De aarde redden met businessmodellen: Commonland doet het gewoon.

We bevinden ons in een ecologische crisis. Om de aarde leefbaar te houden moet de mens veel meer gaan samenwerken met de natuur. Met Commonland zet Willem Ferwerda bedrijven en projecten op die bouwen aan een ecologisch herstellende economie. Winst voor mens én planeet dus. 

In 2016 staat Willem Ferwerda op nummer één in de Duurzame 100 van Trouw. Als initiatiefnemer en directeur van Commonland zet de ecoloog zich in om natuur, bodem en landbouw in onleefbaar geworden gebieden te herstellen. De mens heeft gigantische stukken aarde uitgeput, ontbost, en vervuild. Hierdoor wordt een gebied zo groot als de Verenigde Staten en China samen elke dag minder leefbaar.

Van vernietiger naar hersteller

Willen we toekomstige generaties een leefbare aarde nalaten, dan moeten wij als mens onze rol omdraaien: van vernietiger naar hersteller. De mens heeft de natuur nodig om te overleven. Voldoende water en voedsel, biodiversiteit, schone lucht, een stabiel klimaat, veiligheid en welvaart: allemaal zaken die we danken aan de natuur en die we kwijtraken als we niet snel in actie komen.

“We maken de natuur kapot en brengen daarmee onszelf, ons welzijn en onze welvaart in gevaar.”

Dit realiseert Willem zich voor het eerst als achtjarig jongetje, terwijl hij samen met zijn vader langs een meer in Italië loopt en een groepje mannen een slang ziet doodslaan. “De slang keek me aan, en ik stelde mezelf de vraag: wat zijn ze aan het doen? En ik gaf mezelf eigenlijk direct het antwoord: ze zijn zichzelf aan het slaan. Toen besefte ik al: hier kom ik dichtbij de waarheid.”

Een nieuwe winstdefinitie

Ons huidige economische systeem draait maar om één ding: in zo kort mogelijke tijd zoveel mogelijk financiële waarde creëren. Ten koste van alles en iedereen. Hierdoor trekt de natuur al veel te lang steevast aan het kortste eind. We moeten ons economische systeem anders inrichten. Weg van onze eenzijdige winstdefinitie naar een meer inclusieve definitie, waarin ook mens en natuurlijke systemen vertegenwoordigd zijn. Door samen te werken met de natuur bouwen we aan een duurzame economie die niet alleen vandaag al rendeert, maar ook op de lange termijn.

Wat boeren en investeerders gemeen hebben

Om te ontdekken hoe een gezonde ecologie en een gezonde economie hand in hand kunnen gaan, reist Willem een jaar lang de wereld rond om boeren en investeerders te interviewen. Hij stelt ze twee vragen: wat is je grootste frustratie? En waar droom je van? De antwoorden lijken verrassend veel op elkaar. “De boeren vertelden me allemaal: ‘Wat mij het meest frustreert is, dat ik het land omwille van efficiëntie in een slechtere conditie aan de volgende generatie overdraag.’

“Ze droomden ervan om de ecologische balans van hun land te herstellen en goed te kunnen leven van hun producten.”

Behoefte aan zingeving

Ook veel investeerders waren klaar met de focus op uitsluitend financiële resultaten. Ze misten zingeving en werden geconfronteerd met vragen van de volgende generatie. “De investeerders werden door hun kinderen met hun investeringsbeslissingen in de oude degradatie-economie geconfronteerd”, vertelt Willem. “Ze zeiden dat ze het liefst in maatschappelijke projecten wilden investeren om de relatie met hun kinderen te herstellen.”

Vier soorten winst

Weer thuis creëert Willem een framewerk dat boeren, overheden, bedrijven en investeerders kunnen gebruiken om verschillende soorten winst uit iedere hectare grond te halen. De basis van het ‘4 returns’ model, dat mensen kunnen gebruiken om landschappen op een economisch rendabele manier te herstellen, is geboren.

De eerste en allerbelangrijkste winst is volgens Willem de ‘return of inspiration’. Pas als mensen het gevoel hebben dat het anders kan, raken ze gemotiveerd om het ook daadwerkelijk anders te gaan doen. Vervolgens moeten de banen en economische activiteit – het sociale kapitaal – in een regio terugkomen, zodat mensen niet langer wegtrekken: de tweede winst.

Maar zonder bodemvruchtbaarheid en een gezonde waterhuishouding geen bedrijvigheid. Om op een duurzame manier geld te verdienen aan een stuk grond moet het natuurlijke kapitaal – het landschap en haar biodiversiteit – centraal worden gesteld. Zodat het land niet alleen nú winst oplevert, maar dat nog honderden jaren zal blijven doen?

Op zoek naar de juiste balans

Om een landschap succesvol te herstellen moet je op zoek gaan naar de juiste balans tussen economische activiteiten en de natuur. Vandaar dat je een te herstellen gebied volgens Willem eerst moet opdelen in verschillende zones. Waar moeten de bossen terugkomen of worden beschermd, en waar moet de waterhuishouding weer op peil komen? Waar kan worden samengewerkt met de natuur, bijvoorbeeld door regeneratieve landbouw- of bosbouwprojecten? En waar ligt de economische zone, waarin mensen wonen, werken en industriële processen plaatsvinden.

“Het idee is dat je als een soort drone boven het landschap gaat hangen, zodat je zicht krijgt op het geheel en je de puzzel kunt gaan leggen. Waar moet de natuur terugkomen, en waar is er ruimte voor bedrijvigheid?”

Laten zien dat het anders kan

Bij het herstellen van de landschappen worden gebieden met de omvang van de provincie Noord-Brabant aangepakt, of nog groter. Een flinke en tijdrovende klus, waarbij allerlei belanghebbenden moeten worden aangehaakt en moet worden samengewerkt op basis van één gedeelde visie.

Samen met haar partners gaat Commonland op zoek naar de juiste landschappen om te herstellen, verbindt, informeert én traint de verschillende betrokken en trekt investeringen aan. De betekenisvolle onderneming is samen met netwerken van boeren de spil in de landschapsherstelplannen. Tevens helpt de organisatie boeren bij het opzetten van regeneratieve bedrijven, om zo te bewijzen dat het herstellen van de natuur én het runnen van een rendabele onderneming hand in hand kunnen gaan.

Regeneratieve landbouw in Spanje

Een van de landschappen bevindt zich in oostelijk Andalusië, Spanje. Een kurkdroog, overbegraasd en ontbost gebied. “Binnen drie jaar hebben tientallen boeren zich verenigd. Samen zijn ze workshops gaan geven, en hebben ze activiteiten ontwikkeld op het gebied van herstellende landbouw en natuurbehoud. En onlangs hebben ze hun eerste bedrijf opgericht op het gebied van regeneratieve amandelteelt. Het tweede bedrijf, op het gebied van regeneratieve olijfteelt, komt er binnenkort aan.”

Een bewustzijnsrevolutie

Dit soort bedrijven laten zien dat we een economie kunnen creëren die samenwerkt met de natuur, in plaats van haar kapot maakt. Willem kijkt dan ook hoopvol naar de toekomst. “Steeds meer mensen zien in dat we de natuurlijke balans moeten herstellen. Toen ik afstudeerde als tropisch ecoloog wist niemand wat het was. Tegenwoordig komen er allerlei mensen, van boeren tot investeerders en grote ondernemers, naar ons toe die zich realiseren dat de ecologie waanzinnig belangrijk is.”

Benieuwd waarom Willem zich 24/7 voor Commonland inzet? Bekijk zijn videoportret.

Video door: Jeppe van Pruissen & Nadine Maarhuis

Meer inspiratie en meedenken over hoe op een duurzame manier geld te verdienen aan een stuk grond? Kom op 17 juni 2019 naar het evenement dat wij tijdens de Duurzame Week organiseren.

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blik-verruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief. Inspiratie gegarandeerd.