – door oefening – en is een expressie van je eigen identiteit en groeiende authentieke innerlijke oriëntatie en daardoor een belangrijke factor in het ontwikkelen van emotionele –  en spirituele intelligentie. Wil je tot de innerlijke stilte doordringen is het noodzakelijk dat de ‘tweede’ stem, en dat is wezenlijk, de stem van de automatische piloot onder controle krijgt, zonder die echter te onderdrukken of te miskennen.

De derde stem = De stem van het hart.
De derde stem suggereert. Het is de stem die in je opkomt waardoor je iets weet, voelt, intuïtief iets doet of zegt. Als de tweede dialoog goed op gang gekomen is, komt er een derde stem waaraan de tweede stem zich leert over te geven. De derde stem is de stem van de innerlijke stilte.

Van buiten naar binnen
Door de tweede en derde stem te ontplooien ga je je onderscheiden van anderen die stilte veelal als saai beschouwen. Echter door je oriëntatie van buiten naar binnen te verschuiven plaats je jezelf juist in een uitdagende en speelse positie.  Stil zijn betekent geenszins passiviteit. Op de moeilijkste momenten van het leven is er een groot verschil tussen stil zijn en niets doen. Stil zijn in vertrouwen en vrede te midden van de chaos en verwarring zorgt voor een duidelijker beeld van de omstandigheden, waardoor de noodzakelijke acties met meer aandacht, gerichter en effectiever kunnen worden uitgevoerd.

Innerlijke stilte is belangrijk om je op een dieper niveau liefdevol en empathisch te kunnen verhouden met andere mensen, flora en fauna, hetgeen voor de mens een wezenlijke en transformerende opdracht is voor het herstel en het behoud van de natuur en onze leefomgeving. Met de constante ruis van de ‘automatische piloot’ gaat dit nooit lukken. Het vergt van de mens een attitude van pure, onpersoonlijke, onvoorwaardelijke liefde die zijn voeding en expressie vindt in de innerlijke stilte. Verstilling is een belangrijke opstap om een leerproces van bewustzijnsontwikkeling te initiëren en het stimuleert de intrinsieke behoefte daartoe. Verstilling en stilte zijn nodig om tot diepere en bredere bewustzijnslagen in jezelf door te kunnen dringen en zodoende te kunnen komen tot het ervaren van innerlijke vrede, eenheid, zelfzijn, broederschap en liefde.

Stilte, innerlijke stilte is op zich een belangrijke drijfveer/belangrijke persoonlijke waarde! De weg van de verstilling (de weg naar binnen) stelt je in staat om te onderscheiden welke drijfveren, waarden en overtuigingen echt van jezelf zijn en welke er van ‘anderen’ of van de ‘omgeving’ zijn gekomen. Het kennen van dit onderscheid is van belang om van externe invloeden los te kunnen komen en een proces in gang te zetten dat kan leiden tot meer zelfkennis, meer zelfbewustzijn en bevrijding. Hoe meer innerlijke stilte hoe effectiever je wordt in wat je denkt, doet en (nalaat). Het is de stilte die je vrijmaakt en die je de tijd, de ruimte en de creativiteit geeft om je potentieel te ontplooien.

Stilte in jezelf
Geabstraheerd is verstilling/stilte het gevolg van het stopzetten van het praten tegen jezelf. De eerste opdracht is dan ook om je robot stil te leggen door je continue gedachtestroom te stoppen en te luisteren. Leer je innerlijke dialoog en de beelden te herkennen die je jezelf meestal onbewust voorhoudt. Dit is je wereldbeeld. Elke dag tien minuten bewust worden van wat je tegen jezelf zegt, en dan: leren bewust worden van vooronderstellingen en (voor)oordelen die in deze innerlijke conversatie besloten liggen. Korte meditaties, contemplatie, mantra’s reciteren, reflectie en dagelijkse momenten van alleen zijn in de letterlijke stilte ondersteunen hierbij. Het vergt oefening en discipline om die vol te houden. Discipline op zich wordt bevorderd door je bewust bezig te houden met de natuur, literatuur en kunst; door te luisteren naar symfonische muziek en …te genieten van de nabijheid van een paard…

Een andere mogelijkheid om de stilte in jezelf te bereiken is het leren in het hier en nu te leven. Als je in de stilte van het moment kunt leven, wordt de weg vrijgemaakt om een ruimer bewustzijn te ervaren. Loslaten van het verleden en het onthechten van de toekomst zijn daarvoor cruciaal, evenals de houding of kwaliteit waarmee je in het leven staat. Een intrigerende vraag die je jezelf in dit kader kunt stellen is of je als een ‘meester’ en ‘eerlijke getuige’ in het leven kunt staan, neutraal, spontaan, zonder (voor) oordeel, zonder vooringenomenheid, met gevoel voor humor. Zo kan je direct rust en vrede in ieder moment vinden door bewust in hartsademhaling te gaan en de verstilling en de stilte toe te laten in je hart.

Het verstillingsproces kan verder worden vormgegeven door het bewust innemen van een zogenaamde beschouwende positie of metapositie. In deze metapositie ‘kijk’ je als het ware met een zekere afstand naar jezelf en je dagdagelijkse beslommeringen, problemen, onzekerheden, angsten of zorgen waardoor je jezelf in staat stelt de scherpe randjes eraf te halen en/of ze los te laten. Je gaat als het ware boven de problematiek staan en ziet deze onder ogen, hetgeen het welbevinden en het voorkomen van gezondheidsproblemen bevordert.

Regelmatig stilstaan bij onze diepste verlangens vanuit een beschouwende positie biedt de mogelijkheid een innerlijk houvast en innerlijke rust te ervaren. Naast andere technieken, zoals dissociatie wordt deze relativerende metapositie ingenomen vanuit de verbondenheid met het hart dat per definitie neutraal en mild is. Mede daardoor komt er ruimte voor innerlijke stilte. Ook dit proces wordt versterkt door in hartsademhaling te gaan.

Schoonheid en stilte
De schoonheid in de wereld zien is in tijden van polarisatie, oorlog, migratie, instabiliteit en ontwrichting moeilijk doch van wezenlijk belang. Innerlijke stilte bevordert het (weer) ontsluiten van de relatie met de schoonheid van de natuur, alsmede het ontsluiten van de relatie met de schoonheid in de ander en het andere. Daarmee is innerlijke stilte een belangrijke opstap én kans om de wereld te verbeteren, stabieler en schoner te maken en geenszins te blijven steken in negativisme.

Tekst door: Kees van der Stel
Kees heeft als Executive Mentor in Bewustzijnsontwikkeling een missie om mensen in hun ontwikkelingsproces te begeleiden naar wat hen na aan het hart ligt met als gevolg dat mensen meer bevlogenheid als leidraad in hun leven toelaten. Na een langjarige carrière in het bedrijfsleven op directieniveau maakte Van der Stel een innerlijke levensreis van het financieel-economische terrein naar het terrein van coaching en bewustzijnsontwikkeling. Mentoring is zijn tweede natuur geworden: zijn manier van werken bestaat uit het bieden van veiligheid en vertrouwen, een luisterend oor, spontaniteit, gevoel voor humor en medemenselijkheid. ‘Zien met het hart‘ noemt hij dat.

Meer informatie: www.keesvanderstel.nl.

Dit is een bewerking van het artikel dat eerder verscheen in de herfsteditie 2023 van het New Financial Magazine, een uitgave van de stichting New Financial Forum.