Een andere maatschappij creëren we samen, van binnenuit

Wat is de meest zinvolle bijdrage die je als mens aan de samenleving kunt leveren? Arjan Verschuur betoogt dat je de meest zinvolle bijdrage kunt leveren door je te laten leiden door impulsen die uit het diepst van je innerlijk komen. 

“Hoe kun je dingen als het ware vanzelf laten ontstaan, niet door niets te doen, maar zonder eraan te hoeven duwen of trekken?” Dit vroeg ik me ruim twintig jaar geleden hardop af. Door het verloop van creatieve processen te vergelijken met innerlijke transformatieprocessen, de etappes van de Reis van de Held en de scenes uit het verhaal De Wildeman of IJzerhans viel het antwoord op deze vraag me in de loop van de tijd als vanzelf toe: “Door ze van binnenuit en met de natuurlijke stroom mee te creëren en onderweg de gulden middenweg te bewandelen.” 

In het boek Creëren van binnenuit heb ik dit kernachtige antwoord uitgewerkt in zestien wegwijzers voor organisch creëren. Voor de lezers van MaatschapijWij vat ik deze wegwijzers hieronder kort samen.

Met de natuurlijke stroom mee
In creatieve processen kunnen we zestien fasen waarnemen.

Fase 1: Idee, wens of verlangen. Ieder ontwikkelingsproces begint met een impuls. In creatieve processen neemt deze impuls de vorm aan van een idee, wens of verlangen dat bij je op komt borrelen en je vervolgens niet meer loslaat.

Fase 2: Bezwaren. Elke impuls roept een tegenkracht op. In creatieve processen neemt deze tegenkracht de vorm aan van bedenkingen of bezwaren tegen het idee, de wens of het verlangen, die zowel van binnenuit als van buitenaf kunnen komen.

Fase 3: Mogelijkheden zien. Waar het in deze fase om gaat, is dat je een mogelijkheid ziet om de creatieve spanning tussen je idee, wens of verlangen enerzijds én de bedenkingen of bezwaren tegen je idee, wens of verlangen anderzijds te overbruggen.

Fase 4: Het initiatief nemen. De essentie van deze fase is dat je daadwerkelijk ergens op aan gaat. In creatieve processen sta je nu voor de keuze om wel of niet te beginnen aan de realisatie van de de mogelijkheid die je in fase 3 gezien hebt.

Fase 5: Verzelfstandigen. De essentie van deze fase is dat iets op zichzelf komt te staan. In creatieve processen neemt dit de gedaante aan van een initiatief dat een eigen leven begint te leiden.

Fase 6: Exploreren. Kenmerkend voor deze fase is dat je met je initiatief de wereld ingaat om te verkennen op welke manier je je creatieve concept praktisch kunt vormgeven. Daardoor begint je initiatief zowel in omvang als in kwaliteit te groeien.

Fase 7: Afbakenen. De essentie van deze fase is dat er door insluiten en uitsluiten een polarisatie plaatsvindt tussen de kenmerken die een ding enerzijds wel en anderzijds niet heeft. In creatieve processen neemt dit proces de gedaante aan van de afbakening van je initiatief.

Fase 8: Doen! Nadat je het initiatief in meer of mindere mate hebt afgebakend, is nu de tijd aangebroken om de gekozen alternatieven verder uit te werken. En dat is een kwestie van doen!

Fase 9: Bezinnen. In ieder creatief proces dient zich van nature een keerpunt aan. Een periode van bezinning om je innerlijk opnieuw af te stemmen op het oorspronkelijke idee, dat je ook het geestelijke wezen van je initiatief kunt noemen.

Fase 10: Bijsturen. Waar het in deze fase in essentie om gaat, is dat je je laat leiden door de inzichten en ingevingen die je in de vorige fase in afstemming op het oorspronkelijke idee ontvangen hebt.

Fase 11: Manifesteren. In deze fase wordt het potentieel van de mogelijkheden die je in fase 3 met je innerlijke oog voor je zag als concrete en tastbare resultaten zichtbaar in de buitenwereld.

Fase 12: Afronden. Deze fase markeert het begin van het einde van het creatieve proces. Nadat je het resultaat hebt opgeleverd, kan er niet nog meer potentieel gemanifesteerd worden, maar moeten er nog wel afrondende werkzaamheden gedaan worden.

Fase 13: Effecten zien. Het resultaat van je creatieve arbeid krijgt in deze fase een plek in de jouw omringende wereld. Daarin wordt nu zichtbaar wat de effecten zijn van wat je gemaakt hebt.

Fase 14: Evalueren. De essentie van deze fase is dat wat in de buitenwereld groot werd en een bepaalde uitstraling kreeg, weer inkrimpt en verinnerlijkt wordt. In creatieve processen neemt dit de gedaante aan van het evalueren van je initiatief.

Fase 15: Verzoenen. Deze fase gaat over het volledig accepteren van de zonzijde en de schaduwzijde van het proces, het resultaat en de effecten die de wisselwerking tussen je (geestelijke) idee of ideaal en de weerbarstige (materiële) werkelijkheid heeft opgeleverd.

Fase 16: Rusten. In creatieve processen is dit de fase waarin na je activiteiten in de buitenwereld nu ook je innerlijke activiteiten tot rust komen.

Langs de gulden middenweg
In onderstaande figuur heb ik deze zestien fasen voor organisch creëren schematisch weergegeven.

Door de zestien fasen in een cirkel te plaatsen worden drie dingen zichtbaar.

Ten eerste dat elke volgende fase logisch op de voorgaande fase volgt. Zo roept elk idee, wens of verlangen in eerste instantie bezwaren op. En je kunt pas besluiten om het initiatief te nemen, nadat je een mogelijkheid ziet om de creatieve spanning tussen je idee, wens of verlangen enerzijds en de bezwaren die dit oproept anderzijds te overbruggen.

Wat ook zichtbaar wordt, is dat we in ons denken weliswaar zestien fasen kunnen onderscheiden, maar dat een creatief proces in werkelijkheid een doorgaande stroom is.

Het derde dat zichtbaar wordt, is dat de zestien fasen acht paren vormen waarin min of meer tegengestelde, maar elkaar aanvullende krachten werkzaam zijn. Wanneer je de woorden waarmee ik de zestien fasen benoemd heb paarsgewijs met elkaar combineert, dan ontstaan bijvoorbeeld de woordcombinaties Rustig Doen! en Doende Rusten. Deze woordcombinaties maken duidelijk dat de uiteindelijke uitdaging is om in een creatief proces de gulden middenweg te bewandelen. Dat doe je door in iedere fase iets te behouden van de kracht die voor de tegenoverliggende fase kenmerkend is. In de meest actieve fase van het creatieve proces is het dus de uitdaging om ook (innerlijk) ontspannen te blijven (= Rustig Doen!) en in de meest passieve fase van het creatieve proces om ook (uiterlijk) actief te blijven (= Doende Rusten).

Creëren van binnenuit
In plaats van Creëren van binnenuit had ik het boek ook Creëren met de natuurlijke stroom mee of Creëren langs de gulden middenweg kunnen noemen. In de titel heb ik het accent echter doelbewust op dat creëren van binnenuit gelegd. Wanneer we in onze creatieve processen de gulden middenweg bewandelen, dan beginnen we namelijk pas wanneer daarvoor een impuls van binnenuit komt. Hoe dieper die impuls van binnenuit komt, hoe meer innerlijke kracht je tot je beschikking hebt om het creatieve proces te doorlopen en hoe meer hulp je in het vervolg van het creatieve proces ook van buitenaf kunt verwachten. Wanneer je gesteund door deze kracht van binnenuit en hulp van buitenaf de natuurlijke stroom volgt, dan verloopt een creatief proces relatief moeiteloos. Maar wanneer deze innerlijke kracht en hulp van buitenaf ontbreken, dan ben je eigenlijk al vanaf het allereerste begin tegen de natuurlijke stroom in aan het gaan. Dan begint het duwen en trekken al bij de start.

Dus: als je graag een positieve bijdrage wilt leveren aan maatschappelijke verandering, laat je dan niet gek maken door alle informatie die vanuit de buitenwereld op je afkomt, maar wacht op een sterke innerlijke impuls, die je – direct of indirect – vanuit de geestelijke wereld wordt aangereikt.

Tekst: Arjan Verschuur

Arjan Verschuur (1969) is auteur van het boek Creëren van binnenuit, zestien wegwijzers voor organisch creëren. Het boek is bedoeld voor iedereen die scheppend in de wereld actief is of wil zijn, en zijn we dat eigenlijk niet allemaal?

Creëren van binnenuit is het tweede deel van De Roep van de Wildeman. Deze serie boeken bestaat uit drie delen die je het hart, het hoofd en de handen van de Wildeman kunt noemen. De drie boeken vormen een samenhangend geheel maar kunnen ook los van elkaar gelezen worden.

Meer informatie: www.arjanverschuur.nl.